همزمان با گسترش اعتراضات ضدحکومتی در سراسر ایران، موجی از بازداشت شهروندان در استان گلستان آغاز شده است.
نهادهای حقوق‌بشری از بازداشت هماهنگ دست‌کم ۳۰ شهروند خبر می‌دهند؛ هرچند، شمار کثیری از خانواده بازداشت‌شدگان به امید آزادی فرزندانشان، از اعلام اسامی آنها خودداری کرده‌اند.
بر اساس اعلام معتمدان محلی، بیشتر بازداشتها به دست ماموران سازمان اطلاعات سپاه نینوا در استان گلستان و به دستور مستقیم حیدر آسیابی، رئیس کل دادگستری گلستان، صورت گرفته است. بر اساس اطلاعیه سازمان اطلاعات سپاه نینوای گلستان در روزهای گذشته، «جرم» ۲۳ نفر از بازداشت‌شدگان، «شعارنویسی» اعلام شده است.
به گزارش توهرا، نهاد فعالان حقوق‌بشر ترکمن‌صحرا که وضعیت بازداشت‌شدگان دو ماه گذشته را در استان گلستان دنبال می‌کند، از وضعیت مهربان سلاق و ناصر توسلی، از فعالان مدنی ساکن آق‌قلا که به ترتیب در روزهای ۹ و ۱۸ آبان بازداشت شده‌اند، هنوز اطلاعی در دست نیست.
در این گزارش اشاره شده است که این افراد تاکنون فقط یک بار موفق به برقراری تماس با نزدیکانشان شده‌اند.
افراد نزدیک به خانواده ناصر توسلی می‌گویند: «نگرانی از وضعیت ناصر درحالی ادامه دارد که نیروهای امنیتی می‌خواهند برای ناصر و بقیه بازداشت‌شده‌ها پرونده‌سازی کنند و اتهام محاربه بزنند تا روند محکومیتشان را آسان کنند. ناصر پدر دو پسر و دختر است و حال روحی فرزندانش پس از بازداشت پدرشان، مساعد نیست.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در حالیکه نگرانی‌ها از بازداشت این دو کنشگر مدنی همچنان ادامه دارد، گزارش‌های دیگر حاکی است که یک زندانی به نام ماریا طلعتی که ۱۹ آبان به دست نیروهای امنیتی در گنبدکاووس بازداشت شد، پس از انتقال به زندان، در اعتراض به پرونده‌سازی علیه خود و برای آزادی از زندان، دست به اعتصاب‌غذا زده است.
به گفته نزدیکان ماریا طلعتی، به‌رغم درخواست‌های مکرر وکیل پرونده او از دادگستری گنبدکاووس و پیگیری‌های خانواده‌اش، دادگستری همچنان با آزادی او مخالفت کرده است.
دانیال قزلجایی، شاعر و فعال مدنی که در شبکه‌های اجتماعی زبان ترکمنی تدریس می‌کند، نیز جزو بازداشت‌شدگان اخیر است.
نیروهای امنیتی دانیال قزلجانی را در تاریخ ۲۵ آبان در محل کارش واقع در شهرستان گنبدکاووس بازداشت کردند. به گفته نزدیکان قزلجایی، نیروهای امنیتی پس از بازداشت او، به خانه‌اش یورش بردند و ضمن تفتیش، لوازم شخصی او را، از جمله لپ‌تاپ، تلفن همراه، و حتی مودم اینترنت، مصادره کردند.
این کنشگر مدنی پس از اتمام مراحل بازجویی، روز اول آذر به مجتمع زندان گنبدکاووس منتقل شده است.
اگرچه از اتهام‌های انتسابی علیه او و سایر کنشگران مدنی بازداشت‌شده اطلاعی در دست نیست، شاهدان عینی در دادگاه گفتند: «هر بار که مادر دانیال به دادگاه مراجعه می‌کند، رئیس شعبه ۱۰۳ با بدرفتاری با او برخورد می‌کند و حتی اجازه نمی‌دهند که بداند پسر او بر اساس چه اتهام‌هایی بازداشت شده است.»
گذشته از بازداشت گسترده فعالان مدنی در سطح استان گلستان، دامنه این بازداشتها به دانش‌آموزان نیز رسیده است.
فعالان ترکمن گزارش می‌دهند تاکنون چهار دانش‌آموز دختر در مقطع راهنمایی، پس از سر دادن شعارهای «زن زندگی آزادی» و «مرگ بر دیکتاتور» در مدرسه، به دست ماموران نهادهای امنیتی و با همکاری مدیر مدرسه، بازداشت شده‌اند.
روز اول آبان نیز پس از تجمع دانش‌آموزان در داخل مدرسه تیزهوشان در گنبدکاووس، دست‌کم ۱۲ دانش‌آموز دختر این مدرسه، با همکاری مدیر آن، بازداشت شدند.
