نظام الدین قیصاری، فرمانده نیرو‌های شبه نظامی ‌در شهر مزار شریف در شمال افغانستان، پس از دو روز جنگ و مقاومت از محاصره نیرو‌های امنیتی فرار کرده و خود را به استان شبرغان، مقر اصلی ژنرال دوستم، معاون اول ناراضی محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان، رسانده است.

پلیس افغانستان صبح روز دوشنبه از پایان عملیات علیه قیصاری و فتح اقامت گاه او خبر داده. پلیس همچنین از بازداشت تعدادی در این جنگ نیز خبر داده است، بدون اشاره به این که آیا قیصاری هم در میان این بازداشت‌شده‌ها است یا نه. اما نظام الدین قیصاری در تماس با رسانه‌ها گفته سالم است بوده و در منطقه حضور دارد. هرچند محل خود را مشخص نکرده است.

با این حال تعدادی از روزنامه‌نگاران شمال افغانستان در صفحات فیس بوک خود نوشته‌اند قیصاری خود را به استان شبرغان رسانده و تحت حمایت ژنرال دوستم قرار گرفته است. عنایت الله بابر فرهمند، از نزدیکان ژنرال دوستم و معاون اول تیم انتخاباتی ثبات و همگرایی، به رهبری دکتر عبدالله، رفتن قیصاری به شبرغان را رد کرده و آن را دسیسه می‌داند.

سحرگاه روز دوشنبه، درگیری میان نیرو‌های دولتی و شبه‌نظامیان هوادار قیصاری به پایان رسید، اما داستان جنگ میان هواداران و مخالفان قیصاری تازه شروع شده است. تعدادی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی – به‌خصوص فیس بوک، در حمایت از قیصاری می‌نویسند و تعدادی نیز در حمایت از نیرو‌های امنیتی و تصمیم بازداشت قیصاری.

اما بحث نگران‌کننده در این رابطه، ادبیاتی است که در نوشته‌های هواداران قیصاری به چشم می‌خورد. نوشته‌های آنان به شدت به نفرت نژادی در افغانستان دامن می‌زند و درگیری میان نیرو‌های امنیتی و قیصاری را جنگ میان قوم پشتون و قوم ازبک قلمداد می‌کند.

هرچند استفاده از این گونه ادبیات در افغانستان وجود داشته، ولی تا این حد تند و صریح نبوده است. تعدادی از ترک‌تباران نوشته‌اند اگر قیصاری در این جنگ کشته می‌شد، به مفهوم کشتن همه ترک‌تباران افغانستان بود. عده ای دیگر بر طبل دشمنی تاریخی پشتون‌ها و تاجیک‌ها علیه ترک تباران می‌کوبند.

بدتر از این، عده‌ای حضور یک فرمانده تاجیک‌تبار را، که او نیز شبه نظامی‌ است، در درگیری با قیصاری دلیل دشمنی تاجیک‌تبار‌ها علیه ترک‌تبار‌ها می‌دانند.

از آن سو تعدادی از چهره‌های رادیکال پشتون و تاجیک‌های تند رو هم با القابی چون لنده غر ( بی بند وبار) جنایت کار، راهزن و غاصب به قیصاری، هیزم به این آتش می‌ریزند.

ترک‌تباران از دو روز پیش، با بسیج عمومی‌ تلاش دارند فشار بیشتری بر حکومت بیاورند. روز دوشنبه تعدادی از این ترک‌تباران در مزار شریف، در واکنش به عملکرد حکومت

این گونه تنش‌های شدید قومی‌، می‌تواند در آینده حتی به جنگ‌های قومی ‌نیز بینجامد. در طول سی سال گذشته جنگ‌های قومی‌، شیرازه نظام افغانستان را کاملا از هم پاشید. در دهه 90 میلادی و پس از حضور مجاهدین در افغانستان، بخشی از جنگ‌ها زیرساخت قومی‌ داشت.

مسجد کبود مزار شریف- AFP PHOTO ERIC FEFERBERG

گروه‌های جهادی بر اساس نزدیکی یا تقابل قومی ‌با یکدیگر وارد ائتلاف می‌شدند. کشتار‌های جمعی در آن زمان، نفرت قومی ‌را در میان اقوام مختلف افغانستان به وجود آورد، که در زمان طالبان به حد نهایت خود رسید. در دوره‌ای پس از طالبان، که دیگر تفنگ نمی‌توانست حرف اول را بزند، محافل سیاسی و فرهنگی دچار گسست قوم‌محور شدند.

گروه‌های قومی‌ هر کدام برای خود جریان و حرکتی جدا از دیگر گروه‌ها ساختند. در چنین اوضاع و احوالی فرماندهان شبه‌نظامی‌، با دمیدن بر این آتش، برای خود حاشیه‌های امنی ایجاد کردند. گروه‌های قومی‌ با نگرانی از بیشتر شدن تنش‌های قومی‌، برای رهایی از این نگرانی‌ها زیر چتر فرماندهان شبه نظامی ‌قرار گرفتند.

با قدرت گرفتن روز به روز این افراد، حکومت کم کم نسبت به حضور آنان نگران می‌شد. حالا مشکل اصلی برخورد با این فرماندهان است. زیرا هرکدام با بستن نقاب رهبری قومی ‌به صورت، ادعای منجی بودن برای قوم خود دارند. در چنین وضعیتی برخورد با این فرماندهان بسیار خطرناک است؛ مانند داستان قیصاری.

دست به تظاهرات زدند. شعار آنان این بود که حکومت با رویکرد فاشیستی در پی حذف رهبران ترک‌تبار است.

این گونه سوءاستفاده از تمایلات قومی‌، هرچند در کوتاه مدت به نفع چهره‌های مدعی رهبری قومی‌ خواهد بود، اما در دراز مدت نفرت تباری را در میان شهروندان این کشور بیش از همیشه رشد خواهد داد. و در چنین وضعیتی امکان شعله ور شدن جنگ‌های قومی‌ محتمل‌تر از همیشه خواهد بود.