انتشار تصاویر قطع درختان کهنسال کاخ سعد‌آباد موجب نگرانی فعالان محیط‌زیست و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ در ایران شده است.

بر اساس تصاویر و اخبار منتشر‌شده، به نظر می‌رسد روز سه‌شنبه ۲۳ آبان‌ماه تعداد زیادی از درختان مجموعه تاریخی کاخ سعدآباد قطع شده‌اند که در سلامت بوده‌ و مشکلی نداشته‌اند. کارشناسان محیط‌زیست تاکید دارند که مدیریت این مجموعه نمی‌تواند دلیل این اقدام را پاک‌سازی فضای سبز کاخ از درختان خشک اعلام‌ کند.

قطع درختان کاخ سعدآباد باتوجه‌به شناسنامه‌دار بودن آن‌ها، می‌تواند به منزله تخریب بخشی از هویت تاریخی شهر تهران  قلمداد شود.

فضای سبز کاخ سعدآباد به سبب تنوع گونه‌های گیاهی و درختی، یکی از ارزشمندترین فضاهای سبز تهران طی یک دهه گذشته شناخته می‌شود. اما این مجموعه قربانی تصمیم مدیران آن شد و با وجود وعده مقام‌های قضایی و انتظامی درخصوص برخورد با مسببان این وضع، این شرایط متوقف نشده است.

فرمانده وقت یگان حفاظت میراث‌فرهنگی، دی‌ماه سال ۱۳۹۴، اعلام کرد ۱۴ اصله درخت قدیمی در مجموعه سعدآباد خارج از ضوابط قانونی قطع شده‌اند.

درحالی‌که برخی رسانه‌ها مدعی شدند قطع  ۱۴ اصله درخت قدیمی در مجموعه سعدآباد، به دلیل گسترش فضای رستوران در مجموعه صورت‌ گرفته است، روابط‌عمومی وقت سازمان میراث‌فرهنگی طی اطلاعیه‌ای مدعی شد این درختان آفت‌زا بوده و در فهرست درختان شناسنامه‌دار و دارای قدمت تاریخی نبوده‌اند.

از سوی دیگر و طبق گفته منابع مختلف، آنچه فرصت تخریب فضای سبز سعدآباد را در اختیار مدیران گذاشته، روند خشک‌شدن تدریجی قنات‌های مجموعه است که در دوره‌های زمانی مختلف باعث خشک‌شدن درختان و قطع آن‌ها می‌شود.

از زمان صدور فرمان رضاشاه پهلوی مبنی بر ساخت کاخ و پس از انتقال گونه‌های مختلف گیاهی از دیگر کشورها، کاخ سعدآباد به‌مرور به یکی از ارزشمندترین مجموعه گیاهی کشور بدل شد.

باتوجه‌به شناسایی و صدور شناسنامه برای این درختان، می‌توان گفت دست‌کم ۲۰۰ گونه گیاهی از‌جمله گونه‌های منحصربه‌فرد و نایاب چون درخت سکویا، ژینکو، لاله، انواع کاج نوئل، گل شرابی، مگنولیا، انواع بلوط، شاه‌بلوط هندی، سدر لبنان در کنار چنارهایی که بافت اصلی باغ را تشکیل می‌دهند، در این مجموعه نگهداری می‌شوند.

درختان سعدآباد تنها قربانیان تخریب در این مجموعه نیستند. در سال ۱۳۹۹ انتشار خبر تخریب دیواره‌های تاریخی درون مجموعه موردتوجه قرار گرفت. مدیران کاخ سعدآباد در آن زمان اعلام کردند به سبب بافت قدیمی و کاه‌گلی این دیواره‌ها و جذب آب سرازیر شده از سمت رودخانه دربند، این دیوارها به‌مرور دچار فرسودگی و ریزش شده‌اند.

اگرچه مدیران وقت میراث‌فرهنگی وعده تعیین بودجه و مشخص‌کردن پیمانکار برای مرمت این دیوارها را دادند، اما با تغییر دولت روند مرمت نامشخص ماند.

در سال ۱۳۹۳ نیز به سبب ریزش بخشی از جداره دیوار شرقی مجموعه سعدآباد، اخباری منتشر شد که حاکی از سرقت درهای چوبی تاریخی بخشی از مجموعه و تعویض آن‌ها با درهای تازه بود. همچنین پوشاندن برخی درهای تاریخی و قدیمی با گچ، از اقداماتی است که اعتراض فعالان میراث‌فرهنگی را به همراه داشت.

اگرچه وضعیت کاخ به سبب قرارداشتن بخشی از نهاد ریاست‌جمهوری در نیمه دوم دهه ۸۰ به بعد بهبود نسبی یافته، اما همین استقرار نهادهای نظامی و اداری مختلف موجب تخریب بخشی از بناهای درون مجموعه کاخ سعدآباد شده است. تخریب گلخانه‌های قدیمی سعدآباد در سال ۱۳۸۳ تنها بخشی از دست‌درازی به هویت تاریخی این مجموعه بوده است.

پیش از آن نیز به سبب واگذاری بخشی از کاخ «کوشک احمدشاهی» به سازمان بسیج و سپاه پاسداران، قسمت مهمی از سقف، دیوارها و اتاق‌های کاخ آسیب جدی دیده بود که در نهایت با وجود اصرار سپاه پاسداران مبنی بر واگذارنشدن ساختمان کاخ احمدشاهی، در ابتدای دهه ۹۰ این بخش در شرایطی به دولت واگذار شد که به گفته فعالان میراث‌فرهنگی، از بهمن ۵۷ تا زمان تحویل با تخریب، سرقت و آسیب متعدد روبرو شده است.

سرقت بخشی از اموال موزه کاخ سعدآباد و فرش‌های تاریخی آن در کنار ریشه‌کنی و قطع بیش از ۲۰۰۰ درخت در سال‌های ابتدایی دهه ۸۰، هرکدام تیشه به ریشه هویت تاریخی سعدآباد زده‌اند. مجموعه‌ای که در سال‌های اخیر به سبب پیشینه تاریخی آن در دوران پهلوی مورد استقبال بازدیدکنندگان قرار گرفته است و این افراد بارها در رسانه‌های اجتماعی از نحوه نگهداری اموال کاخ ابراز نگرانی کرده‌اند.