در دولت نخست طالبان، از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ میلادی، کودکستان‌ها در افغانستان تعطیل بودند. یکی از دلایل این بود که هیچ زنی بیرون از خانه کار نمی‌کرد و طالبان نیز با مکانی به نام کودکستان آشنایی نداشتند. این‌که کودکانی از شش ماه تا هفت سال، روزانه در مکان مخصوصی نگهداری شوند برای طالبان موضوعی عجیب و نپذیرفتنی بود.

پس از سقوط دولت نخست طالبان و روی کار آمدن دولت موقت که در پی هجوم نیروهای ائتلاف بین‌المللی به افغانستان روی کار آمد، تحول بزرگی در جامعه افغانستان ایجاد شد. در کنار سایر اقدامات، هزاران کودکستان دولتی دوباره فعال شدند و در پی آن کارگزاران بخش خصوصی نیز  کودکستان‌های مجهزی در شهرهای بزرگ افغانستان تاسیس کردند.

محبوبه جمالی یکی از سرمایه‌گذارانی است که در سال‌های اخیر در این عرصه فعالیت کرده است. او در سال ۲۰۱۶ کودکستانی را به نام «خانه کودکان» و با هزینه ابتدایی شصت هزار دلار آمریکایی در کابل تاسیس کرد که تا دو سال پس از آن، به یکی از کودکستان‌های مطمئن در این شهر تبدیل شد.

خانم جمالی در گفتگو با ایندیپندنت فارسی می‌گوید که تمرکز و هدف او بر این نبود که بیشترین کودک را در کودکستان جذب کند، بلکه کار او روی این هدف متمرکز بود که بتواند روش‌های جدید مراقبت و پرورش را توسعه دهد و نیز به خانواده‌ها بیاموزاند که کودکستان تنها محل نگهداری کودکان نیست، بلکه باید محلی برای رشد شخصیت و استعداد آن‌ها باشد.

محبوبه جمالی می‌گوید که در آغاز کارش با چالش‌های متعددی روبه‌رو بود، چون در جامعه سنتی افغانستان، خانواده‌ها و مادران از روی اجبار کودکانشان را به کودکستان می‌فرستادند و به همین دلیل مادرانی که در بیرون از خانه کار نمی‌کنند، نیازی نمی‌بینند که کودکانشان تا هفت سالگی که مدرسه را آغاز می‌کنند به کودکستان بروند.

خانم جمالی می‌گوید روش او در کودکستان مبتنی بر روش‌های مورد تایید برای کودکان از جمله روش مونته سوری است و با تطبیق این روش در کودکستان به نتایج بسیار خوبی رسیده است.

او برای تطبیق و توسعه ایده‌هایش در مورد کودکان، ضمن این‌که با خانواده‌ها، کارکنان کودکستان‌ها و معلمان صحبت می‌کرد هرازگاهی در این مورد برای روزنامه‌ها مطلب می‌نوشت و با حضور در برنامه‌های تلویزیونی در این باره صحبت می‌کرد.

خانم جمالی می‌گوید: «دنیایی که عاشق آنم را برای خودم ساخته بودم و کار برای کودکان برایم یک مسئولیت بزرگ اجتماعی بود و با تمام وجود تلاش کردم که برای جامعه و خصوصا کودکان کاری کرده باشم.»

او می‌گوید که پس از مسلط شدن طالبان بر افغانستان، به حوزه امنیتی مربوطه که منطقه فعالیت کودکستان «خانه کودکان» را به عهده دارد مراجعه کرده است تا اجازه فعالیت به او داده شود. مسئولان طالبان از محبوبه پرسیده‌اند که کودکان در آنجا چه می‌کنند و به آن‌ها چه آموزش‌هایی داده می‌شود؟

خانم جمالی به مسئولان طالبان در مورد کودکستان توضیح داده و گفته است که فعالیت او مبتنی بر روش مونته ‌سوری است و همه فعالیت‌های کودکستان به دست خودش اداره می‌شود. پس از آن‌که محبوبه به مسئولان طالبان در مورد روش مونته‌ سوری توضیح داد و گفت که خودش مسئول کودکستان است، آنان عصبانی شدند و با خشم گفتند که باید برای گرفتن اجازه فعالیت به «ریاست عمومی امنیت ملی» مراجعه کند.

