کمبود آب، خشکسالی، فرونشست زمین، فرسایش خاک و خطر وقوع سیلاب‌های فصلی در سال‌های اخیر بیشتر شهرهای ایران را در شرایط فرابحرانی قرار داده است. آمارها نیز از تنش آبی و فرونشست زمین در بیش از ۳۰۰ شهر ایران حکایت دارد و طبق اعلام سازمان منابع طبیعی، خطر وقوع سیلاب بیش از ۵۰۰ شهر ایران را تهدید می‌کند.
به گفته حسن وحید، معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان منابع طبیعی، دست‌کم ۵۴۰ شهر با خطر وقوع سیل مواجه‌اند و میزان فرسایش خاک در ایران سه برابر متوسط دنیا است. به‌رغم اینکه فرسایش خاک، فرونشست زمین و بحران آب تا حدود زیادی به شرایط اقلیمی کشور و خشکسالی سال‌های اخیر ارتباط دارد، کارشناسان یک‌صدا بر این باورند که از طریق مدیریت کارآمد منابع می‌توان خسارت‌های بحران آب را کاهش داد.
معاون آبخیزداری مراتع و امور بیابان سازمان منابع طبیعی نیز روز سه‌شنبه طی مراسمی در چالوس با موضوع جنگل‌های هیرکانی، جامع‌نگری در حوزه‌های آبخیزداری را موضوعی مهم و اساسی برشمرد و گفت که با طرح‌های آبخیزداری می‌توان از فرسایش خاک جلوگیری کرد به افزایش علوفه و تقویت سفره‌های زیرزمینی دست یافت و خسارت‌های سیل را کاهش داد.
این مقام سازمان منابع طبیعی در روزهایی از اهمیت طرح‌های آبخیزداری سخن گفت که سازمان هواشناسی در پی باران‌های روزهای اخیر برای برخی شهرهای ایران از جمله تهران هشدار وقوع سیل صادر کرده است.
فقدان برنامه‌های جامع و طرح‌های اصولی آبخیزداری کار را به جایی رسانده است که بارش‌های سیل‌آسا خسارات زیادی به تاسیسات شهری و روستایی و زندگی مردم وارد می‌کنند ولی به سمت سدها و منابع زیرزمینی هدایت نمی‌شوند.
تابستان گذشته که بارش‌های سیل‌آسا نقاط زیادی از ایران را تحت‌تاثیر قرار داد، مقام‌های وزارت نیرو گفتند این بارش‌ها در میزان ذخایر آبی ایران تاثیری نداشتند و موجودی آب سدها همچنان خالی است. این اتفاق پس از بارش‌های شدید بهمن و اسفند گذشته نیز تکرار شد.
دولتی‌ها همواره مردم ایران را به زیاده‌روی در مصرف آب متهم می‌کنند و آن را از دلایل اصلی بحران کمبود آب می‌دانند. پیش‌تر فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب، در یک برنامه رادیویی گفته بود که واقعی نبودن قیمت آب، رقابتی نبودن و اختصاص یارانه به آب موجب شده است شهروندان ارزش واقعی آن را درک نکنند و به همین دلیل میزان مصرف کم نمی‌شود.
برخلاف ادعای مقام‌های دولتی، کارشناسان منابع آب می‌گویند در صورت مدیریت کارآمد بحران کمبود آب، فرسایش خاک و فرونشست زمین قابل‌کنترل و پیشگیری است.
محمد درویش، استاد دانشگاه و کنشگر محیط زیست در گفت‌وگو با رسانه‌ها، به‌تناوب درباره خطرهای فرونشست زمین و فرسایش خاک در ایران هشدار داده است. به گفته او، فرسایش خاک در ایران به نسبت مساحت خشکی‌های کشور، هشت برابر متوسط جهانی و از نظر وخامت اوضاع، ۱۶ برابر متوسط جهانی است. او شدت فرونشست زمین در ایران را نیز ۱۴۰ برابر بالاتر از شرایط بحرانی اعلام کرد.
گزارش کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام هم نشان می‌دهد که سالانه دو میلیارد تن فرسایش خاک در ایران رخ می‌دهد و این میزان در سال‌های اخیر به دلیل وقوع سیلاب‌ها افزایش یافته است. از دست دادن سالانه دو میلیارد تن خاک معادل از دست رفتن سالانه سه جزیره ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در بحث فرونشست زمین نیز گزارش وزارت نیرو نشان می‌دهد مقدار آبی که طی چهار دهه گذشته از سفره‌های آب زیرزمینی ایران برداشت شده، ۱۳۰ میلیارد مترمکعب بیشتر از ورودی آن بوده که این رقم نیز معادل پنج دریاچه به بزرگی دریاچه ارومیه است.
این آمارها بزرگی خطرهای ناشی از فرونشست زمین و فرسایش خاک را اثبات می‌کند اما عملکرد دولت‌های جمهوری اسلامی آشکار می‌کند که برای جلوگیری از ادامه این روند تخصص و اراده‌ای وجود ندارد.
به گفته محمد درویش، راهکار اصولی برای مواجه با بحران آب این است که اقتصادی در ایران تعریف شود که آب‌محور نباشد و فشار وارده بر منابع آب و خاک کاهش پیدا کند؛ زیرا طبیعت ایران به حداقل ۱۰ سال فرصت تنفس نیاز دارد و برای این کار باید روی پروژه تعادل‌بخشی سفره‌های آب زیرزمینی بیشتر کار شود.
توسعه طرح‌های آبخیزداری نیز یکی از مهم‌ترین راهکارها برای پیشگیری از بحران شدیدتر است اما کارشناسان می‌گویند دولت‌های جمهوری اسلامی چون این طرح‌ها نمود عینی و منفعت مالی ندارد، برای آ‌ن‌ها برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.
