جمهوری اسلامی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز سه‌شنبه در جریان نشستی به میزبانی وزیر خارجه مصر در قاهره اعلام کردند که به توافقی برای ازسرگیری بازرسی‌ها در تاسیسات هسته‌ای از جمله سایت‌هایی که آمریکا و اسرائیل بمباران کردند، دست یافته‌اند، اما جزئیات مشخصی ارائه نکردند. تهران همزمان هشدار داد اگر تحریم‌ها دوباره اعمال شوند، این توافق بی‌اعتبار خواهد بود.

این توافق میان رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، و عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در نشستی در قاهره به دست آمد. این توافق در اصل باید راه را برای از سرگیری کامل بازرسی‌هایی که در پی حملات نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران در ماه ژوئن متوقف شد، هموار کند.

به گزارش رویترز، با این حال دیپلمات‌ها هشدار دادند که به اصطلاح «شیطان در جزئیات است» و نه گروسی و نه عراقچی در نشست خبری مشترک خود توضیحی درباره چگونگی اجرای بازرسی‌ها که آژانس آن را «سازوکارهای فنی» می‌نامد، ندادند. گروسی درباره این توافق در اکس نوشت: «امروز در قاهره با وزیر خارجه ایران درباره سازوکارهای عملی برای ازسرگیری فعالیت‌های بازرسی در ایران توافق کردم. این گامی مهم در مسیر درست است.»

این توافق در شرایطی انجام شد که تهدید قدرت‌های اروپایی برای بازگرداندن تحریم‌های گسترده علیه ایران همچنان پابرجاست. فرانسه، بریتانیا و آلمان (تروئیکای اروپا) روند «مکانیسم ماشه» را آغاز کرده‌اند که تا هفته اول مهرماه (ششم مهر) ادامه خواهد داشت. آنها گفته‌اند فقط در صورتی آن را متوقف می‌کنند که جمهوری اسلامی با بازرسی‌ها موافقت کند، درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده (۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با خلوص بالا که پس از جنگ ۱۲ روزه سرنوشت آن مبهم است) توضیح دهد و مذاکرات هسته‌ای با آمریکا را بپذیرد.

به گزارش رویترز، توافق روز سه‌شنبه در اصل برای پرداختن به دو شرط نخست طراحی شده، اما هنوز مشخص نیست تا پایان ضرب‌الاجل ۳۰ روزه آیا اقدامات کافی برای راضی‌کردن اروپایی‌ها صورت می‌گیرد یا خیر. عراقچی در بیانیه‌ای گفت: «در صورت هرگونه اقدام خصمانه علیه ایران — از جمله بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت — ایران این گام‌های عملی را کان‌لم‌یکن خواهد دانست.» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، کایا کالاس نیز در بیانیه‌ای در اکس نوشت: «توافق امروز برای ازسرگیری بازرسی‌ها می‌تواند گامی مهم در دیپلماسی هسته‌ای باشد، به شرط آنکه ایران آن را سریع اجرا کند.»

روابط جمهوری اسلامی و آژانس پس از جنگ ۱۲ روزه ماه ژوئن که طی آن تاسیسات هسته‌ای ایران هدف حمله قرار گرفت، تیره شد. تنها سایتی که از آن زمان تاکنون بازرسی شده نیروگاه هسته‌ای بوشهر بوده است که با کمک فنی روسیه فعالیت می‌کند. بازرسان آژانس طی دو روز از ۲۷ اوت در فرآیند تعویض سوخت این نیروگاه حضور داشتند.

در حالی که بسیاری از سایت‌های غنی‌سازی ایران به شدت آسیب دیده یا نابود شده‌اند، روشن نیست ذخایر اورانیوم چه سرنوشتی پیدا کرده است. این ذخایر شامل اورانیومی با غنای ۶۰ درصد است که تنها یک گام کوتاه با سطح ۹۰ درصد لازم برای تولید سلاح فاصله دارد. به گفته آژانس، ایران پیش از حملات به اندازه کافی مواد در اختیار داشت که اگر بیشتر غنی‌سازی می‌شد، برای ساخت ۱۰ سلاح هسته‌ای کافی بود.

بر اساس گزارش محرمانه آژانس در وین، تا ۱۳ ژوئن ایران ۴۴۰.۹ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد داشت. این مقدار اگر به ۹۰ درصد برسد، برای ساخت حدود ۱۰ بمب هسته‌ای کافی است، هرچند ساخت سلاح واقعی نیازمند فناوری‌های دیگری از جمله سیستم انفجاری است.

پس از حملات آمریکا و اسرائیل، پارلمان ایران قانونی را تصویب کرد که همکاری با آژانس را تعلیق و مقرر می‌کرد هرگونه بازرسی باید به تصویب شورای عالی امنیت ملی ایران برسد. گروسی در گفت‌وگویی با رویترز تاکید کرد مذاکرات با ایران با هدف تطبیق الزامات جدید این قانون با تعهدات دیرینه ایران در معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای انجام می‌شود.

طبق توافقنامه پادمان میان ایران و آژانس، ایران موظف است پس از وقایعی همچون حملات یا زمین‌لرزه، گزارشی ویژه درباره محل و وضعیت مواد هسته‌ای خود، از جمله ذخایر اورانیوم غنی‌شده، ارائه دهد.