سرنوشت نامعلوم سه جلد از آلبوم‌های عکس ناصری

۱۰۰ قطعه عکس ارزشمند تاریخی از دوران ناصرالدین شاه قاجار گم شد

تصاویر زنان ناصرالدین شاه قاجار، خدمتکاران مقیم حرم، زندگی روزانه‌ای که در اثر علایق و کنجکاوی‌های «قبله عالم» اغلب اوقات پر از ماجرا بود

اواخر اسفند سال ۹۸ در انبارگردانی مجموعه، امین اموال  کاخ گلستان متوجه شد که یک آلبوم عکس دوران ناصری مفقود شده است.

آفرین امامی مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان با اعلام این خبر تأکید کرد که یگان حفاظت میراث فرهنگی هیچ نشانه‌ای مبنی بر سرقت نیافته است. طبق گفته خانم امامی، اطلاعات این مجموعه که شامل یک‌صد قطعه عکس کوچک است، به وزارت‌خانه، پلیس اینترپل و قوه قضائیه نیز ارسال شد.

این اظهارنظر دیرهنگام، در پی شایعه سرقت این آلبوم‌ها اتفاق افتاد و مشخص نیست که با وجود پیدا نشدن این اموال پس از چند ماه، به چه دلیل مسؤولان موزه از اطلاع‌رسانی به‌موقع درباره آن خودداری کرده‌اند.

هنوز مشخص نیست که آخرین بار چه زمانی این آلبوم‌ها در مخزن دیده‌ شده‌اند و چه مدت از مفقود شدن آن‌ها می‌گذرد.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

تأکید مقامات بر «گم‌شدن» این آلبوم‌ها در حالی است که محل نگهداری آن‌ها در مخزن آلبوم‌خانه کاخ گلستان بوده است که شدیدترین تدابیر امنیتی را دارد؛ از جمله مهروموم روزانه. بسیاری از آثار این مخزن از جمله آلبوم مذکور هرگز نمایش عمومی نداشته‌اند، از مخزن خارج نشده و حتی دسترسی محققان نیز به آن‌ها دشوار یا در مواردی غیرممکن بوده است.

پژوهشگران و محققانی که بر روی دوره قاجار و مخصوصاً دوره ناصری تحقیق و پژوهش می‌کنند از شدت حساسیت مقامات جمهوری اسلامی بر روی نشر آثار آلبوم‌خانه و تعداد دیگری از آثار موجود در کاخ گلستان مطلع‌اند. در این مورد تنها ارزش مالی اثر مطرح نیست بلکه محتوای این آثار چندان خوش‌آیند مسؤولان فرهنگی ایران نیست.

ناصرالدین‌شاه قاجار علاقه عجیبی به ثبت وقایع داشت و نقاش متوسطی نیز بود. پس‌ از این که دریافت «فوتوغراف» چه امکان بی‌نظیری برایش فراهم آورده، خودش دست‌به‌کار شد و ماشین عکس انداختن را به اندرونی برد و شروع به ثبت وقایع حرم‌سرایش کرد. تصاویر زنانش، خدمتکاران مقیم حرم، زندگی روزانه‌ای که در اثر علایق و کنجکاوی‌های «قبله عالم» اغلب اوقات پر از ماجرا بود.

مشخص نیست ناصرالدین‌شاه چه تعداد عکس انداخته است اما خوشبختانه عادت حاشیه‌نویسی شاه به پژوهشگران کمک می‌کند تا نه‌تنها از مکان و زمان و اشخاص موضوع عکس مطلع باشند، بلکه وقایع تاریخی زیادی را نیز بر اساس این تصاویر پیگیری کنند.

ناصرالدین‌شاه چندان به ملاحظات مذهبی و سنتی مقید نبود و در رفت‌وآمد فرنگ برای دختران و زنانش سوغاتی‌های فرنگی می‌آورد و ابایی نداشت که از مادرش مهدعلیا نیز عکسی گرفته شود.

 این روحیه کنجکاو و بی‌پروای شاه اندکی برای ما روشن می‌کند که چه نوع تصاویری ممکن است در گنجینه موزه‌ها پنهان‌شده باشند و حتی دست مورخان نیز به آن‌ها نرسد، هرچند با موضوع گم‌ شدن آلبوم‌های ناصری شاید در چند سال آینده در گوشه و کنار جهان و حراجی‌های هنری یکی‌یکی پیدایشان شود و در سطح گسترده‌ای نشان داده شوند.

عکس‌ها از موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران 

بیشتر از فرهنگ و هنر