ظریف از موضع «رفیق» خود درباره برجام بی‌اطلاع بود؟

سلیمانی برجام ۲ را خشکاندن ریشه جریان‌های اسلامی و مذاکره با آمریکا را عین ذلت می‌دانست

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در ویژه برنامه سالمرگ قاسم سلیمانی در شبکه ۳ صدا و سیما مدعی شد، «هیچ‌گاه حاج قاسم راجع به برجام با من صحبت نکرد». او گفت، «واقعا» نمی‌داند سلیمانی موافق برجام بود یا مخالف آن. ظریف در ادامه ادعا کرد که «ما قصد برجام ۲ و ۳ را نداشتیم». 

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و «دوست قدیمی» فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حالی ادعا می‌کند از دیدگاه سلیمانی درباره برجام مطلع نبود که به گفته خودش با «حاج قاسم» خیلی رفیق بوده و آنها بعد از وزارت تصمیم می‌گیرند «همه کارها را در حوزه منطقه‌ای» با هم هماهنگ کنند. 

در شرایطی که از برجام با آن همه هیاهو تنها یک نام باقی مانده، فاصله گرفتن از آن و انکار هدف‌گذاری برجام۲ و ۳ از سوی یکی از اصلی‌ترین عوامل شکل‌گیری برنامه جامع اقدام مشترک چندان غافلگیرکننده نیست. آنچه تعجب‌برانگیز است، اظهار بی‌اطلاعی ظریف از موضع سلیمانی نسبت به برجام، در شرایطی است که فرمانده سابق نیروی قدس اظهارات صریحی در این زمینه داشت که در رسانه‌ها منعکس شده است.

خبرگزاری مهر دهم اسفندماه ۱۳۹۷ به نقل از فرمانده وقت نیروی قدس نوشت: «دشمنان جمهوری اسلامی می‌خواهند با توافق برجام ۲ ریشه جریان‌های اسلامی را بخشکانند.»

به گفته سلیمانی، دشمن از اول برجام را سه ضلعی می‌دید نه یک ضلعی و اهمیت ضلع دوم بیش از ضلع اول بود.

مهمترین فرمانده عملیات برون مرزی جمهوری اسلامی در ادامه اینگونه تحلیل کرده بود که «اوباما قصد داشت آرام آرام به ضلع دوم و سوم برسد اما ترامپ می‌خواهد با سرعت این مسیر را تا برجام ۳ ادامه دهد».

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران چهاردهم بهمن‌ماه ۱۳۹۴ با اعلام اینکه برجام یک تمام شده از «همه» خواست برای اجرای برجام ۲ به صحنه بیایند. روحانی گفت: «امروز هیچ‌کس، حتی سرسخت‌ترین دشمنان ملت ایران تردید ندارند که در توافق و معامله اخیر، ملت ایران سود برده است.»

روحانی در سخنرانی نوروز ۱۳۹۵ نیز انتخابات هفتم اسفندماه مجلس را سرآغازی برای برجام ۲ عنوان کرد. اما این بار با انتقاد تند رهبر جمهوری اسلامی مواجه شد. علی خامنه‌ای با تاکید بر موضع همیشگی خود مبنی بر بی‌اعتمادی به آمریکا، به طور تلویحی به برجام ۲ و ۳  اشاره کرد و گفت «برخی» حل مشکلات کشور را به مذاکره با آمریکا گره زده‌اند.

پس از آن بود که صادق لاریجانی، رئیس وقت قوه قضاییه نیز برجام ۲ و ۳ را تلاشی برای «تغییر ماهیت نظام» توصیف کرد.

در همان روزها محمدعلی جعفری، فرمانده سپاه الگو دانستن توافق هسته‌ای برای حل سایر مشکلات را نشانه «کوتاهی فکر و خودتحقیری» عنوان کرد.

هرچند روحانی به جزئیات برجام ۲ اشاره نکرد، او در گفت‌و‌گوی تلفنی با باراک اوباما، همتای آمریکایی خود قبل از آغاز علنی مذاکرات هسته‌ای، وعده داده بود که پس از مساله هسته‌ای، در مورد موضوعات دیگر مذاکره می‌کند. جان کری، وزیر امور خارجه وقت آمریکا همزمان با اعلام آمادگی روحانی برای برجام ۲ به صراحت به نگرانی کشورهای منطقه نسبت به برنامه‌های موشکی ایران اشاره کرده بود که به دلیل حساسیت زیاد تهران از میز مذاکرات برجام حذف شد و در نهایت شکست برجام را رقم زد.

اما علی‌اکبر ولایتی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک اظهارات کری را «گزافه‌گویی و فریبکاری» خواند و او را «وقیح و بی‌حیا» توصیف کرد.

با روی کار آمدن دولت دونالد ترامپ و در خطر قرار گرفتن اصل برجام، روحانی و اعضای دولت‌ او کمتر و کمتر از برجام ۲ و ۳ سخن گفتند و سطح انتظارها تا بازگشت به برجام کاهش پیدا کرد که تنها راه عملی آن مذاکره با آمریکا است.

همان مذاکراتی که از نگاه سلیمانی «تسلیم محض در برابر دشمن» است. او نهم اردیبهشت ۹۸، در همایش فرماندهان پلیس ایران «دشمن» را متهم کرد که می‌خواهد با اعمال تحریم‌ها جمهوری اسلامی را به میز مذاکره بکشاند و تهران «قطعا تن به این ذلت نمی‌دهد.»

به این ترتیب ابراز بی‌اطلاعی ظریف از موضع سلیمانی درباره برجام اگر مبتنی بر واقعیت نباشد، احتمالا به این معناست که از نگاه ظریف بازتاب رسانه‌ای اظهارات سلیمانی درباره برجام به معنی نظر قطعی او در این زمینه نبوده است.