درگیری مرگبار طالبان و پاکستان؛ چه سلاح‌هایی در دست طالبان است؟

آغاز دومین موج درگیری مرگبار میان طالبان افغانستان و ارتش پاکستان در امتداد مرز دیورند و به‌ویژه در گذرگاه اسپین بولدک استان قندهار در صبح چهارشنبه ۲۳ مهرماه، تلفات سنگینی به دو طرف درگیری وارد کرد. البته درگیری‌های پراکنده از شامگاه سه‌شنبه در امتداد مرز پاکستان با استان خوست آغاز شده بود، اما صبح چهارشنبه با تهاجم طالبان به سمت پاسگاه‌های مرزی پاکستان، ابعاد این درگیری گسترش یافت.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در اطلاعیه‌ای در شبکه اجتماعی ایکس، مدعی شد که حمله را ابتدا نیروهای پاکستانی شروع کردند و طالبان در پاسخ، به پاسگاه‌های آنان حمله کردند.

در اطلاعیه مجاهد آمده است: «صبح امروز بار دیگر نیروهای پاکستانی حمله به شهرستان سپین‌بولدک استان قندهار را با سلاح‌های سبک و سنگین آغاز کردند که در نتیجه آن، بیش از ۱۲ تن از غیرنظامیان شهید و بیش از ۱۰۰ تن زخمی شدند. سپس، نیروهای افغانستان مجبور شدند حملات متقابل انجام دهند.»

spin.jpg

سخنگوی طالبان مدعی شد که در نتیجه حملات این گروه به پاسگاه‌های مرزی پاکستان در امتداد مرز با قندهار، «تعداد زیادی از نظامیان پاکستانی کشته شدند» و پاسگاه‌های آنان پس از تصرف، ویران شد.

ذبیح‌الله مجاهد افزود که طالبان تسلیحات نظامی و تانک‌های نیروهای مرزبانی پاکستان را هم با خود به خاک افغانستان منتقل کرده‌اند. او ادعا کرد که «جنگ از جانب ما کنترل شد» و اعضای طالبان برای پاسخ به واکنش نیروهای پاکستانی در حالت آماده‌باش قرار دارند.

تانک‌ها و راکت‌های روسی

ارتش طالبان در سه روز گذشته، سلاح‌های سنگینی را که در اختیار دارد، در شهرهای مرزی افغانستان با پاکستان مستقر کرده است. تصاویر منتشرشده از روند انتقال این تسلیحات نشان می‌دهد که در مرحله نخست، تانک‌ها و راکت‌های روسی به نقاط مرزی منتقل شده‌اند.

در یکی از ویدیوها مشاهده می‌شود که طالبان راکت‌های اسکاد، لونا و اوراگان را به سمت مرز منتقل می‌کنند.

به نوشته وب‌سایت میلیتاری ویکی (Military Wiki) این موشک‌ها را شوروی در جریان جنگ سرد ساخت و به‌طور گسترده در اختیار برخی از دولت‌های خاورمیانه و آسیا که در آن زمان متحد شوروی بودند، قرار داد. افغانستان در دوران جنگ سرد، دولتی طرفدار شوروی داشت و به همین دلیل، ارتش آن زمان افغانستان با سلاح‌‎های ساخت شوروی از جمله موشک‌های اسکاد و لونا تجهیز شد.

PANJSHIR.jpg

این راکت‌ها متعلق به سامانه‌های موشکی ساخت اتحاد جماهیر شوروی‌اند که در دوره‌های مختلف برای مقاصد نظامی به‌ کار گرفته شدند و در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ در اختیار دولت‌های کمونیستی افغانستان قرار گرفتند. اسکاد موشک بالیستیک کوتاه‌بردی با سوخت مایع است که برد آن تا حدود ۶۰۰ کیلومتر می‌رسد و در جنگ‌های متعددی از جمله جنگ ایران و عراق و جنگ افغانستان، استفاده شده است.

لونا که با نام فراگ‌ــ‌۷ نیز شناخته می‌شود، سامانه‌ای توپخانه‌ای با راکت‌های فاقدهدایت و سوخت جامد است که برد آن تا ۷۰ کیلومتر می‌رسد و برای پشتیبانی آتش زمینی طراحی شده است. اوراگان هم که با نام بی‌ام‌ــ۲۷ (BM-27) شناخته می‌شود، یک سامانه پرتاب چندگانه با ۱۶ لوله پرتاب و برد حدود ۳۵ کیلومتر است که توان شلیک انبوه راکت‌ها به سطحی وسیع در میدان نبرد را فراهم می‌کند.

