تنها دو ماه پس از جنگ کوتاه اما سنگین ۱۲روزه با اسرائیل و آمریکا، ایران با مجموعه‌ای از چالش‌های بی‌سابقه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی روبه‌رو است. رسانه الشرق در گزارشی به بخشی از این چالش‌ها پرداخته است.
در این گزارش آمده است که مقام‌های جمهوری اسلامی از «مقاومت» سخن می‌گویند، اما واقعیت برای مردم چیز دیگری است: تورم افسارگسیخته، قطعی‌های مکرر برق، بحران آب و افزایش انزوای دیپلماتیک.
بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه در خرداد ۱۴۰۴ به ۳۴.۵ درصد رسید و در تیرماه به ۳۵.۳ درصد افزایش یافت؛ قیمت مواد غذایی نیز ماهانه بیش از ۵ درصد رشد کرد. بانک جهانی هم هشدار داده است که تورم سال مالی ۲۰۲۴/۲۰۲۵ به ۳۵.۴ درصد رسیده و در سال جاری نیز بالا خواهد ماند.
هم‌زمان فشار بر بودجه عمومی افزایش یافته است. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از کسری عملیاتی ۱۸۰۵ هزار میلیارد تومانی در بودجه سال ۱۴۰۴ خبر داده است؛ رقمی بی‌سابقه از کسری. طبق اسناد این گزارش، حدود ۶.۲ میلیارد یورو از درآمدهای نفت و گاز به صورت مستقیم به نیروهای مسلح تخصیص یافته است. بانک جهانی کسری کل بودجه را معادل ۳.۱ درصد تولید ناخالص داخلی در سال ۱۴۰۴ برآورد کرده است.
انرژی و آب؛ بحران‌های مضاعف
ایران تابستانی طاقت‌فرسا را پشت سر گذاشت. در تهران و دیگر شهرهای بزرگ، برق بین دو تا چهار ساعت در روز قطع می‌شد. تولید برق به ۶۲ گیگاوات کاهش یافته، در حالی که نیاز کشور نزدیک به ۸۰ گیگاوات است.
بحران آب نیز شدت گرفته است. در اسفند‌ماه میزان ذخایر سدها تنها به ۵۰ درصد رسید. هم‌زمان در تیرماه دما از ۵۰ درجه سانتیگراد فراتر رفت. مقام‌ها هشدار دادند که کشور با یک بحران «وجودی» روبه‌رو است. تهران حتی در اوایل مردادماه تعطیلی عمومی اعلام کرد تا مصرف آب و برق کاهش یابد.
صادرات نفت و برنامه هسته‌ای
با وجود حملات به زیرساخت‌ها طی جنگ، صادرات نفت ایران سطحی نزدیک به ۱.۷ میلیون بشکه در روز را حفظ کرد؛ اختلال‌ها عمدتا موقت و محدود به میدان پارس جنوبی بود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اما پرونده هسته‌ای بار دیگر به مرکز تنش‌ها بازگشت. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ۲۲ خرداد اعلام کرد جمهوری اسلامی برای نخستین بار در دو دهه اخیر تعهدات عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای را نقض کرده است. یک ماه بعد، با تصویب قانونی در مجلس، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایران را ترک کردند. در پایان مرداد، بریتانیا، فرانسه و آلمان تهدید کردند که مکانیسم ماشه مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را فعال کنند.
جمهوری اسلامی نیز اعلام کرد دوربین‌های نظارتی آژانس را در تاسیسات هسته‌ای خود خاموش کرده است.
فقر؛ هدیه جمهوری اسلامی به ایرانیان
بانک جهانی برآورد می‌کند که ۱۹.۹ درصد از جمعیت ایران در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ زیر خط فقر (۶.۸۵ دلار در روز) زندگی کرده‌اند. این رقم در ۱۴۰۴ احتمالا به حدود ۲۰ درصد خواهد رسید. در همین حال، طبقه متوسط زیر بار تورم و سقوط ارزش پول ملی، بیش از هر زمان دیگری آسیب‌پذیر شده است.
دولت مسعود پزشکیان وعده داده است افزایش قیمت سوخت را در دستور کار قرار ندهد و به جای آن اصلاحاتی تدریجی همچون تغییر در نظام سهمیه‌بندی و پرداخت یارانه‌ها را پیش ببرد. با این حال، فشار بر شبکه‌های برق و آب و کسری بودجه، حتی کوچک‌ترین تغییرات را هم با خطر واکنش اجتماعی گسترده مواجه کرده است.
اگر سه کشور اروپایی (E3) طی هفته‌های آینده «مکانیسم ماشه» را فعال کنند، ایران وارد دورانی دشوار خواهد شد که ترکیبی از تحریم‌های تازه، تورم، بحران‌های معیشتی و تنش‌های اجتماعی را به همراه دارد. شرایطی فرساینده برای حکومت و یادآور گره‌خوردگی بحران‌های داخلی و فشارهای خارجی؛ وضعیتی که برخی سیاستمداران جمهوری اسلامی را به بازنگری در سیاست‌های کشور نسبت به غرب واداشته است.
