«از ادامه تحصیل محروم می‌شوید، چون مثل ما فکر نمی‌کنید»؛ این خلاصه پیام جمهوری اسلامی ایران به دانشجویانی است که به دلیل انتقاد از حکومت و کنشگری، «ستاره‌دار» شده‌اند و نمی‌توانند ادامه تحصیل دهند.
حق آموزش جزو اصول بنیادین حقوق بشر محسوب می‌شود و هیچ‌کس نمی‌تواند این حق را از فردی بگیرد؛ اما در جمهوری اسلامی ایران، مقام‌های حکومتی ستاره‌دار کردن دانشجویان را قانونی می‌دانند. شواهد نیز گویای آن است که با روی کار آمدن رئیسی، روند ستاره‌دار شدن دانشجویان و پاکسازی دانشگاه‌ها از منتقدان حکومت سرعت و شدت بیشتری پیدا کرده است.
مهرداد ویس‌کرمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، ضمن دفاع از برنامه دولت سیزدهم برای ستاره‌دار کردن دانشجویان مدعی شد: «در تمام دانشگاه‌های دنیا، دانشجو بودن یکسری ضوابط و مقررات دارد و بسته به تخلف‌هایی که دانشجو، کارمند یا استاد انجام می‌دهد، یک مجازاتی هم در نظر گرفته شده است.»
این نماینده مجلس بدون اشاره به سابقه ستاره‌دار شدن دانشجویان در جمهوری اسلامی ایران، ادعا کرد که برخی می‌خواهند با درست کردن یک کلیدواژه، حقیقت را پنهان کنند. او در ادامه ادعاهای خود افزود: «بحث ستاره‌دار بودن یا نبودن یک بحث انحرافی است؛ بالاخره بین میلیون‌ها دانشجو که ما در طول این سال‌ها داشته‌ایم، ممکن است افرادی هم تخلف‌هایی داشته باشند و این تخلف‌ها هم ممکن است سنگین باشند و مجازاتی هم برایشان در نظر گرفته شود.»
ویس‌کرمی در گفت‌وگو با پایگاه خبری انتخاب، درباره حدود تخلف و معیارهای بررسی آن توضیح بیشتری نداد اما مرور روند ستاره‌دار شدن دانشجویان در سال‌های پیشین نشان می‌دهد که حکومت ایران فعالان دانشجویی را به دلیل مخالفت با سیاست‌های حکومت از ادامه تحصیل محروم می‌کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
ضیا نبوی، فعال دانشجویی و زندان سیاسی سابق، در روزهای گذشته در حساب کاربری خود در اینستاگرام نوشت که برای بار سوم از ادامه تحصیل محروم شده است و حالی که در آزمون دکترای رشته جامعه‌شناسی رتبه ۱۲ را کسب کرده بود، به او اعلام کرده‌اند که برای ادامه تحصیل در دانشگاه «صلاحیت عمومی» ندارد.
مهرداد ویس کرمی، در واکنش به محرومیت از تحصیل ضیا نبوی گفت: «ممکن است کسی مدتی جرمی مرتکب نشود و بعدا، در طول زمان، یک سری تخلف‌های جدیدی مرتکب شود یا مجازات تعلیقی داشته باشد.»
سخنان او به این معنا است که حکومت ایران با این توجیه که ممکن است فردی در آینده مرتکب «تخلف» شود، او را از ادامه تحصیل منع می‌کند. این رویه در چهار دهه گذشته همواره وجود داشت اما از ۱۵ سال پیش، با شدت بیشتری ادامه یافت. در این سال‌ها، شمار زیادی از دانشجویان از ادامه تحصیل منع شدند و پاسخ اعتراض برخی از آنان مثل سها مرتضایی برخورد امنیتی، زندان و محکومیت بود.
جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۸۴ هم‌زمان با روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد، برای دانشجویان منتقد شمشیر را از رو بست و با اخراج شمار زیادی از آنان، در مسیر جنبش دانشجویی در ایران مانع بزرگی ایجاد کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در دوران هشت‌ساله ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، بیش از ۷۶۰ دانشجو ستاره‌دار شدند.
