مرگ خودخواسته یک روزنامه نگار جوان در ایران بار دیگر لزوم رسیدگی به افزایش خودکشی در ایران را به مسئولان گوشزد کرد.

خودکشی شیده لالمی، دبیر اجتماعی روزنامه همشهری، با مدرک دکتری روزنامه‌نگاری از دانشگاه تهران و سابقه سال‌‌ها کار روزنامه‌نگاری حرفه‌‌ای در حوزه‌‌های اجتماعی، در عین این که موجی از ناباوری در میان همکاران روزنامه‌نگارش ایجاد کرد، زنگ خطری است برای زندگی سخت روزنامه‌نگاران در ایران.

رسانه‌‌های رسمی ایران، دلیل مرگ خانم لالمی را «گازگرفتگی» اعلام کردند.

روزنامه‌نگاران ایران با گرفتاری‌‌های روحی، سختی کار و گاه با مشکلات معیشتی مواجه‌‌اند. تعطیلی پی در پی رسانه‌‌های نوشتاری و رشد شهروند-خبرنگاران در فضای مجازی، شرایط زندگی این گروه از جامعه را با پیچیدگی‌‌هایی همراه کرده ‌است. کاهش تمایل مردم به خواندن گزارش‌‌های تحقیقی و تحلیلی در صفحات روزنامه‌‌ها که بعضا هفته‌‌ها برای جمع‌آوری اطلاعات و نوشتن آن وقت صرف شده‌ است فضای یاس میان روزنامه‌نگاران در ایران ایجاد کرده ‌است.

انتخاب مرگ از پیچیده‌ترین انتخاب‌‌ها است، به‌خصوص برای کسانی که خود روایتگر مشکلات روزانه مردم‌اند. با خاموش شدن هر روزنامه‌نگار هم کلمات می‌میرند و هم مردم گویی صدای خود را از دست می‌‌دهند، یا صدایشان ضعیف‌‌تر می‌شود.

روزنامه اعتماد چاپ ایران، روز چهارشنبه در گزارشی به نقل از سازمان پزشكي قانونی كشورنوشت که آمار قربانيان خودكشي در ۸ ماه امسال از ابتدای فروردين تا پايان آبان ماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۴.۲ درصد افزايش داشته است.

پیشتر هم اخبار افزایش خودکشی‌‌ها در ایران در صدر گزارش‌‌های خبری قرارگرفته بود ولی نکته مهم این است که نهاد رسیدگی به این وضعیت کجاست؟ وزارت بهداشت؟ سازمان بهزیستی؟ یا ترکیبی از نهادهای مرتبط به بهداشت روان، انجمن‌‌ها و مهمتر از همه صداو سیمای ایران به عنوان رسانه ملی و سایر رسانه‌‌های کشور؟

«پنچ روز است که درگیری ذهنی با این مساله برای بسیاری از روزنامه نگاران و همکاران و دوستان شیده ایجاد شده. اینکه شیده دختری قوی، جسور، توانمند و مبتکر بود.» این‌‌ها را یکی از همکاران شیده لالمی در ایران به ایندیپندنت فارسی می‌گوید که تا روز زنده بودن شیده با او همکاری می‌کرده‌ است.  او می‌گوید همکاران شیده لالمی در بهت به سرمی‌برند. کسی باورش نمی‌شود که او مرگ را انتخاب کرده باشد. برای همین برخی دنبال سناریوی قتل شیده می‌گشتند، تا این که بررسی‌‌ها نشان داد شیده خودخواسته به مرگ را انتخاب کرده ‌است.

این‌که چه شرایطی سبب می‌شود روزنامه‌نگاری با سوابق درخشان کاری و جوایز متعدد در حوزه روزنامه‌نگاری دست به خودکشی بزند مسئله‌‌ای است که نمی‌توان به راحتی از آن عبور کرد. یکی از اعضای انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران در این مورد به ایندیپندنت‌فارسی می‌گوید: «خبر خودکشی شیده لالمی در بین روزنامه‌نگاران تاثیربسیار زیادی گذاشته ‌است و بسیاری از تمایل به خودکشی حرف می‌زنند.» او می‌گوید با چندین نفر از روزنامه‌نگاران در این روزها صحبت کرده‌ است که برخی از آن‌ها گفته‌‌اند که قبلا تجربه خودکشی ناموفق داشته‌‌اند. شاید حتی مسکن‌‌های کوتاه مدت در همین ایام کرونا و دورهم جمع شدن‌‌ها به آن‌ها کمک کند تا بتوانند انرژی رفته را بازیابی کنند.»

