زمستان برای کابلنشینان پر از دردسر و کابوسوار است. سرمای بیشازحد، نبود امکانات، فقر بیرویه مردم و از همه مهمتر دغدغه گرم کردن خانهها در این فصل بینهایت سرد، از مشکلات اساسی مردم ساکن کابل است. البته این وضعیت را تقریبا میتوان به سراسر افغانستان تعمیم داد اما این که پایتخت یک کشور با چنین وضعی روبهرو باشد، بیشتر قابل تامل است.
افغانستان شاید در صدر کشورهایی باشد که کمترین میزان تولید انرژی را دارد. نه به این معنا که وضعیت اقلیمی و ژئوفیزیکی افغانستان به نحوی است که نتواند انرژی تولید کند. بر اساس دادهها و بررسیهای دانشمندان عرصه انرژی، افغانستان توانایی تولید سالانه ۳۱۰ هزار مگاوات انرژی برق را دارد. از این میزان، ۲۳ هزار مگاوات از منابع آبی افغانستان قابل تامین است. ۲۰۰ هزار مگاوات را هم از انرژی آفتاب میتوان به دست آورد و ۶۸ هزار مگاوات را هم میتوان از منابع بادی افغانستان فراهم کرد.
با این حال این کشور با این همه توانایی تولید انرژی، وابسته به واردات از کشورهای همسایه است. در حال حاضر افغانستان در حدود یک هزار و ۴۰۰ مگاوات برق برای مصرف سراسری کشور نیاز دارد. از این میان تنها ۲۵ درصد تولید داخل است و بقیه از منابع خارجی تامین میشود. افغانستان از تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و جمهوری اسلامی ایران، چهار کشور همسایه شمالی و غربی خود برق وارد میکند که بخشی از این برق در شهرهای مسیر تا کابل استفاده میشود و یک بخش آن هم به کابل و شهرهای اطراف کابل میرسد.
متاسفانه این برق هیچگاه قابلاعتماد نبوده است و نمیتوان به دایمی بودن آن اتکا کرد. با این که این برق بر اساس قراردادهای رسمی و معادل قیمت استاندارد جهانی از کشورهای همسایه به افغانستان وارد میشود، با این حال تداوم برقرسانی به رابطه سیاسی افغانستان و این کشورها و نیاز به انرژی در خود این کشورها، بستگی دارد. بهطور مثال هر زمانی که رابطه سیاسی میان افغانستان و جمهوری اسلامی ایران به دلیلی پرتنش شده، این کشور برق را از افغانستان دریغ کرده است. یا زمانی که در کشورهایی مثل ترکمنستان، ازبکستان یا تاجیکستان، نیاز به برق بیشتر میشود، برق افغانستان قطع میشود. حالا مشخص نیست که این قطع کردن برق صادراتی این کشورها به افغانستان، در قراردادهایشان هم گنجانده شده یا خیر. این گونه است که هم در زمستان و هم در فصل تابستان، افغانستان و پایتخت آن کابل، با نوسان برق روبهرو هستند زیرا در این دو فصل از سال نیاز به برق، بیشازحد معمول است.
نبود برق در کابل در کنار این که تاریکی را بر این شهر حکمفرما کرده، مشکلات دیگری نیز به وجود آورده است. بهطور مثال کمبود برق باعث شده است تا مردم برای گرم کردن خانههای خود از هر منبع قابل اشتعال استفاده کنند. این مسئله آلودگی هوای بیشازحد شهر کابل را در پی داشته است. در حال حاضر به دلیل قطعی برق بهصورت متواتر، شهر کابل تبدیل به آلودهترین شهر جهان شده است که میزان آلایندههای هوای آن از خطرناکترین معیار آلودگی نیز عبور کرده است. همین امسال در اثر آلودگی هوا در شهرهای افغانستان، چهار هزار نفر جان خود را از دست دادهاند که بیشترین آنها ساکنان کابل بودهاند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
متاسفانه دولت افغانستان نیز در ۲۰ سال گذشته نتوانسته است زیربنای قوی در عرصه تولید انرژی ایجاد کند. بر اساس آمارها در طول ۲۰ سال گذشته بیش از چهار میلیارد دلار در عرصه انرژی در افغانستان هزینه شده که اکثرا هم مقطعی و روبنایی بوده است؛ ازجمله خریداری ژنراتورهای تولید برق که هرکدام برای مدتی بازده مناسب داشت وبعد به دلیل مصرف بیش از حد سوخت، کمتر مورداستفاده قرار گرفت.
بخش بیشتر این پول هم برای واردات انرژی برق از کشورهای همسایه هزینه شده است. تنها در شش هفت سال گذشته تا حدی تلاش شد تا سدهایی برای تولید برق در داخل افغانستان بنا شود که «بند برق سلما» در هرات نمونه آن است. همچنین ساخت بند برق کمال خان در استان نیمروز در غرب افغانستان و بند برق بخش آباد در استان فراه، همسایه نیمروز، از تلاشهای جدید برای تولید برق و مدیریت انرژی در داخل خاک کشور خبر میدهد.
درحالیکه دولت افغانستان پنج سال قبل تعهد داده بود که ظرف چهار سال، این کشور را از نظر انرژی به خودکفایی میرساند اما با گذشت چهار سال، ما هنوز هم درهمان نقطه اولیه قرار داریم.