این سه سامانه نزدیک به سه دهه است که در افغانستان استفاده نشده‌اند و بخشی در انبارهای وزارت دفاع و بخشی در یک منطقه کوهستانی در پنجشیر خاک می‌خوردند، اما طالبان اخیرا مدعی شدند که این تسلیحات را عملیاتی کرده‌اند.

یک مقام ارشد وزارت دفاع دولت پیشین افغانستان، به شرط محفوظ ماندن نامش، به ایندیپندنت فارسی گفت که تانک‌های روسی که طالبان در اختیار دارند می‌توانند شلیک کنند، اما به دلیل فرسودگی و نبود تجهیزات فنی لازم، توان نشانه‌گیری دقیق را ندارند. این مقام پیشین افزود: «طالبان از این ابزارها بیشتر برای تبلیغات رسانه‌ای استفاده می‌کنند.»

به گفته این مقام پیشین وزارت دفاع افغانستان، مهماتی که برای استفاده در تانک‌ها و سلاح‌های به جامانده از دولت‌های کمونیستی افغانستان نیاز است، با گذشت حدود ۳۰ سال، کاربرد موثری در جنگ با پاکستان ندارند و ظرف دو یا سه روز تمام خواهند شد.

شامگاه شنبه ۱۹ مهرماه، پس از تهاجم طالبان به پاسگاه‌های نیروهای مرزی پاکستان در امتداد مرز دیورند، ویدیوهایی از لحظه درگیری منتشر شد که نشان می‌داد اعضای طالبان به سلاح‌های آمریکایی از جمله اسلحه تهاجمی ام۴، دوربین دید در شب، تک‌تیرانداز، کلاشنیکف‌های روسی، پی‌کا روسی و دیگر انواع تسلیحات مجهزند.

طالبان در حمله به تاسیسات نظامی پاکستان در امتداد مرز از پهپادهای حامل نارنجک هم استفاده کردند. تصاویری منتشرشده از صحنه این حملات نشان می‌دهد که شماری از تاسیسات نظامی نیروهای پاکستانی در اثر برخورد نارنجک‌هایی که از پهپادها پرتاب شده‌اند، آسیب دیده‌اند.

«بشکه زرد»، نماد کمین‌های مرگبار طالبان

طالبان پس از چهار سال، استفاده از بشکه‌های روغن پر از مواد انفجاری را هم از سر گرفتند و نیروهای این گروه صبح چهارشنبه، گذرگاه اسپین بولدک و چند پاسگاه مرزی نیروهای پاکستانی را پس از تصرف، با این بشکه‌های پر از مواد منفجره ویران کردند.

در ویدیویی که ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، از گذرگاه اسپین بولدک منتشر کرده است، ویرانی ناشی از استفاده از بشکه انفجاری مشاهده می‌شود. در این ویدیو چندین بشکه مملو از مواد انفجاری هم دیده می‌شود که اعضای این گروه آن‌ها را با خود به محل درگیری می‌برند.

G3Rbn3mXUAA6Iw1.jpeg

در تصویر دیگری که اعضای طالبان منتشر کردند، دست‌کم ۲۱ بشکه مواد انفجاری پشت یک کامیون دیده می‌شود که به منظور استفاده در جنگ با نیروهای پاکستانی آماده شده‌اند. ارتش پاکستان در سه روز گذشته، شماری از پاسگاه‌های مرزی طالبان را در حمله هوایی ویران کرده است و به نظر می‌رسد طالبان برای جبران این اقدام، به استفاده از بشکه انفجاری روی آورده‌اند.

این بشکه‌های انفجاری که در افغانستان به «بشکه زرد» مشهورند، در جریان ۲۰ سال حاکمیت دولت جمهوری و حضور نیروهای ناتو در افغانستان، به نماد شبیخون‌های مرگبار طالبان بدل شده بودند. طالبان پس از بازگشت به قدرت، در شماری از شهرها موزه‌های جهادی تاسیس کردند و این بشکه‌ها را به‌عنوان نماد جنگ علیه دولت‌های پیشین افغانستان و نیروهای ناتو در موزه‌ به نمایش گذاشتند.

علاوه بر سلاح‌های سنگین ساخت شوروی که طالبان در اختیار دارند، با خروج آمریکا از افغانستان و سقوط دولت جمهوری در این کشور، طالبان اسلحه و تجهیزات آمریکایی به ارزش بیش از هفت میلیارد دلار را هم تصاحب کردند. با این حال در جنگ با پاکستان طی سه روز گذشته، جز خودروهای هاموی، دیگر تانک‌ها و تجهیزات آمریکایی در خطوط مرزی مشاهده نشده‌اند.