او با بیان ا‌ین‌که بیشتر کسانی که در مورد تمایل به خودکشی صحبت می‌کنند زنان خبرنگار هستند گفت: «دلیل این مساله  فشارهای موجود در جامعه است.» به گفته او محدودیت‌‌های پوشش، مساله حجاب، شرایط خاصی که برای زنان وجود دارد موجب افزایش تمایل به خودکشی در میان زنان و دختران شده ‌است.» این عضو انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران می‌گوید: «درایران همه زیر فشارند. این مساله جای بررسی و تحقیق آماری دارد ولی در جامعه ایران بسیار مشخص است که فشار روی زن‌ها بیشتر از سایر اقشار جامعه است. و زنان خبرنگار هم در مطبوعات ایران تعداد بسیار زیادی را تشکیل می‌دهند که بیشتر در معرض فشارهای جامعه و اخبار بد قرار دارند. به گفته این روزنامه‌گار، اکثر اجتماعی نویسان خوب در مطبوعات را روزنامه‌نگاران زن تشکیل می‌دهند.»

به گفته او خبرنگاران در ایران فضای شاد و زمانی برای گردهمایی‌‌های نشاط آور لازم دارند. جمع‌‌هایی که بتوانند به دور از جنجال‌‌های بیرونی و تنش‌‌های سیاسی و اجتماعی  گردهم آمده و فقط شاد باشند. بسیاری از روزنامه‌گاران نیازمند کمک هستند و باید به آن‌ها روحیه داد.

ماهیت گزارش‌‌های اجتماعی در ایران اخباری دربرگیرنده آسیب‌‌های اجتماعی، فقر، مشکلات روزانه زندگی مردم از جمله مشکل معیشت، تامین دارو برای درمان بیماران، مشکلات محیط زیستی، بیکاری، طلاق، آسیب‌‌های خانوادگی، خودکشی‌، اعتیاد، اختلاف شدید طبقاتی، فقر در نظام آموزشی، تبعیض در نظام آموزش و پرورش همگانی و اخبار از این دست است. زندگی روزانه یک گزارشگر، تحلیلگر یا خبرنگار پوشش دهنده اخبار اجتماعی، آغشته با درد و رنج و کاستی‌‌ها و یاس و نومیدی است. این خود زیان‌بار ‌است و زندگی شخصی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در جایی که سلبریتی‌‌‌های جامعه زندگی دیگری در فضای مجازی یا حتی در صدا و سیمای ملی کشور به نمایش می‌گذارند و تعارضی عمیق در جامعه شکل می‌دهند.

با بروز مشکلات اقتصادی و شیوع کرونا در ایران افزایش خودکشی در کشور هشداری است برای مسئولان که راه‌‌های برون‌رفت از این وضعیت را با سرعت بررسی کنند و راه حلی برایش بیابند. به نظر می‌رسد فضای جامعه ایران به قدری ملتهب شده که روشنفکر و تحصیلکرده و فقیر و غنی توان مواجهه با مشکلات روحی را از دست داده‌‌اند. هر خودکشی زنگ خطری‌است برای شتاب بیشتر برای حل مشکل.

روزنامه اعتماد به نقل از سازمان پزشكي قانونی كشورنوشت که  آمار قربانيان خودكشي در ۸ ماه امسال از ابتدای فروردين تا پايان آبان ماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۴.۲ درصد افزايش داشته است.

معاون پزشکی و آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور نیز در خرداد ماه گفته بود که در سال گذشته ۵ هزار و ۱۴۳ نفر بر اثر خودکشی جان خود را از دست داده‌‌اند. به گفته او  این رقم در مقایسه با سال ۹۷، به میزان ۰.۸ درصد رشد داشته است. در این آمار مردان تعداد بیشتر خودکشی را به خود اختصاص داده و سهم زنان بسیار کمتر دیده شده ‌است. هزار و ۵۱۷ مورد از این خودکشی‌‌ها مربوط به زنان و ۳ هزار و ۶۲۶ مورد مربوط به مردان بوده ‌است.

بیشترین آمار خودکشی در سال ۹۹ مربوط به استان‌‌های کهگیلویه و بویر احمد، ایلام و کرمانشاه و کمترین آن‌ها نیز مربوط به خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان بوده‌ است.

بیشترین روش برای خودکشی حلق‌آویز کردن و بعد از آن استفاده از سم گزارش شده ‌است. بیشترین درگذشتگان ناشی از خودکشی بین ۳۰ تا ۳۹ سال و سپس ۱۸ تا ۲۴ سال سن داشتند.

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به خودکشی فکر می‌کنید؛ با شماره‌ تلفن‌‌های اورژانس اجتماعی در ایران ۱۲۳، در افغانستان ۱۱۹ و در آمریکا و کانادا ۹۱۱ تماس بگیرید.