سفرهای پی‌درپی سران طالبان به پنجشیر؛ سراسیمگی از گسترش جنگ

در سه هفته اخیر، پنج مقام ارشد طالبان همراه کاروانی از نظامیان به پنجشیر رفته‌اند

ملابرادر، ملا یعقوب، مولوی امان‌الدین، حاجی مالی خان و ملا فاضل مظلوم در سه هفته گذشته به پنجشیر سفر کرده‌اند- @RTAPashto/توییتر

ملا عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیر طالبان، ملا محمد یعقوب، وزیر دفاع طالبان، حاجی مالی خان، عضو ارشد شبکه حقانی و معاون ستاد ارتش طالبان، ملا فاضل مظلوم، معاون وزیر دفاع طالبان و مولوی امان‌الدین منصور، رئیس نیروی هوایی طالبان، از جمله سران طالبان‌اند که در سه هفته اخیر، جداگانه به پنجشیر سفر کرده‌اند.

پس از آنکه نیروهای جبهه مقاومت ملی در شامگاه ۱۶ اردیبهشت، در پاسخ به اقدام طالبان برای بازداشت مولوی عبدالقیوم ورا، امام جماعت مسجد دره عبدالله‌ خیل، به گروهی از افراد طالبان حمله کردند، لشکرکشی طالبان به پنجشیر آغاز و سپس درگیری میان آنان و جبهه مقاومت ملی به بخش‌های مختلف این استان کشیده شد.

این درگیری‌ها علاوه وارد آوردن تلفات به طالبان و نیروهای جبهه مقاومت ملی، از غیرنظامیان نیز قربانی گرفت. به دلیل دسترسی نداشتن رسانه‌ها و سازمان‌های مدافع حقوق بشر به نواحی درگیری، تاکنون هیچ یک از نهادهای مستقل معتبر ادعاها مبنی بر کشتار، شکنجه و بازداشت غیرنظامیان را تایید کرده‌اند.

طی این درگیری‌ها، مقام‌های ارشد طالبان یکی پس از دیگری به پنجشیر سفر کردند. سفر هر یک از این مقام‌ها در معیت لشکری از نظامیان طالبان انجام شد که بیشتر به نظر می‌‎رسد برای روحیه‌دهی به افراد این گروه است که از جنگ‌های اخیر در پنجشیر و اندراب بسیار آسیب دیده‌اند.

با آغاز دور جدید درگیری‌ها در پنجشیر، حاجی مالی خان نخستین مقام طالبان بود که روز ۲۱ اردیبهشت برای رهبری جنگ علیه جبهه مقاومت ملی به این استان سفر کرد. حاجی مالی خان، دایی سراج‌الدین حقانی و از اعضای ارشد شبکه حقانی است. او از جمله زندانیان دولت پیشین افغانستان است که در سال ۲۰۲۰ در پی امضای توافقنامه طالبان و آمریکایی‌ها، همراه با انس حقانی از زندان آزاد شد. او از جمله زبده‌ترین فرماندهان میدانی شبکه حقانی است که به قصد سرکوب نیروهای جبهه مقاومت ملی، به پنجشیر رفته بود.

براساس گزارش‌های ساکنان این استان از جبهه‌های جنگ در پنجشیر، تنها دستاورد حضور حاجی مالی خان در پنجشیر بازداشت و شکنجه گسترده غیرنظامیان و جذب جنگجویان بیشتر از قبیله زدران در شرق افغانستان برای جنگ علیه جبهه مقاومت ملی بود. هرچند حاجی مالی خان بیشتر عمرش را در میران‌شاه پاکستان سپری کرده است، به دلیل حضور در رده رهبری شبکه حقانی، در میان ستیزه‌جویان شرق افغانستان نفوذ قابل‌ملاحظه‌ای دارد.

ملا فاضل مظلوم و مولوی امان‌الدین منصور، از دیگر مقام‌های طالبان‌اند که در جریان درگیری‌ها، به پنجشیر سفر کردند. این دو مقام طالبان نیز در سفر به پنجشیر، با فرماندهان تحت امر خود دیدار و بر ادامه جنگ تا از میان برداشتن همه نیروهای جبهه مقاومت ملی تاکید کردند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

مولوی امان‌الدین منصور که تاجیک و زاده بدخشان است، یکی از چند فرمانده بلندپایه غیرپشتون در صفوف طالبان به حساب می‌آید. او پیش‌تر استاندار طالبان در بدخشان و فرمانده عمومی نظامیان این گروه در آن استان بود. او در سفرش به پنجشیر از نیروهای جبهه مقاومت ملی خواست به طالبان تسلیم شوند و دست از جنگ بردارند. او تهدید کرد که اگر کسی بر جنگ تاکید کند، طالبان او را نابود خواهند کرد.

