حمله دوباره دولت به «برادران لیلا»

روزنامه ایران: با نماد دستشویی می‌خواستند زندگی ایرانی را مشمئزکننده نشان دهند

نوید محمدزاده، ترانه علیدوستی و پیمان معادی در جشنواره کن - CHRISTOPHE SIMON / AFP

روح‌الله سهرابی، مدیرکل نظارت بر نمایش و عرضه فیلم، به صحبت‌های سعید روستایی، کارگردان «برادران لیلا» واکنش نشان داد و ابراز امیدواری و سخنان کارگردان آن برای اکران نسخه کامل فیلمش را «تعجب‌آور» خواند.

سهرابی در این خصوص گفت: «ابراز امیدواری کارگردان فیلم برادران لیلا برای انتشار نسخه کامل فیلم تعجب‌آور بود. تشکر از مخاطبان برای دیدن نسخه قاچاق؟ یعنی قاچاق فیلم اقدامی عامدانه بود؟ این رشته سر دراز دارد و چنانچه لازم باشد، به‌زودی ابعاد تازه و مهمی از آن منتشر خواهد شد.»

صحبت‌های این مدیر وزارت ارشاد در واکنش به پست اینستاگرامی روز دوشنبه سعید روستایی بیان شدند که در آن چنین نوشته بود: «ما در حیرت‌ایم از این حجم واکنش مثبت و دلنشین. از صمیم قلبمان از شما ممنون و سپاسگزاریم و قدردان زمانی که می‌گذارید تا فیلم ما را تماشا کنید، هستیم. امیدوارم به‌زودی شرایطی فراهم شود تا نسخه کامل‌تر فیلم را در دسترس شما عزیزان قرار دهیم.»

سهرابی در واکنش به این صحبت‌های سعید روستایی افزود: «منظور از نسخه کامل چیست؟ یعنی سکانس‌های دیگری قرار است ضبط شود؟ تا جایی که بنده مطلع‌ام، تا آخرین فریم تدوین‌شده از این فیلم را به نمایش گذاشتید؛ الا چیزی که لابد برای سریال شدن فیلم سه‌ساعته و احتمال واکنش منفی مخاطبانتان از آن چشم‌پوشی کردید! این فیلم بدون حتی یک ثانیه اصلاح و ممیزی منتشر شده است. تاکید می‌کنم؛ حتی یک ثانیه.»

پیش از این، جواد نوروزبیگی، یکی از تهیه‌کنندگان این فیلم، در واکنش به انتشار نسخه لورفته «برادران لیلا»، تماشای آن را غیراخلاقی و غیرقانونی خوانده و اعلام کرده بود اگر مخاطبان این فیلم را دیده‌اند، حتما بعد از اکران آنلاین یا پخش از پلتفرم به صورت مینی‌سریال، آن را دوباره تماشا کنند.

پخش نسخه لورفته «برادران لیلا» هم‌زمان با انتشار نسخه آنلاین آن در فرانسه رخ داد. به علت نبود قانون کپی رایت در ایران، معمولا پس از اکران آنلاین یک فیلم در اروپا و آمریکا آن فیلم بلافاصله در سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی به صورت غیرقانونی و زیرزمینی پخش می‌شود. بنابراین این اتفاق اولین بار نیست که رخ می‌دهد و برای تمامی فیلم‌هایی که در کشورهای دیگر اکران می‌شوند، هم پیش‌ آمده است.

وب‌سایت روزنامه ایران نیز دوشنبه شب با انتشار یادداشتی به این فیلم حمله کرد. در این یادداشت با عنوان «چند نکته درباره برادران لیلا»، فیلم را دچار بحران هویت خوانده و ادعا شده است اگر مناسبات، روابط و سنت‌های ایرانی اینقدر نامعقول و دروغین بودند، باید تا به حال فرو‌ می‌ریختند.