محبوبه جمالی از این پاسخ ناامید شد و «خانه کودکان» را برای همیشه تعطیل کرد. مسئولان طالبان در حالی محبوبه را به اداره امنیت ملی ارجاع دادند که این نهاد یک سازمان کشفی و استخباراتی است و فعالیتش هیچ ربطی به نهادهای آموزشی ندارد.

برای خانم جمالی کار کردن زیر پرچم طالبان و در یک نظام سختگیرانه و متعصب غیرممکن است، اما می‌گوید عاشق فعالیت برای آینده و کمک به کودکان و زنان است که این فرصت نیز از او گرفته شده است. محبوبه جمالی که تا دو ماه پیش صبح تا شب مشغول کار در کودکستان بود و برای روزنامه‌ها در مورد روش‌های مراقبت از کودکان می‌نوشت و در برنامه‌های تلویزیونی راجع به کودکان صحبت می‌کرد حالا در گوشه‌ خانه‌اش در کابل نشسته است و به افقی چشم دوخته است که جز تاریکی چیزی دیگری در آن دیده نمی‌شود. محبوبه می‌گوید: «جمع کردن وسایل کودکان از کودکستان و بستن در خانه کودکان، یکی از عذاب‌آورترین اتفاقاتی بود که در زندگی‌ام تجربه کردم.»

در تشکیلات وزارت کار و امور اجتماعی دولت پشیین افغانستان، دو نهاد به نام‌های «ریاست شبکه محافظت اطفال» و «ریاست عمومی کودکستان‌ها» فعال بودند که بر همه کودکستان‌های دولتی و خصوصی در سطح کشور نظارت می‌کردند. سرنوشت این دو نهاد در دولت طالبان مشخص نیست و تاکنون وزیر کار و امور اجتماعی طالبان هیچ حرفی در این باره نگفته است که آیا این دو نهاد را مانند دولت نخست طالبان از ساختار وزارت حذف می‌کند یا می‌گذارد به کارشان ادامه دهند.

با این حال عصمت‌الله جهانمل، بنیان‌گذار «کودکستان ستاره‌ها» در شهر مزارشریف، می‌گوید که برخی از کودکستان‌ها با موافقت مسئولان محلی طالبان کارشان را آغاز کرده‌اند اما به دلیل سختگیری‌هایی که وضع شده است تفاوتی بین یک مسجد و یک کودکستان دیده نمی‌شود. به گفته او، طالبان به مدیران کودکستان‌ها دستور داده‌اند که از پخش هر نوع موسیقی، ترانه کودکانه، سرود و انجام تفریحاتی که در آنان آوازخوانی و رقص باشد خودداری شود و به جای آن تلاوت قرآن و ترانه‌های مذهبی برای کودکان پخش شود.

آقای جهانمل می‌گوید به دلیل این‌که به زنان اجازه کار داده نشده است و همه‌ مادران شاغل خانه‌نشین هستند، بیشتر مادران ترجیح می‌دهند خودشان از کودکانشان مراقبت کنند. از یک‌ سو منابع عایداتی خانواده‌ها قطع شده است و از سوی دیگر به دختران و زنان جوان اجازه کار داده نشده است تا به کارشان در کودکستان‌ها برگردند. این وضعیت باعث شده است که همان شمار اندکی از کودکستان‌ها که توانسته‌اند تحت شرایط سخت طالبان فعالیتشان را آغاز کنند، اتاق‌‌ها و کلاس‌هایشان خالی بمانند.

هرچند افغانستان در گذشته نیز از بدترین کشورها برای کودکان و مادران بود، اما با به قدرت رسیدن طالبان در کنار وضع قوانین سختگیرانه بر همه مکان‌های آموزشی از جمله کودکستان‌ها، نگرانی‌ از تلف شدن کودکان در اثر فقر و گرسنگی نیز افزایش یافته است.

بر اساس گزارش‌های یونیسف، صندوق حمایت از کودکان ملل متحد، ۱۰ میلیون کودک در افغانستان برای زنده ماندن به کمک‌های فوری بشردوستانه نیاز دارند و یک میلیون کودک دچار سوءتغذیه‌اند و در صورتی که معالجه نشوند ممکن است تلف شوند.