آیا غول کنکور به زانو درمی‌آید؟

داستان تکراری حذف کنکوردر ایران

عکس از شبکه‌های اجتماعی

 

به گزارش ایرنا، علیرضا سلیمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، از طرح جدایی سنجش از پذیرش خبر داد. او گفت: «مرکز پژوهش‌های مجلس در هفت محور این پیشنهاد را به کمسیون آموزش پیشنهاد داده است.» وی افزود: «این طرح در مراحل ابتدایی قرار دارد، اما هدف نهایی آن حذف کنکور است.» نماینده مردم محلات در تکمیل صحبت‌های خود، یکی از اهداف این طرح را جدایی سنجش از پذیرش و نهایتا حذف کنکور و راه اندازی سازمان ملی سنجش و پذیرش دانست. او با تاکید بر تغییرات در کنکور، واگذاری نحوه پذیرش به دانشگاه‌ها را ضروری عنوان کرد. سخنگوی کمسیون آموزش مجلس نیز گفت: «طرح فوق در نوبت پذیرش برای بررسی در صحن علنی قرار دارد.» 

طرح حذف کنکور از مدت‌ها پیش مورد توجه کارشناسان و اهالی آموزش قرار داشته است، اما طرح جدید در خرداد امسال توسط مرکز پژوهش‌‌های مجلس به کمسیون آموزش تحویل شد. مواردی هم‌چون برگزاری آزمون در چند نوبت طی هر سال، ارزش‌گذاری بیشتر برای دوران تحصیلات متوسطه، واگذاری نحوه پذیرش به خود دانشگاه‌ها، تغییرات در نحوه پذیرش در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، اصلاح سهمیه‌ها، و نهایتا اولویت بخشیدن به افراد بومی  از جزئیات این طرح پیشنهادی است. منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات، نیز در همین رابطه گفت: «در صورت حذف یا کمرنگ شدن سازمان سنجش، باید جایگزینی برای آن در نظر گرفته شود.» او افزود: «سال گذشته به برخی دانشگاه‌ها برای سنجش و ثبت نام استقلال عمل داده شد، اما توسط داوطلبان مورد استقبال قرار نگرفت.» 

در همین راستا سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، نیز گفته بود: «در حال حاضر مشغول رایزنی و زمینه‌سازی برای برداشتن کنکور و رفتن به سمت روش‌های منطقی‌تر برای سطح‌بندی متناسب متقاضیان رشته‌های مختلف هستیم.» وی همچنین از پیشنهادهای کارشناسان به منظور تحقق این موضوع، استقبال کرد.

حذف کنکور اولین بار در سال ۸۶ به‌عنوان قانون تصویب شد. بر طبق آن مصوبه، قرار بود مسئولیت بررسی صلاحیت داوطلبان توسط وزارت آموزش و پرورش  و بر اساس عملکرد دوران دبیرستان بررسی شود. اما به علت نبود ساختارهای مناسب، آن مصوبه در سال ۹۲ توسط مجلس لغو شد و طرح جدیدی به جای آن تصویب شد. مطابق با مصوبه جدید، می‌بایست شرایط لازم جهت پذیرش ۸۵ درصد متقاضیان توسط خود دانشگاه‌ها، طی یک دوره ۵ ساله فراهم شود. با این حال، به نظر می‌رسد که حتی پس از گذشت ۶ سال، هنوز حداقل‌های لازم برای تحقق آن طرح فراهم نیست. 

چهل و نهمین دوره کنکور سراسری نیز امسال برگزار شد. این آزمون، از اواخر دهه چهل برگزار می‌شود. در ابتدا و به علت تعداد کم متقاضیان و شرایط حاکم، مشکلات آن نمود چندانی نداشت. اما امروزه بسیاری از کارشناسان حوزه آموزش معتقدند عوارض اجتماعی و روانی ناشی از آن، مخصوصا در سنین نوجوانی، نسبت به مزایای کنکور بیشتر است. این‌که متقاضی در زمانی کوتاه و چند ساعته باید کل آینده زندگی خود را مشخص کند، فشار روانی شدیدی را به او وارد می کند. البته این فشار تنها محدود به او نیست، بلکه خانواده وی نیز از تنش و فشار روانی در امان نیستند. از این رو بیش از ۱۵ سال است که طرح حذف آن در دستور کار قرار دارد. اما علیرغم انتقادات بسیار به کنکور و تلاش دست اندرکاران آموزش برای حذف آن، این غول همچنان زنده است و قربانی می‌گیرد. سال گذشته خبری منتشر شد مبنی بر آن‌ که دختری بر اثر فشارهای شدید روانی و ترس از پذیرفته نشدن در کنکور، دست به خودکشی زد. افسردگی ناشی از شکست در مبارزه کنکور، امری رایج در میان داوطلبان است.  

