حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی ایران، که از روز جمعه آغاز شد، این دو دشمن دیرینه را به آستانه یک جنگ تمام‌عیار کشانده است. در این شرایط پرسشی که مطرح می‌شود این است که هر کدام از چه میزان توان نظامی برخوردارند و کدام دست برتر را دارد؟
آسوشیتدپرس با انتشار مطلبی در این زمینه نوشت که جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته کوشیده ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تقویت کند اما در عین حال به نیروهای نیابتی در منطقه نیز متکی بوده که در ماه‌های اخیر به دلیل اقدامات ایالات متحده و اسرائیل به‌شدت ناتوان شده‌اند. در مقابل، اسرائیل با حمایت متحدانش از نیروهای زمینی و هوایی بسیار قوی برخوردار است که در منطقه کم‌نظیرند. ارتش اسرائیل و ایران از برخی لحاظ تقریبا برابرند، اما تاکتیک‌های کاملا متفاوتی را به کار می‌گیرند.
جمهوری اسلامی چه توانایی‌هایی دارد؟
به نظر می‌رسد ایران با ۸۸ میلیون نفر جمعیت و مساحت ۱.۶ میلیون کیلومتر مربع در مقایسه با اسرائیل، با ۹ میلیون نفر جمعیت و ۲۲ هزار کیلومتر مربع، برتری‌های ویژه‌ای داشته باشد. با این حال، از نظر نظامی این اعداد معنای چندانی ندارند.
نیروهای مسلح ایران را ارتش، که عموما مسئول حفاظت از مرزهای ایران و انجام وظایف نظامی مرسوم است، و سپاه پاسداران، شامل نیروی قدس، فرماندهی موشکی و نیروی سایبری، تشکیل می‌دهند.
بیشتر بخوانید
نیروهای عادی ارتش حدود ۶۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شوند، و سپاه پاسداران هم حدود ۲۰۰ هزار نیرو دارد که در لشکرهای مختلف تقسیم شده‌اند.
تجهیزات نظامی جمهوری اسلامی ایران ترکیبی از تجهیزات متختلف است، ازجمله برخی که از سوی اتحاد جماهیر شوروی و برخی دیگر قبل از انقلاب اسلامی از سوی ایالات متحده تامین شده بود، به همراه تجهیزات جدیدتر روسی.
با حدود ۳۵۰ هواپیمای قدیمی در نیروی هوایی ایران، این کشور از نظر کمیت و کیفیت از اسرائیل بسیار عقب‌تر است. با این حال، ایران می‌گوید توانایی تولید طیف گسترده‌ای از پهپادها و تجهیزات مشابه را دارد، که نمونه بارز آن پهپادهای تهاجمی شاهد است که به تعداد زیاد برای استفاده در جنگ اوکراین به روسیه فروخته است.
در کنار تجهیزات ناکافی، موضوع مهم دیگری که مشخص شد ایران در آن ناتوان است، تامین امنیت فرماندهان ارشد جمهوری اسلامی است. چنانچه اسرائیل در یک روز موفق شد چندین سردار سپاه پاسداران، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران و چند متخصص ارشد هسته‌ای را هدف حمله قرار دهد. فرماندهان ارشد دیگری نیز در حملات اخیر در سراسر منطقه کشته شده‌اند.
در سوی دیگر، برنامه هسته‌ای ایران در سال‌های اخیر پیشرفت کرده و اعتقاد بر این است که تهران از اورانیوم غنی‌شده کافی تا سطح نزدیک به تسلیحاتی برخوردار است. با این حال ایران برای توسعه و ساخت موشک به زمان بیشتری نیاز دارد. چیزی که به نظر می‌رسد اسرائیل تمایلی به پذیرفتن مخاطره آن نداشت و تصمیم گرفت حمله به ایران را پس از سال‌ها تهدید دو کشور آغاز کند.
تجهیزات نظامی اسرائیل چگونه است؟
نیروهای زمینی، دریایی و هوایی قدرتمند اسرائیل از جدیدترین فناوری‌های آمریکایی و اروپایی و همچنین یک صنعت دفاعی داخلی قوی بهره‌مندند که در طیف کاملی از طراحی، ساخت و نگهداری تسلیحات به کار گرفته می‌شود و به آنان اجازه می‌دهد همزمان در چندین جبهه با مخالفان مقابله کنند.
اسرائیل به‌رغم اینکه جمعیت زیادی ندارد، نیروی نظامی قابل توجهی در حدود ۱۷۰ هزار نیروی فعال و ۴۰۰ هزار نیروی ذخیره دارد. اگرچه تعداد آنها کمتر از نیروهای نظامی ایران است، اما به باور تحلیلگران، نیروهای اسرائیل در درگیری‌های منطقه‌ای آبدیده شده‌اند و از توانایی‌های ویژه‌ای برخوردارند.