هرچند این دانش‌آموزان سپس با قرار کفالت و برخی نیز با تعهد آزاد شدند، بیم از احتمال پرونده‌سازی آتی علیه آنان، همچنان ادامه دارد.
واکنش روحانیون ترکمن چه بود؟
به نظر می‌رسد که موضع امامان جمعه اهل تسنن در این منطقه که «نماینده رهبر معظم انقلاب در امور اهل سنت» آنان را تعیین می‌کند، همچنان به مواضع حکومت نزدیک است.
عبدالجبار میرابی، امام‌جمعه اهل سنت قره‌تپه بندرترکمن، در خطبه هفته‌های گذشته در خصوص قیام مردمی اخیر گفت: «آشوبگران باعث تعرض به جان و مال مردم شدند و خسارت زیادی به بیت‌المال وارد کردند، باید با برهم‌زنندگان نظم و امنیت برخورد شود.»
او در ادامه با «اغتشاش» خواندن این اعتراضات، گفت: «دلیل اغتشاش و آشوب در کشور به بهانه حمایت از یک زن، توطئه‌ای است که از سمت دشمنان ایجاد شده. حجاب یک حکم الهی و به همه مسلمانان واجب است و همه باید نسبت به این فریضه دینی احترام بگذاریم و آن را رعایت کنیم.»
عبدالباسط نوری‌زاد، امام‌جمعه اهل سنت گنبدکاووس، نیز گفت: «دولت و نظام حاکم، نظامی اسلامی است و شریعت در آن حاکم است. ما در این سرزمین در امنیت و آسایش زندگی می‌کنیم و باید قدر این امنیت را بدانیم.»
آخوند نوری‌زاد که در عین حال یکی از قضات قوه قضائیه است، قطعی اینترنت و متضرر شدن صدها هزار کسبه و شرکت‌های تولیدی و خدماتی در سطح کشور را از پیامدهای «ناآرامی‌ها و اغتشاشات» خواند.
بازداشتها در شهرستان‌های رامیان و گرگان نیز ادامه داشته است
یوسف دردیانی، فعال حقوق‌بشر ترکمن، می‌گوید: «علی بای و رضا منتظری از شهرستان رامیان، فائزه عبدی‌پور، از فعالان دراویش گنابادی، و بهروز ایزدی از شهرستان گرگان، نیز بازداشت شده‌اند. بیشتر شهروندان بازداشت‌شده، در زندان‌های امیرآباد گرگان و گنبدکاووس نگهداری می‌شوند.»
به گفته این فعال حقوق‌بشر، گزارش‌ها از بازداشت یک روحانی ترکمن نیز حکایت دارد که در تاریخ ۱۹ آبان، هنگام بازگشت از عربستان سعودی، بازداشت شده است.
آخوند حنیف فروزش، فرزند شیخ طه فروزش، از روحانیون مبارز و ضدحکومتی، در مدینه مشغول تحصیل بود. شیخ طه فروزش تابستان امسال بر اثر بیماری سرطان، در تهران درگذشت.
بازداشت این روحانی ترکمن درحالی صورت گرفت که کمیسیون ایالات متحده در امور آزادی مذهبی بین‌المللی، ضمن ابراز نگرانی از بازداشت و سرکوب اقلیت‌های دینی در ایران، از دولت بایدن خواست که مقام‌های جمهوری اسلامی ایران را در خصوص بازداشت اقلیت‌های دینی، بازخواست کند.
یوسف دردیانی می‌گوید: «دستگیری کنشگران و افراد سرشناس ترکمن، سابقه دیرینه‌ای در کارنامه جمهوری اسلامی دارد و موضوع جدیدی برای ترکمن‌ها نیست. زیرا ترکمن‌ها پس از تحریم رفراندوم آری یا خیر جمهوری اسلامی در فروردین ۵۸، همواره مورد غضب حاکمیت جمهوری اسلامی قرار داشته‌اند.»
حکومت جمهوری اسلامی ایران آمار روشنی از شمار افراد بازداشت‌شده و جانباختگان در تظاهرات ضدحکومتی، اعلام نمی‌کند.
گزارش سازمان‌های حقوق‌بشری، از جمله خبرگزاری هرانا، نشان می‌دهد که در جریان اعتراضات ضدحکومتی که به دنبال جان‌باختن مهسا امینی آغاز شد، تاکنون دست‌کم ۱۸ هزار و ۱۷۰ نفر بازداشت، و ۴۴۵ شهروند ایرانی نیز کشته شده‌اند.
طبق آخرین سرشماری‌ها، بیش از ۳۰ درصد جمعیت یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفری استان گلستان را ترکمن‌ها تشکیل می‌دهند که اغلب در شهرهای گنبدکاووس، بندر ترکمن، آق‌قلا، و مراوه‌تپه سکونت دارند.
ترکمن‌های ایران در چهار دهه گذشته با تبعیض‌های قومی و مذهبی روبه‌رو بوده‌اند و تلاش‌های آنان برای مشارکت سیاسی در استان گلستان، نادیده گرفته شده است.