روزنامه دولت مدعی شد در فیلم‌هایی که با حمایت مادی یا معنوی فرانسه در ایران ساخته می‌شوند، ماجرا حول‌و‌حوش دستشویی در جریان است و در ادامه، آن را «دم‌دستی‌ترین راه برای نشان دادن مشمئزکننده بودن زندگی ایرانی» دانست. جعفر حسن‌خانی، نویسنده این یادداشت، با اشاره به سوژه بودن بدن مردانه در این فیلم نوشت: «فیلم پر است از پلان‌هایی که یک مرد در حال پوشیدن یا درآوردن پیراهن از تن است و بدن برهنه یا نیمه برهنه او به نمایش گذاشته می‌شود.»

در انتقادی دیگر از این فیلم، عنوان شده که برخی دیالوگ‌های فیلم گنده‌تر از دهان گویندگانش است: «گفت‌و‌گوی خواهر و برادری روی پشت‌بام، جایی که لیلا، نقل به مضمون، می‌گوید مشکل از آنجا است که به جای فکر کردن به ما چگونه فکر کردن را یاد داده‌اند و حرف‌های برادرش، علیرضا، در این سکانس همه گل درشت‌اند و به دهان گویندگان آن نمی‌آیند. به بیان دیگر، فیلم به شدت مفهوم‌زده است و به جای قصه‌گویی بیانیه می‌خواند.»

انتشار نسخه لورفته «برادران لیلا»، در رسانه‌های اجتماعی هم بازتاب زیادی داشت و پس از چند روز، «برادران لیلا» در توییتر فراگیر و به گزینه اول جست‌وجوی فارسی‌زبانان در گوگل تبدیل شد.

این فیلم از شروع اکران آن در جشنواره کن با حواشی زیادی مواجه بود و در نهایت در این جشنواره، از هیئت داوران فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم (فیپرشی)، جایزه بهترین فیلم در بخش رقابتی را دریافت کرد. پیش از اعلام جوایز جشنواره کن، برخی از احتمال برنده نخل طلا شدن سعید روستایی به عنوان بهترین کارگردان و سعید پورصمیمی به عنوان بهترین بازیگر مرد، خبر می‌دادند و پیتر بردشاو، منتقد ارشد روزنامه گاردین، در پیش‌بینی خود، اعطای نخل طلا به سعید روستایی را محتمل دانسته بود.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

البته این‌ها اولین حملات به این فیلم نیستند. این فیلم از اولین روزهای حضورش بر فرش قرمز جشنواره کن حاشیه‌ساز شد. سعید روستایی در حالی با سومین ساخته خود به کن رفت که مجوزهای فیلم را از دولت قبل گرفته بود اما دولت ابراهیم رئیسی آن را با ارزش‌هایش همخوان ندید و اعلام کرد فیلم برای ارزشیابی و ممیزی و همچنین ارسال به جشنواره خارجی، باید دوباره از وزارت ارشاد مجوز بگیرد.

مراسم فرش قرمز و مصاحبه‌های عوامل فیلم هم پرحاشیه شد. بازیگران این فیلم به اتفاق‌های آبادان [ریزش ساختمان متروپل] در آن زمان واکنش نشان دادند و با داغدیدگان همدردی کردند. از سوی دیگر، ترانه علیدوستی نیز در مصاحبه‌های خود به جنبش «من هم» (me too) اشاره کرد و دلیل کنار گذاشتن فرهاد اصلانی از مراسم فرش قرمز را حمایت از کسانی دانست که به این بازیگر اتهام‌هایی وارد کرده بودند. البته برخی بازیگران مانند کتایون ریاحی پس از این مصاحبه، علیه سعید پورصمیمی نیز اتهامی مشابه مطرح کردند.

پیمان معادی هم در نشست خبری این فیلم به مشکلات معیشتی مردم ایران اشاره کرد و گفت: «درصدی از آدم‌ها در ایران اگر یخچال خانه‌شان خراب شود، طبقه اجتماعی‌شان عوض می‌شود؛ یعنی هزینه تعمیر یک یخچال می‌تواند طبقه اجتماعی شما را پایین‌تر ببرد و این آدم‌ها به‌ناچار مجبورند اخبار سیاسی را به لحاظ مسائل معیشتی دنبال کنند.»

