خبرگزاری رویترز در تحلیلی درباره تحریم نفت روسیه به نقل از بازرگانان، تحلیلگران و داده‌های آماری بازار، نوشته است که تحریم‌های غرب علیه نفت روسیه و ایران، سوخت ارزان‌قیمت را به آسیا منتقل کرده است و در این میان، روند چند دهه گذشته را که در آن آسیا بیش از اروپا برای انرژی هزینه می‌کرد، از بین برده است. 

تحلیلگران و مقام‌های دولتی کشورهای مصرف‌کننده در مورد قیمت‌های بالاتری که واردکنندگان آسیایی برای نفت صادرکنندگان عمده‌ای چون کشورهای اوپک، پرداخت می‌کنند از عبارت «حق بیمه آسیایی» استفاده می‌کنند. 

برای آسیا، تضعیف حق بیمه به منزله یک محرک اقتصادی است و پیامد ناخواسته دیگری از تحریم‌های غرب علیه نفت و گاز مسکو را نشان می‌دهد، که در عین حال، به افزایش مبالغ پراختی اروپایی‌های برای گاز منجر شده است. 

اوله هنسن، رئیس استراتژی کالا در بانک سکسو، به رویترز گفت: «به جرات می‌توان گفت که برندگان اصلی تحریم‌ها برخی مصرف‌کنندگان عمده در آسیا، به‌ویژه هند و چین‌اند.» 

بر اساس داده‌های کپلر، تحریم‌های غرب باعث شده است فروش نفت روسیه به آسیا در سال منتهی به ژانویه اخیر بیش از دو برابر شود. جمهوری اسلامی ایران نیز که تحت تحریم‌های ایالات متحده قرار دارد، بر اساس برخی برآوردها صادرات خود را به بالاترین میزان در سه سال اخیر رسانده است و چین بزرگترین خریدار آن است.

نفت خام روسیه که قبل از جنگ اوکراین در اروپا به قیمت چند دلار کمتر از قیمت معیار نفت برنت به ازای هر بشکه فروخته می‌شد، اکنون در آسیا با تخفیف به فروش می‌رسد. برخی منابع آگاه که نخواستند نامشان فاش شود می‌گویند که این تخفیف بین ۱۰ تا ۱۵ دلار برای هر بشکه است. 

حتی با تخفیف حدود ۱۵ دلار برای هر بشکه، یک پالایشگاه در هند که روزانه ۲۰۰ هزار بشکه نفت را فراوری می‌کند، می‌تواند در مقایسه با رقیب اروپایی خود، سه میلیون دلار در روز روی خرید نفت خام صرفه‌جویی می‌کند. مجموع این رقم در سال بالغ بر بیش از یک میلیارد دلار خواهد بود. 

هاردیپ سینگ پوری، وزیر نفت هند، در اوایل ماه فوریه گفت که اگر قیمت‌ها «کماکان خوب باقی بمانند»‌، این کشور به خرید از روسیه ادامه می‌دهد. 

حق بیمه آسیایی به زمانی برمی‌گردد که کشورهای تولیدکننده در دهه ۱۹۸۰ شروع به تعیین قیمت‌های مشخص برای نفت خام خود کردند و این قیمت‌ها برای خریداران آسیایی که بیشتر به واردات وابسته بودند، می‌توانست بالاتر باشد. 

خریداران آسیایی در گذشته برای کاهش حق بیمه، سرمایه‌گذاری در ظرفیت پالایش برای افزایش تقاضا و افزایش قدرت مذاکره خود، تلاش کرده‌اند.

عربستان سعودی و سایر صادرکنندگان پیشرو تغییرات فعلی در قیمت‌ کمتر فروش رسمی را که به‌عنوان تفاوت‌هایی با معیارهای منطقه‌ای بیان می‌شود، اعلام کرده‌اند. 

در سه ماه منتهی به فوریه، عربستان سعودی قیمت‌های نفت خود برای خریداران آسیایی را کاهش داد، هرچند قیمت نفت‌های بارگیری‌شده برای آوریل و مارس را افزایش داد.

سایر صادرکنندگان بزرگ اوپک، عراق و کویت، نیز از ماه نوامبر، قیمت‌های رسمی خود برای آسیا را کاهش داده‌اند. عراق که به اروپا نیز نفت صادر می‌کند، صادرات نفت بصره به آسیا را کاهش و صدور آن به اروپا را افزایش داده است. 

هنسن از بانک سکسو گفت: «ایران و اکنون روسیه به‌طور فزاینده‌ای بر سر قیمت رقابت می‌کنند و سایر تولیدکنندگان خاورمیانه باید قیمت‌های خود را بر این اساس تعدیل کنند که نتیجه آن قیمت فروش نسبتا بالاتر برای اروپا می‌شود.» 

هند از جمله کشورهایی بود که از حق بیمه آسیایی که به صادرکنندگان بزرگ پرداخت می‌کردند، شکایت کرد.

خورخه مونتپکه، کارشناس بازار نفت و فعال در حوزه قیمت‌گذاری، به خبرگزاری رویترز گفت: «آسیایی‌ها نسبت به سایر نقاط جهان گزینه‌های کمتری داشتند، زیرا قیمت‌گذاری آن‌ها باید طوری می‌بود که صادرات طولانی‌مدت را جذب کند. بنابراین آسیایی‌ها باید بیشتر هزینه می‌کردند، در حالی که اروپا و آمریکا منابع بومی خود را داشتند.»

او گفت: «اکنون که اروپا نفت خام روسیه را از دست داده است، این قاره نیازمند دریافت نفت از مناطق دورتر است، به این معنی که قیمت نفت خاورمیانه برای اروپایی‌ها گران‌تر است.»

قیمت واقعی نفت خام عربستان در اروپا در سال ۲۰۲۳ به قیمت آسیا نزدیک شد و در مواقعی حتی از آن فراتر رفت. 

رویترز نوشته است که در سال ۲۰۲۱ و اوایل ۲۰۲۲، قیمت در آسیا عمدتا در بالاترین حد بود. 

نیل اتکینسون، تحلیلگر مستقل و مقام ارشد سابق سازمان بین‌المللی انرژی، گفت که کاهش محموله‌های نفت روسیه به غرب و قیمت تخفیف‌خورده نفت روسیه برای هند حق بیمه آسیایی را نامربوط می‌کند. 

او گفت: «الگوهای معمولی حق بیمه یا تخفیف آسیایی واقعا کاربرد ندارد. شرایط بسیار خارق‌العاده است و در اصل مانند شرایط عادی، بازار آزاد نداریم.»

به‌دنبال اعمال تحریم‌ها بر روسیه پس از حمله به اوکراین در اواخر فوریه گذشته، بیشتر محموله‌های نفت خام نروژ در اروپا باقی ماند و جای نفت روسیه را در بسیاری از پالایشگاه‌ها گرفت. 

رویترز نوشت که اروپا قیمت‌های بالاتری را برای مدت طولانی‌تر پرداخت می‌کند و پایان جنگ اوکراین می‌تواند جریان نفت روسیه را احیا کند. هنسن از بانک سکسو گفت: «با تمام شدن جنگ، به نظر من برخی شرایط عادی بازخواهد گشت و در نهایت تحریم‌ها رفع خواهند شد و این به روسیه اجازه می‌دهد تا در شرایط برابر برای جذب مشتری رقابت کند.»