کشورهای خاور دور و در راس آن‌ها چین، کره شمالی و کره جنوبی به گسترش روابط اقتصادی و دیپلماتیک با کشورهای خاورمیانه توجه فزاینده‌ای مبذول می‌دارند. این سه کشور سطح تعاملات تجاری خود را با کشورهای منطقه، به‌ویژه با کشورهای حوزه خلیج فارس، با درجات مختلف مشارکت سیاسی بالا برده‌اند. از میان سه کشور یادشده، کره شمالی خود را کاملا در ائتلاف ضدآمریکایی قرار داده و به ایران و متحدانش نزدیک‌تر شده است. در حالی که چین و کره جنوبی روابط خارجی گسترده‌تری دارند و می‌توانند سیاست متعادل‌تری را در برخورد با کشورهای متخاصم در منطقه دنبال کنند و این ویژگی به آن‌ها اجازه می‌دهد نقش دیپلماتیک برجسته‌تری در تحولات منطقه ایفا کنند.
اعلام توافق پکن که در ماه مارس گذشته با میانجی‌گری چین بین عربستان سعودی و ایران منعقد شد، موضع چین را به‌عنوان یک میانجی بالقوه در مناقشات خاورمیانه برجسته‌تر کرد. البته چین حداقل حدود یک دهه است که با سرمایه‌گذاری در مبادلات تجاری و پروژه‌های مختلف امدادی در منطقه‌ای که به‌طور سنتی حوزه نفوذ آمریکا محسوب می‌شود، برای تقویت حضور سیاسی و راهبردی‌اش در منطقه آماده می‌شود.
با این حال، نقش دیپلماتیک چین در منطقه به‌خصوص در زمینه پایادن دادن به چالش‌های پیچیده، بسیار محدود است و بعید به نظر می‌رسد که پکن نقش مهمی در حل‌وفصل جنگ غزه داشته باشد. شاید چین آمادگی جایگزینی با آمریکا را نداشته باشد، اما به‌دلیل گسترش روابطش با منطقه به‌ویژه با کشورهای حوزه خلیج فارس، آماده ارائه کمک است، زیرا نبرد غزه باعث شد شکست دیپلماسی آمریکا در دستیابی به صلح پایدار برای اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها آشکار شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
چین و ایالات متحده اهداف و منافع مشترکی در خاورمیانه دارند و ترجیح می‌دهند به‌جای تشدید تنش، رقابت جهانی خود را به همکاری تبدیل کنند. با توجه به کاهش نفوذ ایالات متحده و سرایت درگیری‌های منطقه‌ای به عرصه‌های بین‌المللی، چین ممکن است بتواند با توجه به روابط نزدیکش با کره شمالی، به‌ویژه با ایران، نقش موثری در کاهش تنش‌ها ایفا کند.
کره شمالی به بسیاری از کشورهای خاورمیانه سلاح می‌فروشد. با این حال، از هفتم اکتبر و ادامه نبرد در نوار غزه، تحلیل‌گران به گزارش‌هایی اشاره می‌کنند که حاکی از روابط ویژه کره شمالی با سازمان‌های غیردولتی وابسته به ایران در خاورمیانه از‌جمله حزب‌الله، حماس و حوثی‌های یمن است. روابط پیونگ یانگ با تهران به ابتدای انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ بازمی‌گردد و این روابط با توجه به اینکه هم ایران و هم کره شمالی از انزوای نسبی در بازارها و کشورهای غربی رنج می‌برند، افزایش چشمگیری یافته است.
در واقع، وضعیت خاور دور بیانگر شکست دیگری برای دیپلماسی آمریکا است، زیرا هیچ بهبودی در روابط آمریکا با کره شمالی دیده نشده، درست همان‌گونه که روابط با ایران نیز نتوانسته است گامی به سوی بهبودی بردارد.
کره جنوبی با مشاهده اینکه چگونه همسایه شمالی‌اش بیشتر در کنار دشمنان ایالات متحده در خاورمیانه درگیر است، حداقل بخشی از جنگ اسرائیل در غزه را نشانه راهکارهای غیر‌متعارف پیونگ یانگ می‌داند که ممکن است در آینده علیه آن استفاده کند.