ترانه علیدوستی نیز درباره دشواری زندگی روزمره در ایران به عنوان یک بازیگر و یک شهروند عادی گفت: «وقتی در کشوری همه‌چیز ممنوع باشد، یعنی شما از صبح که بیدار می‌شوید، مشغول جنگیدن‌اید، از لباسی که با آن سر کار می‌روید گرفته تا موسیقی که در ماشین‌ گوشی می‌دهید تا روابط شخصی و روابطی که با همکارانتان در محیط کار دارید، تا آن زمان که شب به خانه می‌رسید. این‌ها سراسر یک مبارزه‌اند. مبارزه با یکسری موانع که باعث می‌شوند زیست شما حالت غیرعرفی و غیرقانونی داشته باشد.»

سعید روستایی نیز از مشکلات ساخت فیلم در ایران گفت و اعلام کرد که در ایران خط قرمزهای پرشماری وجود دارد. او در ادامه گفت: «سختی ساخت فیلم در ایران این است که در آنجا سانسور حاکم است. سانسوری که کارگردان اگر بخواهد به کارش ادامه دهد، باید یاد بگیرد با آن کنار بیاید. برای شروع ساخت یک فیلم در ایران باید ابتدا دنبال دریافت مجوزهای لازم باشید که این‌ هم خود فرایندی است. وقتی هم فیلم به پایان رسید، باید به فکر دریافت مجوز دیگری برای پخشش باشید.»

دیگر حاشیه این فیلم بر فرش قرمز کن مربوط به بوسه نوید محمدزاده و همسرش، فرشته حسینی، بود که عصبانیت کاربران حکومتی در رسانه‌های اجتماعی را در پی داشت. برخی کاربران هم به هم‌زمانی این بوسه با حادثه متروپل اعتراض کردند و اعتقاد داشتند واکنش عوامل فیلم به این اتفاق کافی نبوده است.

پس از ماجراهای فرش قرمز کن، وزیر ارشاد جمهوری اسلامی از توقیف فیلم و ممنوع‌الکاری برخی بازیگران «برادران لیلا» خبر داد و اعلام کرد این فیلم صلاحیت اخذ پروانه نمایش ندارد.

«برادران لیلا» سومین ساخته سعید روستایی است. دو فیلم قبلی او نیز جزو فیلم‌های تحسین‌شده محسوب می‌شوند. «متری شیش‌ونیم» و «ابد و یک روز» فیلم‌هایی بودند که با استقبال خوب مخاطبان و جشنواره‌ها مواجه شدند.

برخی کاربران و منتقدان نمادهای استفاده‌شده در فیلم «برادران لیلا» و همخوانی آن با اتفاق‌های ایران را از نکات مهم این فیلم و هر کدام از شخصیت‌های این فیلم را قابل تعمیم در نظام سیاسی جمهوری اسلامی دانستند. آن‌ها شخصیت پدر در این فیلم به عنوان دیکتاتور در یک خانواده را با علی خامنه‌ای مقایسه کردند و شخصیت «علیرضا» با بازی نوید محمدزاده را نماد اصلاح‌طلبان و گروه‌های سیاسی دانستند که هنوز به تعامل با پدر خانواده امیدوارند. شخصیت «لیلا» با بازی ترانه علیدوستی نیز با توجه به هم‌زمانی با خیزش «زن، زندگی، آزادی»، قابل همذات‌پنداری عنوان شد و آن را نماد زنانی دانستند که مقابل دیکتاتوری قد علم می‌کنند.

 پایان این دیکتاتوری نمادین در فیلم هم با شادی و رقص همه این نمادها و افراد در سکانس پایانی همراه می‌شود؛ اتفاقی که بسیاری از کاربران چیزی شبیه به آن را برای ایران آرزو کرده‌اند.