به نظر می‌رسد که در مقابل تجهیزات پیشرفته اسرائیل، یکی از گزینه‌های ایران پرتاب پهپادها و موشک‌های بالستیک است، هرچند مشخص نیست که این حمله تا چه مدت می‌تواند ادامه یابد و ایران از نظر تامین تسلیحاتی تا کجا توان مقابله با اسرائیل را خواهد داشت.
در اکتبر ۲۰۲۴، حمله موشکی گسترده ایران به اسرائیل تنها خسارات محدودی به بار آورد، که بخشی از آن به دلیل کمک ایالات متحده در سرنگونی موشک‌های ایرانی بود. این اتفاق به دلیل دفاع چند لایه اسرائیل رخ داد. این سیستم پیشرفته که طی دهه‌ها با حمایت قابل توجه ایالات متحده توسعه یافته است، قادر به شناسایی فوری تهدید و خنثی کردن آن در صورتی است که پرتابه مردم عادی یا زیرساخت‌های حساس نظامی یا غیرنظامی را تهدید کند. رهبران اسرائیل می‌گویند که سیستم موسوم به گنبد آهنین صددرصد تضمین‌شده نیست، اما با توجه به قابلیت آن در جلوگیری از خسارات جدی و تلفات بی‌شمار، می‌توان آن را تحسین کرد.
در عین حال به باور برخی ناظران، اسرائیل تنها کشور مسلح به سلاح هسته‌ای در خاورمیانه است، با اینکه تا به حال به داشتن چنین سلاح‌هایی اذعان نکرده است.
به گفته مقام‌های اسرائیلی، نیروهای دفاعی اسرائیل، ۲۰ سال است که در حال آماده شدن برای حمله احتمالی به جمهوری اسلامی ایران‌اند و میلیاردها دلار در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ازجمله سرمایه‌گذاری روی توسعه مهمات تخصصی که حتی ایالات متحده از فروش برخی از آنها به اسرائیل خودداری کرده است، به علاوه نوآوری‌هایی که ممکن است ایالات متحده هم از آن برخوردار نباشند.
اسرائیل بخش قابل‌توجهی از کمک‌های ایالات متحده را برای دستیابی به جت‌های جنگنده با قابلیت پرواز دو ساعت در هر جهت صرف کرده است و اسکادرانی پیشرفته از افـ۱۵آی (F-15I) و چهار اسکادران افـ۱۶آی سوفا (F-16I Sufa) دارد.
شرکت لاکهید مارتین مخازن سوختی هم‌قالب برای این جت‌ها طراحی کرده است که برد پروازی جنگنده‌ها را افزایش می‌دهد، بدون اینکه بر عملکرد آیرودینامیکی یا قابلیت شناسایی راداری آنها تاثیر منفی بگذارند. برخی گزارش‌های دیگر نیز نشان می‌دهد که اسرائیل برای جت‌های اف۳۵ مخازن سوخت جداشدنی ساخته است که به آنها امکان می‌دهد با حفظ قابلیت رادارگریزی، تا ایران پرواز کنند.
نقش ایالات متحده در درگیری ایران و اسرائیل
ایالات متحده کوشیده این‌طور نشان دهد که در حمله اسرائیل به جمهوری اسلامی مشارکت نداشته است، اما با این حال ممکن است هدف تلافی‌جویی ایران قرار گیرد. ازجمله دارایی‌های ایالات متحده در منطقه می‌توان به یک ناو هواپیمابر با حدود ۶۰ جنگنده به همراه ده‌ها جت دیگر در پایگاه‌های سراسر منطقه و همچنین هزاران سرباز اشاره کرد.
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، گفته است که اسرائیل «اقدام یکجانبه‌ای علیه ایران» انجام داده و به تهران هشدار داده است که در تلافی آن نیروهای آمریکایی را هدف قرار ندهد. در عین حال در روزهای اخیر، ایالات متحده برخی دیپلمات‌هایش را از پایتخت عراق فراخوانده است و برخی از خانواده‌های نیروهای آمریکایی در خاورمیانه را از آنجا خارج کرده است.
اسرائیل پیش از این، با از بین بردن نیروهای نیابتی ایران شامل حماس و حزب‌الله لبنان و بمباران شدید سیستم‌های دفاع هوایی ایران، توانایی جمهوری اسلامی برای مقابله به مثل را محدود کرده است. با این حال، ایران پیش از حملات روز جمعه تهدید کرده بود که هرگونه حمله‌ای را، نه‌تنها علیه اسرائیل بلکه علیه پایگاه‌های ایالات متحده در منطقه، به‌شدت تلافی خواهد کرد و با نابودی زیرساخت‌های نظامی آمریکا، این کشور را از خاورمیانه بیرون خواهد راند.