تنش عصبی ناشی از کنکور، مضاف بر هزینه‌های اجتماعی و روانی، هزینه اقتصادی شدیدی را نیز به خانواده‌های متقاضیان تحمیل می کند. طی سال‌هایی که کلاس‌های متنوع آمادگی برای کنکور و روش‌های آموزشی ویژه کنکور شکل گرفت، بسیاری از خانواده‌ها حاضر به پرداخت ارقام سنگینی شدند تا شاید شانس پذیرش فرزندشان را بالاتر ببرند. کلاس‌ها و روش‌های آموزشی، الزاما سطح دانش فرد را افزایش نمی‌دهد، بلکه راه‌ و روش‌های دور زدن پرسش‌ها را به متقاضی می‌آموزد. نبود امکان دسترسی برای همگان به کلاس‌ها و کتاب‌های کمکی آموزشی با قیمت‌های گزاف برخی از آن‌ها، عملا عدالت آموزشی را خدشه‌دار کرده است. امکان تحصیل در شرایط برابر که در قانون اساسی نیز ذکر شده است، طی سال‌های برگزاری کنکور عملا نقض شده است و به بروز تبعیض بین متقاضیان با پشتوانه مالی بهتر، و افراد کم بضاعت انجامیده است.

در اکثر نقاط دنیا، افراد خواهان ادامه تحصیلات، به ثبت نام در دانشگاه‌ها تمایل دارند. روش‌های پذیرش در هر کشور و دانشگاهی متفاوت است. رقابت برای پذیرش در دانشگاه‌های برتر، تقریبا در همه دنیا وجود دارد. هر یک از این دانشگاه‌ها روشها و سازوکارهای مخصوص به خود را برای پذیرش دارند. معمولا بر اساس نگاره‌های مختلف، سطح علمی، استعداد کلی، و مهارت‌های غیردرسی فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد. اما در کشور ما این موضوع شکلی متمرکز دارد. به همین دلیل، امکان بررسی سایر نگاره‌ها، غیر از شرایط تحصیلی، در همه رشته‌ها فراهم نیست. برخی از مخالفان کنکور معتقدند که با یک آزمون چند ساعته، امکان ارزیابی علاقه‌ها و خلاقیت فرد مشخص نمی‌شود. در برخی دیگر از کشورها نیز کنکور برگزار می‌شود. بزرگترین کنکور جهان، در چین برگزار می‌شود. میانگین،  سالانه ۱۰ میلیون نفر از دبیرستان‌های چین فارغ التحصیل می‌شوند و تنها ۷ میلیون تن از آنان مجوز ورود به دانشگاه را کسب می‌کنند. در ترکیه نیز سالانه حدود ۲ میلیون نفر متقاضی وجود دارد که حدود یک چهارم آنها موفق به ورد به دانشگاه‌ها می‌شوند. در ژاپن اما شرایط متفاوت است. بازار کار گسترده و رند کاهش نیروی کار بومی، تقریبا امکان ورود تمام متقاضیان را فراهم می‌کند. کنکور در ژاپن، عملا تنها به منظور تعیین امکان تحصیل در دانشگاه‌های برتر است. در برخی از کشورهای اروپایی، نظیر فرانسه، ایتالیا، و روسیه، نیز آزمونی مانند کنکور برگزار می‌شود. البته موضوع مهم در کشورهایی مانند فرانسه و ایتالیا، نبود اختلاف کیفی زیاد بین دانشگاه‌های مختلف است. از این رو، امکان برخورداری از کیفیت آموزشی بالا تقریبا به شکل عادلانه توزیع شده است. 

یقینا پایه و اساس توسعه در هر کشوری، سرمایه انسانی است. زمانی قرار بود تا کنکور نقش پالاینده و ضامن تولید نیروی انسانی لازم برای توسعه در کشور را ایفا کند. اما حتی علیرغم برگزاری متمرکز آزمون پذیرش دانشگاه، ظرفیت رشته‌های تحصیلی دانشگاهی هیچ تناسبی با نیازهای بازار کار، صنعت و جامعه ندارد؛ به نحوی که اکنون فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها اکثرا بیکار می‌مانند، یا در شغلی نامرتبط با رشته تحصیلی دانشگاهی خود، مشغول به کار هستند. همین امر، نشان‌گر ناکارایی کنکور در سطح کلان آموزشی است.

بیشتر از