چهاردهمین جلسه کمیسیون مشترک برجام به گلایه کشورهای عضو از یکدیگر اختصاص داشت.

در سایه اجرای گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران و اعتراضات آبان 98، چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک برجام به جای یافتن راه‌هایی برای حفظ برجام، بر تهدید متقابل ایران و کشورهای اروپایی متمرکز بود.

جلسه امروز این کمیسیون از ابتدای روز حاشیه‌ساز شد؛ چرا که جمهوری اسلامی خواهان تغییر محل برگزاری آن از هتل کوبورگ به مکانی دیگر شد. صدور مجوز برای تظاهرات مخالفان رژیم جمهوری اسلامی در برابر هتل کوبورگ دلیل این درخواست هیئت ایرانی بود. سرانجام این کمیسیون در مقر نمایندگی اتحادیه اروپا در وین برگزار شد.

عباس‌عراقچی، معاون وزارت خارجه ایران، و هلگا اشمید، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، این جلسه را اداره کردند و کشورهای باقی‌مانده در برجام نیز در سطح معاونین وزارت خارجه در این جلسه شرکت داشتند.

این نشست 3 ساعته برخلاف دیگر جلسات کمیسیون برجام به تهدید متقابل ایران و سه کشور اروپایی گذشت و در جریان آن هیچ راهکاری برای حفظ برجام، چگونگی فعال کردن اینستکس و مسائل فنی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران به بحث گذاشته نشد.

نامه روز گذشته سه کشور اروپایی به دبیرکل سازمان، ملل مبنی بر سرپیچی ایران از قطعنامه 2231 شورای امنیت، پیامی روشن به تهران بود که اروپا دربرابر گام‌ بعدی کاهش تعهدات برجام کوتاه نخواهد آمد. بریتانیا، فرانسه و آلمان در این نامه از آنتونیو گوترش خواسته بودند در گزارش دو هفته آینده خود، مغایرت آزمایش‌ موشک‌های بالستیک در ایران را با قطعنامه 2231 منعکس کند.

وزیر امور خارجه فرانسه، پیش از رسانه‌ای شدن این نامه در مصاحبه‌ای به تهران پیام داده بود که در صورت ادامه تخطی از برجام از مکانیسم ماشه استفاده خواهد شد.

مکانیسم ماشه در صورتی فعال خواهد شد که یکی از طرفین برجام به این نتیجه برسند که طرف مقابل مرتکب سرپیچی کلی و تعیین‌کننده شده است. اگر یکی از کشورهای عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل تصمیم به استفاده از مکانیسم ماشه بگیرد، آن عضو پس از ارجاع تخلف به کمیسیون حل اختلاف، قادر خواهد بود قطعنامه 2231 را ملغی کند و ایران را مجددا زیر فشار تحریمی شورای امنیت سازمان ملل بازگرداند.

خبرگزاری رویترز نیز پیش از آغاز نشست امروز کمیسیون مشترک برجام، خبر داده بود که اروپایی‌ها در این جلسه به ایران خواهند گفت که اگر به نقض برجام ادامه دهد، آن‌ها استفاده از مکانیسم ماشه را در دستور کار قرار خواهند داد. جواد ظریف و عباس عراقچی نیز قبل از آغاز جلسه گفته بودند که اروپا باید از تبعیت آمریکا دست بردارد و تعهدات برجامی خودش را به درستی اجرا کند.

در مقابل فشارهای اروپا، ایران کماکان خود را بیش از پیش به حمایت روسیه و چین برای حفظ برجام ملزم کرده است. میخاییل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی، پس از پایان این نشست در وین در توییتر نوشت که دستاورد این جلسه، خواست همه اعضای باقی‌مانده در توافق هسته‌ای برای حفظ برجام بوده است. اولیانوف بدون اشاره به اختلافات جدی ایران و اروپا، ترجیح داده کماکان نقش میانه روسیه را برای چانه‌زنی‌های بعدی انعکاس دهد.

اولیانوف در توییت دیگری نوشته که با سازوکار تحریمی آمریکا علیه ایران مخالف است و آن را تضعیف‌کننده برنامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای می‌داند.

این موضع روسیه در حالی اتخاذ شده است که ظهر امروز، سخنگوی وزارت خارجه آلمان از ایران خواسته بود به اجرای کامل برجام بازگردد و از دست زدن به اقداماتی که به نقض برجام منتهی خواهد شد خودداری کند.

نماینده چین هم در این کمیسیون، در پایان جلسه ایران و طرف‌های اروپایی را به خویشتنداری دعوت کرد. چین استفاده اروپایی‌ها از مکانیسم ماشه را در شرایط فعلی غیرسازنده خواند و از ایران هم خواست که تعهدات برجامی خود را به شکل کامل انجام دهد. 

عباس عراقچی، نماینده ایران، نیز پس از آنکه به دیدار مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رفت، به خبرنگاران گفت که همه اعضای برجام، آمریکا را مسبب وضعیت فعلی می‌دانند. عراقچی در این مصاحبه به تهدیدات اروپا پاسخی نداد و از برنامه ایران برای ادامه کاهش تعهدات برجامی نیز سخن نگفت.