سئول در تلاش است تا از شکاف‌های اطلاعاتی اسرائیل که در کشف آمادگی‌های حماس برای حمله هفتم اکتبر با شکست مواجه شد درس بگیرد. این در حالی است که کره جنوبی پیوسته سعی دارد بی‌طرفی محتاطانه‌اش را در مورد مناقشه اسرائیل و فلسطین حفظ کند. شایان ذکر است که نیروهای کره جنوبی از سال ۲۰۰۷ در چهارجوب نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در جنوب لبنان، سودان جنوبی و صحرای غربی مشارکت داشته‌اند. افزون بر آن، این کشور در چند دهه اخیر در زمینه استقرار نیروهای خارجی در مناطق مختلف جهان با ایالات متحده هماهنگ بوده است.
به همین دلیل، سئول در سال‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۳ به درخواست واشینگتن نیروهایی را به کویت و عراق فرستاد تا در نقش‌های غیرجنگی از نیروهای آمریکایی حمایت کنند. از سوی دیگر، کره جنوبی به‌دلیل اهمیت خاورمیانه در رشد اقتصاد محلی، با کشورهای این منطقه روابط و منافع تجاری گسترده‌ای دارد. کره جنوبی ۳۳ درصد نفت مورد نیازش را از عربستان سعودی و درصد بالای دیگری را از ایران وارد می‌کند. یون سوک یول، رئیس‌جمهوری کره جنوبی، در رابطه با جنگ غزه سعی کرد از موضع ایالات متحده حمایت کند، اما از حمایت کامل واشینگتن از اسرائیل در جنگ علیه نوار غزه خودداری کرد.
علاوه برآن، کره جنوبی به‌دنبال ایفای نقشی برجسته در ایجاد زیرساخت‌های فناوری برای پروژه‌های جاه‌طلبانه در منطقه خلیج فارس به‌ویژه در عربستان سعودی و امارات متحده عربی است.
از سوی دیگر، جمهوری کره جنوبی علی‌رغم تلاش دولت فعلی برای همسو شدن بیشتر با واشینگتن، مسیر بی‌طرف‌تری را در سیاست منطقه‌ای دنبال کرده است. قدرت نرم کره جنوبی که از طریق گسترش موفقیت‌آمیز فرهنگی، موسیقی پاپ، فیلم‌ها و مراکز فرهنگی فعالی که زبان کره‌ای را در خارج از کشور ترویج می‌دهند، پیشرفت کرده و به تقویت روابط دوستانه سئول در سطح جهانی منجر شده است. صادرات محصولات فناورانه و صنعتی کره جنوبی اکنون به‌شدت با کشورهای بزرگ‌تر و ثروتمندتر قابل‌رقابت است. همچنین ترکیب سیاست خارجی کمابیش بی‌طرف و توسعه موفق فرهنگی و تجاری، کره جنوبی را در موقعیت مطلوب‌تری برای ایفای نقش دیپلماتیک فعال‌تر در خاورمیانه قرار می‌دهد.
چین به‌دلیل وزن اقتصادی- نظامی و سرمایه‌گذار‌ی‌های فزاینده‌اش در کشورهایی مانند عربستان سعودی و تمایل آن به ایفای نقش سیاسی در خاورمیانه، توانایی بیشتری در حل‌وفصل مناقشات منطقه دارد. اما رمز موفقیت چین در همکاری با ایالات متحده نهفته است، نه علیه آن، زیرا چین همیشه قادر به جلوگیری از هرگونه اقدام سازمان ملل است و اغلب از حق وتوی خود برای خنثی کردن هرگونه تلاشی که اسرائیل با آن موافق نیست استفاده می‌کند.
با این حال، ایالات متحده تنها کشوری است که می‌تواند اسرائیل را به پیروی از قطعنامه‌های سازمان ملل متقاعد کند. از سوی دیگر، چین هم به‌نوبه خود می‌تواند ایران و حماس را برای پذیرش توافق صلحی که قدرت‌های بزرگ می‌توانند به آن دست یابند، به میز مذاکره بکشاند.
در نتیجه می‌توان گفت کار‌گروه مشترک موفق چین و ایالات متحده در سازمان ملل متحد نه‌تنها شانس صلح را افزایش می‌دهد، بلکه روابط دو کشور را در همه زمینه‌ها بهبود می‌بخشد و این هدفی است که هر دو کشور خود را متعهد به حمایت از آن می‌دانند.
