ساعت ۱۰ صبح سه‌شنبه، ۴ آبان ۱۴۰۰، در حالی که بعضی رسانه‌های داخلی از موفقیت هکرهای ایرانی در افشای اطلاعات شخصی و محرمانه صدها سرباز ارتش اسرائیل خبر می‌دادند، از بیلبوردهای الکترونیکی بزرگراهی در اصفهان که روی آن عبارت «خامنه‌ای! بنزین ما کو؟» و «برای بنزین مجانی به جماران مراجعه کنید» فیلمی منتشر شد و سامانه هوشمند سوخت در جمهوری اسلامی ایران از کار افتاد و پمپ‌بنزین‌ها در سراسر ایران غیرفعال شدند.
آشکار شدن پیام «حمله سایبری ۶۴۴۱۱» بر صفحه دیجیتال پمپ‌بنزین‌ها از یک حمله گسترده سایبری به سامانه هوشمند سوخت خبر می‌داد، اما مسئولان عالی‌رتبه و رئیس پدافند غیرعامل جمهوری اسلامی ایران که در همان ساعت نشستی خبری برگزار می‌کردند، این احتمال را رد کردند و رسانه‌ها این مسئله را یک اختلال در سامانه گزارش دادند.
فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران، در این روز خبر داد: «خدمات شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران و زیربناهای حیاتی مربوطه صدمه‌ای ندیده‌اند.»
تایید حمله
رئیس انجمن جایگاه‌داران سوخت نخستین کسی بود که به‌صورت رسمی حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت را تایید کرد. همایون صالحی گفت که سامانه هوشمند سوخت در سراسر ایران قطع شده و در بعضی جایگاه‌ها، خرید سوخت تنها به قیمت سه هزار تومان ممکن است.
در حالی که در روزهای قبل، گزارش‌های متعددی از برنامه مجلس و دولت برای گرانی حامل‌های انرژی منتشر شده بود، انتشار اخبار عرضه بنزین به قیمت سه هزار تومان در جایگاه‌ها به‌سرعت بازتاب یافت و حوادث آبان‌ماه ۱۳۹۸ را تداعی کرد و به شایعه بنزین ۱۴ هزار تومانی دامن زد. اما وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران در همان ساعات اولیه این اخبار را تکذیب کرد و گفت: «مردم نگرانی نداشته باشند.»
در نهایت، چند ساعت پس از اخلال پیش‌آمده، خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، و صداوسیما خبر حمله سایبری را تایید کردند و مرکز ملی فضای مجازی نیز با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد که مرکز «افتا» در ساعت ۱۱ صبح حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت جمهوری اسلامی را تایید کرده است.
بحران خاموشی و ادعای گنجشک درنده
از کار افتادن همه چهار هزار و ۳۰۰ جایگاه سوخت و پمپ بنزین عملا نظم جامعه را بر هم زد. روز چهارشنبه، ۵ آبان، در حالی که بیش از ۸۰ درصد جایگاه‌های سوخت ایران همچنان بنزین ۱۵۰۰ تومانی عرضه نمی‌کردند و کمتر از ۴۰ درصد جایگاه‌ها می‌توانستند سوخت به قیمت آزاد عرضه کنند و سوخت‌گیری دستی و آفلاین انجام می‌شد، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، ضمن تاکید بر گران نشدن بنزین اعلام کرد: «هدف مختل کردن زندگی مردم و عصبانی کردن آن‌ها بوده است و مسئولان در این شرایط سردرگم نشده‌اند.» او در این روز با حضور در یک جایگاه سوخت در مرکز تهران، تلاش کرد روند تسلط نظام بر اوضاع را به مردم نشان دهد.
در همین روز، جواد اوجی، وزیر نفت، هم تاکید کرد که هدف این حمله سایبری سامانه کارت هوشمند سوخت بوده است. او از مردم «عذرخواهی» کرد و سپس یک گروه هکری به نام «گنجشک درنده» مدعی شد که این حمله و حمله تیرماه به سامانه راه‌آهن جمهوری اسلامی را تدارک دیده است. خبری که منابع رسمی آن را تایید یا تکذیب نکرده‌اند.
ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا، شامگاه سه‌شنبه درباره اطلاع این کشور از حمله سایبری به سامانه سوخت در جمهوری اسلامی ایران و ارتباط آن با مذاکرات برجام، این موضوع را تایید نکرد و گفت: «تکرار می‌کنیم که مسیر برای دیپلماسی همچنان باز است.» شبکه اسرائیلی «کان ۱۱» نیز در گزارشی، یک سازمان با قابلیت‌های تهاجمی بالا را پشت پرده این حمله سایبری دانست.
یک روز پس از حمله سایبری؛ مقصر کیست؟
روز چهارشنبه، در حالی که هنوز مشکل جایگاه‌های سوخت در ایران حل نشده بود، ضعف در زیرساخت‌ها توجه کارشناسان و رسانه‌ها را به خود جلب کرد؛ ضعفی که مسعود رضایی، مدیر سامانه هوشمند شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران، با اعلام خبر سه تا چهار حمله مشابه دیگر به این سیستم در ساعات بامداد، بر آن مهر تایید زد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی، درباره این آسیب‌پذیری، پدافند غیرعامل و افتا را مسئول حفاظت شبکه امنیتی نفت مقابل نفوذها معرفی کرد. سردار جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل، هم در پاسخ، دولت قبل را به دلیل انجام ندادن اقدام‌های لازم، مقصر این حادثه دانست.
نکته مهم در این بین که نشان می‌داد دامنه نفوذ و هک سیستم هوشمند سوخت جمهوری اسلامی ایران از چیزی که گفته می‌شود، گسترده‌تر بوده است، اظهارات امین ناظمی، معاون سابق وزیر ارتباطات، بود. او در توییتی نوشت: «زیرساخت شبکه جایگاه‌های سوخت کشور یک شبکه اختصاصی است و این‌گونه اتصالات از طریق شبکه اینترنت برقرار نمی‌شده است.»
آخرین وضعیت خدمات‌رسانی جایگاه‌های سوخت ایران
صبح پنجشنبه، ۶ آبان، در حالی که مشکل جایگاه‌های سوخت و فروش سوخت سهمیه‌ای هنوز حل نشده بود، روزنامه کیهان، نزدیک به دفتر رهبر جمهوری اسلامی ایران، ضمن اشاره به حمله سایبری در مطلب مرتبط با تیتر یک خود تاکید کرد: «تدبیر دولت و اعتماد مردم نقشه دشمن را نقش‌برآب کرد.» این روزنامه اعلام کرد که نزدیک به سه هزار جایگاه سوخت به مدار بازگشته‌اند. وزیر نفت نیز از اختصاص سهمیه بنزین جداگانه بابت اختلال اخیر خبر داد. اما مجید توانگر، نماینده اصولگرای مجلس یازدهم، در توییتی، توجه به زیرساخت‌های امنیت سایبری به جای طرح صیانت و محدود کردن اینترنت را خواستار شد. او نوشت: «اطلاعات نگران‌کننده‌ای از وضعیت امنیت اطلاعات کشور به گوش می‌رسد. اینترنت را رها کنید و به امنیت کشور برسید.»
بر اساس گزارش‌های میدانی که به خبرنگار ایندیپندنت فارسی رسیده است، از عصر چهارشنبه اوضاع فروش سوخت با نرخ آزاد در تهران و شهرهای بزرگ ایران عادی شده است و دیگر از صف‌های طولانی بنزین خبری نیست اما در شهرهای کوچک و ایستگاه‌های فروش سوخت بین‌شهری همچنان مشکلات فراوانی وجود دارد. گفت‌وگو با منابع محلی در استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی و همچنین خوزستان، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد، ایلام و بخش‌هایی از استان کرمان حاکی از غیرفعال بودن بیش از ۵۰ درصد پمپ‌بنزین‌ها و دسترسی دشوار مردم به سوخت، به‌خصوص در مناطق دور از مراکز استان، تا زمان انتشار این گزارش، است.
