ملا محمد عمر، نخستین رهبر گروه طالبان و اولین امیرالمؤمنین خودخوانده مسلمان‌ها پس از سقوط خلافت، ۲۳ آوریل هشت سال پیش، در پاکستان درگذشت. دولت افغانستان، در اواسط سال ۲۰۱۵ بر اساس اطلاعات دریافتی از منابع خبری خود اعلام کرد که ملا محمد عمر، رهبر گروه طالبان، دو سال قبل در شهر کراچی پاکستان مرده است. در آن زمان، این گزارش سروصدای زیادی به پا نکرد، زیرا نه مقام‌های پاکستانی و نه گروه طالبان، به این خبر هیچ واکنشی نشان ندادند. 

طالبان، شش سال بعد از مرگ ملا عمر اعتراف کردند که وی در سال ۲۰۱۳ به دلیل بیماری فوت کرده است. آنان همچنین ادعا کردند که ملا عمر تا زمان مرگش در داخل خاک افغانستان و در استان زابل در جنوب این کشور، زندگی می‌کرده است؛ چیزی که دولت افغانستان، خلاف آن را مطرح کرده بود.

طالبان، سال‌ها بعد زندگینامه ۵۰۰ صفحه‌ای ملا عمر را در وب‌سایت این گروه منتشر کردند. بر اساس متن زندگینامه ملا عمر، او در سال ۱۳۳۹ در یکی از شهرستان‌های قندهار متولد شده و بعدا در زمینه علوم دینی آموزش دیده است. ملا عمر برای رفتن به جهاد، درسش را ناتمام گذاشته و به حرکت اسلامی مولوی محمد نبی، یکی از رهبران تنظیم‌های هفت‌گانه جهادی مقیم در پاکستان پیوسته است.

پس از پیروزی مجاهدین در سال ۱۹۹۲، ملا عمر برای خود یک مدرسه دینی ایجاد کرد، اما در سال ۱۹۹۴ دوباره همراه با عده‌ای از دوستان سابق، دست به اسلحه برد و گروه طالبان را ایجاد کرد. او در سال ۱۹۹۶، هزار و ۵۰۰ عالم دینی را از مناطق تحت سلطه‌اش گرد خود جمع کرد و آنان به وی لقب «امیرالمؤمنین تمام مسلمین» دادند. ملا عمر تا زمان سقوط قدرتش در سال ۲۰۰۲، بر ۹۰ درصد خاک افغانستان حکمروایی کرد و جنگجویانش بدترین رفتارهای غیرانسانی را در سراسر افغانستان علیه مردم اعمال کردند.

ملا عمر پس از سقوط حکومتش از افغانستان گریخت و به گفته منابع دولت افغانستان، به پاکستان پناه برد. گفته می‌شود کنترل ملا عمر بر گروه طالبان نیز کمتر شد و بیشتر مدیریت جنگ را به یکی از نزدیکانش به نام ملا عبیدالله آخند که وزیر دفاع گروهش نیز بود، سپرد. ملا عمر تا زمان مرگش همچنان در انزوا بود و در همان انزوا هم مرد.

ملا عمر، پس از آنکه گروهش در افغانستان قدرت را از دست داد، عمدا در انزوا قرار داده شد. سازمان اطلاعات سری پاکستان که بر گروه طالبان نفوذ فوق‌العاده‌ای دارد، برای بازی‌های منطقه‌ای خود، در جست‌وجوی چهره‌های جدیدی برای رهبری گروه طالبان بود. به همین دلیل، مدیریت و کنترل گروه طالبان از دست ملا عمر گرفته شد، اما نامش به عنوان نماد همبستگی این گروه، همیشه قابل استفاده بود. ملا عمر برای گروه طالبان یک چهره کاریزماتیک بود که حتی با استفاده از نامش هم می‌شد فرمان‌های زیادی برای جبهه‌های جنگ این گروه صادر کرد. 

با این حال، ملا عمر وابستگی بیش از حدی را که امروز گروه طالبان دارند، دوست نداشت. او در زمانی هم که در قدرت بود، سعی داشت حمایت پاکستان از این گروه زیاد مشخص نباشد.

اما پس از مرگ او، طالبان به صورت واضح و آشکار، وابستگی خود به کشورهای خارجی را به نمایش گذاشتند. مرگ ملا عمر، اتحاد این گروه را برهم زد. بخشی از گروه طالبان، رهبری ملا اختر محمد منصور، معاون ملا عمر، بر این گروه را نپذیرفتند. آنان از گروه طالبان منشعب شدند و  درگیری‌های خونینی هم بین آن‌ها به وجود آمد. این بخش جدا شده گروه طالبان، امروزه هم به نام «گروه طالبان ملا رسول» شناخته می‌شوند.

ملا اختر منصور بیش از حد به پاکستان و جمهوری اسلامی ایران وابسته بود. او روابط این گروه را با مقام های سپاه جمهوری اسلامی ایران گسترش داد و بالاخره هم فدای همین نزدیکی بیش از حد به جمهوری اسلامی شد. یک هواپیمای بدون سرنشین امریکایی، او را در زمانی که از ایران وارد پاکستان می‌شد، هدف قرار داد و ملا اختر محمد منصور کشته شد.

طالبان پس از مرگ اختر محمد منصور، مولوی هبت‌الله را به عنوان رهبر جدید این گروه اعلام کردند اما تنش‌ها و چنددستگی‌ها در میان طالبان تمام نشد. تعدادی از رهبری طالبان باور دارند که تنها ملا یعقوب، فرزند ملا عمر، باید بر مسند رهبری این گروه تکیه زند اما برخی دیگر با استناد به این موضوع که رهبر طالبان، امیرالمؤمنین مسلمان‌ها نیز به شمار می‌رود، معتقدند که امارت نباید مورثی باشد.

هشت سال پس از مرگ ملا عمر، گروه طالبان حالا با کشورهای منطقه رابطه گسترده‌ای‌ ایجاد کرده‌اند. آنان حالا دیگر فقط نیروی نیابتی پاکستان برای اعمال راهبرد این کشور در قبال افغانستان نیستند بلکه در قبال جمهوری اسلامی ایران و روسیه نیز همین وضعیت را دارند. آنان با انتقال حس وابستگی عمیق خود به این کشورها، حمایت مالی و تسلیحاتی این کشورها را کسب کرده‌اند تا زمینه ادامه حیات خود مقابل دولت افغانستان را مهیا کنند. اما تردیدی نیست که گروه طالبان بر مصداق مصرع معروف غزل حافظ، «عروس هزار داماد» است و به کشورهایی چون ایران و روسیه هم چندان وفادار نخواهد ماند.