عید پوریم یهودیان و تفاسیر مختلف از کتاب استر

تاریخ نگارش کتاب استر مشخص نیست و دانشمندان و مورخان شبهاتی درباره تاریخی‌بودن آن مطرح کرده‌اند

یهودیان پوریم را با سرود و خواندن داستان استر و مردخای جشن می‌گیرند- Menahem KAHANA/ AFP

با نزدیک شدن «پوریم»، بار دیگر مطالب تازه درباره قرائت‌ها از «کتاب استر» منتشر شده است. چهاردهمین روز ماه «آدار» در تقویم عبری روز جشن پوریم در یهودیت است و مطابق است با ششم و هفتم ماه مارس. 

بر خلاف پسح که مراسم آن چند هفته طول می‌کشد، پوریم جشنی یک روزه است. اورشلیم‌ پست نوشته است که عید پوریم چنان سریع می‌آید و می‌رود که کسی وقت کافی برای تعمق در داستانی را که در «کتاب استر» بیان شده است، ندارد. 

نویسنده این مطلب نوشته است که اگر افراد زمان کافی برای تامل در رخدادهای آمده در کتاب استر را داشتند، احتمالا پرسش‌هایی درباره این عید در ذهنشان جرقه می‌زد؛ از جمله اینکه داستان پوریم کی اتفاق افتاد؟ چگونه به کتاب مقدس یهودیان راه یافت؟ آیا داستان پوریم جنبه طنز دارد؟  آیا طرح قصه پوریم با آن همه خشونت و قتل در قرن ۲۱ درست است؟ آیا پوریم بیشتر یک عید برای یهودیان خارج از اسرائیل است یا یهودیان مقیم اسرائیل نیز با آن ارتباط برقرار می‌کنند؟ نقش جنسیت در داستان پوریم کجا است و چرا خدا در آن غایب است؟

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

جشن پوریم به ماجرای توطئه هامان، وزیر خشایارشا هخامنشی، برای قتل عام یهودیان ایران می‌پردازد که با درایت همسر یهودی پادشاه به نام استر و عموی او به نام مردخای خنثی شد و آن روز برابر با ۱۴ آدار، در میان یهودیان به پوریم شهرت یافت که یکی از مناقشه‌برانگیزترین مسائل تاریخ یهودیت است.

تاریخ نگارش کتاب استر مشخص نیست و با آنکه دانشمندان و مورخان در کتاب‌ها و مقالات مختلف شبهاتی درباره تاریخی بودن آن مطرح کرده‌اند، برخی یهودیان مذهبی کتاب استر را تاریخی می‌دانند و گروهی دیگر می‌گویند که این کتاب بعد ادبی دارد. 

نویسنده مطلب در اورشلیم‌ پست سپس برای پاسخ دادن به این پرسش‌ها از ربای بنیامین سگال، رئیس سابق موسسه شختر در اورشلیم، نقل قول می‌آورد که به تازگی کتابی را در همین مورد منتشر کرده است. سگال در کتاب خود ضمن تشریح تاثیر نگارش یهودی در کتاب استر، می‌گوید که در این کتاب از افعالی استفاده شده که در زمان نگارش آن منسوخ شده بودند. او می‌گوید شخصیت‌های کتاب نیز تم‌های کتاب عهد عتيق را تکرار می‌کنند. هامان عمالیقی است؛ مردمانی که از آن‌ها به‌عنوان قومی شرور یاد شده است و در چندین جای داستان پوریم و داستان یوسف در مصر تشابه هست و در هر دو مورد، یهودیان تا بالاترین سطح حکومت رشد می‌کنند.

مسائلی چون برابری جنسیتی نیز در تفاسیر جدید مطرح است. برخی تحول استر از انفعال به رهبری را ستایش کرده‌اند و برخی دیگر می‌گویند که او از مکر زنانه خود برای رسیدن به اهدافش استفاده کرده است. برخی تفاسیر یهودیان انتقام‌جو را تخطئه می‌کنند و برخی می‌گویند که یهودیان داستان شروع‌کننده دعوا نبودند و قربانی بودند. مسئله دینداری نیز مورد تفسیر و قرائت است، برخی آن را سکولارترین سند عهد عتیق می‌دانند و برخی بر وجود خدا در داستان اصرار دارند. برخی تفاسیر تا آنجا پیش رفته‌اند که در تلاش‌های پادشاه برای کنترل زنان و حتی شخصیت هامان، بارقه‌های طنز یافته‌اند، هرچند قصه روایت یک نسل‌کشی و برگرداندن آن علیه توطئه‌گر اولیه است.

اورشلیم‌ پست نوشته است که کتاب استر نه‌تنها از نظر برخی موارد فوق، یک چالش مداوم است بلکه از نظر روابط خانوادگی، مسئولیت‌پذیری، ماهیت جشن، اسناد و ماهیت تاریخی حقیقت، مهم است. 

بیشتر از جهان