در ادامه سفرهای سران طالبان به پنجشیر، ملا یعقوب، وزیر دفاع طالبان هم در روز جمعه، ۳۰ اردیبهشت، به این منطقه رفت. عکس‌های منتشرشده در فضای مجازی نشان می‌دهند که صدها دستگاه خودرو نظامی هم همراه با ملا یعقوب به پنجشیر وارد شده‌اند. او در یک سخنرانی‌ در پنجشیر تصریح کرد که به هیچ کس اجازه نمی‌دهد در اوضاع امنیتی اختلال ایجاد کند.

ملا عبدالغنی برادر، معاون اول نخست‌وزیر طالبان، روز چهارشنبه، ۴ خرداد، به پنجشیر سفر کرد. رسانه‌های وابسته به طالبان سفر او به پنجشیر را تایید کردند اما از در مورد دیدارها و جریان سفر او جزئیاتی منتشر نشد.

به دنبال ملا برادر، ملا فاضل مظلوم، معاون وزیر دفاع طالبان، هم روز پنجشنبه، ۵ خرداد، با کاروانی از نظامیان به پنجشیر رفت. ملا فاضل مظلوم از جمله فرماندهان میدانی طالبان است که در سال‌های ۱۹۹۶ تا اواخر ۲۰۰۱، علیه نیروهای تحت امر احمدشاه مسعود و عبدالرشید دوستم در استان‌های شمالی افغانستان جنگید. نیروهای عبدالرشید دوستم او را در اواخر ۲۰۰۱ اسیر کردند و سپس به نیروهای آمریکایی تحویل دادند.

در حالی که ملا فاضل مظلوم، معاون وزیر دفاع طالبان، در پنجشیر حضور دارد، صبغت‌الله احمدی، سخنگوی جبهه مقاومت ملی، می‌گوید که تلفات سنگینی به افراد این گروه وارد شده است. سخنگوی جبهه مقاومت ملی شامگاه روز پنجشنبه، با انتشار اطلاعیه‌ای گفت که طالبان به پنج قرارگاه جبهه مقاومت ملی در نواحی چمالورده، شتل، کرواشی، عنابه و تاواخ حمله کرده‌اند.

هرچند طالبان مقاومت مسلحانه در پنجشیر، اندراب و دیگر نواحی افغانستان را انکار می‌کند، لشکرکشی به پنجشیر و سفر پی‌درپی مقام‌های ارشد این گروه از سراسیمگی در رده رهبری طالبان خبر می‌دهد. رهبران طالبان که در اواسط اوت ۲۰۲۱ با سلطه بر افغانستان، جنگ‌ طولانی افغانستان را پایان‌یافته خواندند، اکنون به دردسر بزرگی افتاده‌اند.

نیروهای جبهه مقاومت ملی در دره‌های پنجشیر و اندراب به حاکمیت انحصاری این گروه تسلیم نشدند و در ۹ ماه گذشته، با وجود دسترسی محدود به امکانات، علیه آنان جنگیدند. وقتی در شامگاه شانزدهم اردیبهشت، نیروهای جبهه مقاومت ملی تا مراکز شهرستان دره در استان پنجشیر پیشروی کردند، طالبان از هوا و زمین به پنجشیر نیرو فرستادند. تا دو هفته پس از آن، شدیدترین حملات طالبان به قرارگاه‌های نیروهای جبهه مقاومت ملی در کوهپایه‌های پنجشیر با وارد شدن تلفات به طالبان دفع شدند.

رهبران احزاب سیاسی که اکنون در محور شورای عالی مقاومت ملی برای نجات افغانستان جمع شده‌اند، از مقاومت مسلحانه علیه طالبان حمایت کرده‌اند و این موضوع بر نگرانی سران این گروه از گسترش جغرافیای جنگ افزوده است. هرچند بسیاری از افرادی که در این شورا گرد آمدند، توان برخورد نظامی با طالبان را ندارند، افرادی مانند عبدالرشید دوستم، عطامحمد نور و محمد محقق می‌توانند با پول یا نفوذ اجتماعی خود، گروه‌هایی هرچند کوچک را علیه طالبان بسیج کنند.

از سوی دیگر، کشتار نظامیان دولت پیشین، انحصار دولت در دست یک قوم و یک گروه، تداوم خشونت علیه غیرنظامیان، محرومیت زنان و دختران از کار و تحصیل و تثبیت ناتوانی طالبان در تامین امنیت مردم، به صورت طبیعی زمینه رشد مخالفان طالبان را فراهم می‌‎کند.