تحریم‌های گسترده غرب علیه روسیه، تاثیر وسیعی بر اقتصاد جهانی گذاشته‌ است و کمتر از دو هفته از آغاز تحریم‌ها، قربانیان متعددی بیرون مرزهای آن کشور بر جا نهاده است. 

از اولین نتایج این تحریم‌ها، سقوط شدید ارزش روبل، واحد پول روسیه، بوده است که باعث شده است خانوارهای منطقه آسیای مرکزی که متکی به پولی هستند که اعضای خانواده‌شان از روسیه ارسال می‌کنند، با مشکلات عدیده‌ای مواجه شوند. رسانه‌های مختلف در گزارش‌های متعددی، به این واقعیت در مورد تاجیکستان اشاره کرده‌اند؛ کشوری که با روسیه مرز ندارد، اما اقتصادش به آن وابسته است. 

رادیو اروپای آزاد (رادیو آزادی) در گزارشی، به آموزگار بازنشسته‌ای در شهر خجند تاجیکستان اشاره می‌کند که معمولا ماهی ۲۰ هزار روبل (بیش از ۲۰۰ دلار آمریکا) از پسر مهاجرش که در روسیه کار می‌کند، دریافت می‌کرد. اما در چند روز اخیر، ارزش «سامانی»، واحد پول تاجیکستان، به نزدیک ۹ روبل رسیده است که خبر از ۲۰ درصد کاهش ارزش روبل در ظرف چند روز می‌دهد، و پایین آمدن بلافاصله سطح زندگی این آموزگار. 

او که عثمان‌خان اوقیلوف نام دارد، به «رادیو اروپای آزاد» گفته است: «صراف به من گفت اگر چند روز زودتر آمده بودم، پول بیشتری می‌گرفتم، چون هر سامانی هفت روبل شده بود. من ناراحتم. آخر از کجا باید می‌دانستم؟»

«رادیو اروپای آزاد» در تحلیل خود اشاره می‌کند که با آن‌که تاثیر گذاشتن تحریم‌ها علیه روسیه بر آسیای میانه همیشه انتظار می‌رفت، این تاثیر «بسیار زودتر و سخت‌تر از پیش‌بینی‌ها» بوده است. 

طبق آمار دولت روسیه، در سال ۲۰۲۱ بیش از ۷.۸ میلیون مهاجر از سه کشور تاجیکستان، ازبکستان، و قرقیزستان، از جمله بیش از ۴.۵ میلیون نفر از ازبکستان، حدود ۲.۴ میلیون نفر از تاجیکستان و قریب ۹۰۰ هزار نفر از قرقیزستان، در روسیه ثبت شده بودند که «کار» را دلیل ورود خود اعلام کردند. 

شبکه «الجزیره» هم در گزارشی که روز دوشنبه، ۷ مارس، از شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، منتشر کرد، به همین قضیه اشاره کرده است. این شبکه از یک پرستار خانگی به نام ملکه عبدلیووا سخن می‌گوید که معمولا ماهی ۱۰ تا ۲۰ هزار روبل (بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ دلار آمریکا) برای خانواده‌اش به تاجیکستان می‌فرستاد تا از دو فرزند نوجوانش پشتیبانی کند که با خواهرش در دوشنبه زندگی می‌کنند. این میزان تا همین اواخر بین ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ «سامانی» می‌شد، اما اخیرا به دو سوم میزان قبل کاهش یافته است. 

خانم عبدلیووا، که مادری سرپرست خانواده است و حدود ماهی ۳۵ هزار روبل حقوق می‌گیرد، حالا چاره‌ای ندارد جز یافتن شغلی جدید. 

تاجیکستان با جمعیت ۹.۵ میلیون نفر، در کنار ایران و افغانستان یکی از سه کشور فارسی‌زبان جهان است و فقیرترین کشور در میان پنج جمهوری آسیای میانه محسوب می‌شود. این کشور با افغانستان، ازبکستان، قرقیزستان، و چین مرز دارد و پول‌هایی که مهاجران از روسیه به آن می‌فرستند، نقش مهمی در اقتصاد آن دارد و حدود یک چهارم تا ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی آن‌را تشکیل می‌دهد. متوسط دستمزد ماهیانه در تاجیکستان کمتر از ماهی ۲۵۰ دلار است و سرانه تولید ناخالص داخلی، کم‌تر از نصف بنگلادش. در پی سقوط نظام «اتحاد جماهیر شوروی»، آن کشور وارد جنگ داخلی خونینی شد (که حکومت ایران هم در آن نقش داشت) و در نتیجه، بسیاری از شهروندان آن به روسیه مهاجرت کردند.

طبق برخی آمارها (از جمله نظرسنجی سال ۲۰۱۹ موسسه پژوهشی تحت نظر بانک ملی تاجیکستان) حدود ۷۰ درصد خانواده‌های تاجیکستان متکی به پول‌هایی هستند که از سوی کارگران مهاجر، از خارج ارسال می‌شود. طبق آمار بانک مرکزی روسیه، تنها در سال ۲۰۱۹ ، کارگران مهاجر بیش از ۲.۵ میلیارد دلار به تاجیکستان ارسال کردند. 

اکنون اما در پی تلاطم اخیر، بسیاری از کارگران مهاجر منطقه با آفتی بزرگ‌تر روبه‌رو هستند:‌ «آن‌ها شغل‌های خود را از دست داده‌اند و معاش خانواده‌هاشان به خطر افتاده است.»

حتی بزرگ‌ترین اقتصاد منطقه، قزاقستان، که منابع غنی انرژی دارد، نیز فشار تحریم‌ها را احساس کرده است. ارزش «تنگه»، ارز ملی قزاقستان، در پی کاهش روبل با افت مواجه شده است. چند ساعت پس از آغاز حمله روسیه به اوکراین، بانک ملی قزاقستان برای جبران آن افت، ۱۳۸ میلیون دلار از ذخایر ارزی خود را به بازار داخلی تزریق کرد. این بانک آن روند را ادامه داده است و هفته گذشته در مجموع ۱۷۶ میلیون دلار به بازار داخلی تزریق کرد. روسیه را می‌توان مهم‌ترین شریک تجاری قزاقستان و بسیاری از دیگرکشورهای منطقه دانست. ارزش روابط اقتصادی نورسلطان و مسکو، سال گذشته ۲۱ میلیارد دلار بود. 

کارشناسان اما هشدار می‌دهند که بانک ملی قزاقستان نمی‌تواند با تزریق مداوم پول مشکل را حل کند. مسئولان نورسلطان اما نگران کنترل تورم، ثبات در بازار مبادلات ارزی، و پشتیبانی از اشتغال هستند. 

قزاقستان در کنار روسیه، قرقیزستان، بلاروس، و ارمنستان، یکی از پنج عضو «اتحادیه اقتصادی اوروآسیا» است؛ سازمانی با مرکزیت مسکو و مینسک، که اکنون با چالشی عظیم روبه‌رو شده است. 

واحدهای پول این پنج کشور نیز معمولا مرتبط با روبل هستند. البته ارزش «سوم»، ارز ملی قرقیزستان، نیز همراه روبل سقوط کرده است و این وضعیت، خبری بد برای تمامی شهروندانی است که متکی به درآمد کارگران مهاجر هستند. 

در میان کشورهای آسیای میانه البته وضعیت ترکمنستان از همه غریب‌تر است، چون کسب اطلاعات در مورد آن کشور دشوار است. رسانه‌های دولتی ترکمنستان هنوز حتی اشاره‌ای به جنگ اوکراین که خبر اول تمام دنیا است، نکرده‌اند.