اصطلاح «دانشجوی ستاره‌دار» نیز از سال ۱۳۸۵ رایج شد. در این سال، شماری از داوطلبان کنکور کارشناسی ارشد در کارنامه آزمون سراسری، با ستاره‌ای کنار نام خود روبرو شدند که به معنایش این بود امکان ادامه تحصیل ندارند. موضوع دانشجویان ستاره‌دار به‌تدریج در جامعه دانشگاهی ایران به مسئله‌ای جدی تبدیل شد؛ اگرچه شواهد آشکار می‌کرد که درباره این مسئله در سطوح کلان تصمیم‌گیری می‌شود، نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۲ موضوع دانشجویان ستاره‌دار را به سطح دولت‌ها تقلیل دادند و توپ را به زمین یکدیگر انداختند.
سال ۱۳۸۸، میرحسین موسوی در مناظره خود با محمود احمدی‌نژاد، به ستاره‌دار کردن دانشجویان اعتراض کرد؛ احمدی‌نژاد نیز مدعی شد که ستاره‌دار شدن دانشجویان از دولت قبل آغاز شده است. سال ۱۳۹۲ نیز وقتی محمدرضا عارف در مناظرات انتخاباتی به ستاره‌دار کردن دانشجویان در دولت احمدی‌نژاد انتقاد کرد، سعید جلیلی در پاسخ گفت که شروع این روند از زمان دولت خاتمی است. تلاش نامزدهای ریاست‌جمهوری برای مقصر جلوه دادن یکدیگر در موضوع دانشجویان ستاره‌دار، به‌وضوح آشکار می‌کند که این مسئله در سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی ایران و فرمان روح‌الله خمینی ریشه دارد که خواستار پاکسازی دانشگاه‌های از مخالفان شده بود؛ فرمانی که بعدها علی خامنه‌ای نیز بر آن تاکید کرد.
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری وقت ایران، سال ۱۳۹۷ در توییتی نوشت: «دولت لایحه‌ای را به مجلس فرستاد تا اساس سنجش و ورود به همه مقاطع تحصیلی، تنها صلاحیت علمی باشد و سایر مقررات موجود، ملغی شود.» اما این لایحه نه‌تنها در مجلس تصویب نشد بلکه با روی کار آمدن رئیسی، به دولت مسترد شد. حالا روند محروم کردن دانشجویان ستاره‌دار از تحصیل دیگر علنی شده است و اگر در سال‌های گذشته دانشجویان ستاره‌دار با بهانه‌هایی مثل «نقص پرونده» از تحصیل محروم می‌شدند، حالا همان‌گونه که در کارنامه ضیا نبوی آمده، پذیرش آنان به دلیل نداشتن «صلاحیت عمومی» منتفی شده است.
اینکه چه مرجعی و با چه معیارهایی صلاحیت عمومی دانشجویان را بررسی می‌کند، مشخص نیست؛ اما وضعیت دانشگاه‌ها پس از استقرار دولت رئیسی، حاکی از آن است که حکومت برای پاکسازی دانشگاه‌ها از استادان و دانشجویان منتقد، عزمش را جزم کرده است. در ماه‌های گذشته، درباره اخراج برخی استادان دانشگاه هم اخبار متعددی منتشر شد.
دانشجویان ستاره‌دار در حالی از ادامه تحصیل منع می‌شوند که طبق اعلامیه حقوق بشر و حتی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دسترسی به آموزش بدون تبعیض یک حق همگانی است. محروم کردن دانشجویان ستاره‌دار از تحصیل علاوه بر اینکه حقوق دانشجویان را پایمال می‌کند، برای دیگر دانشجویان نیز پیامی پنهان و تکان‌دهنده دارد؛ اینکه در صورت کنشگری منتقدانه، با سرنوشتی مشابه دانشجویان ستاره‌دار مواجه خواهند شد.
پیش‌تر مجید دری، یکی از دانشجویان ستاره‌دار، به پایگاه خبری امتداد گفته بود: «با چنین برخوردهایی، این پیام را می‌رسانند که اجازه نمی‌دهیم درس بخوانی، چون تو مثل ما فکر نمی‌کنی، چون در خدمت ما نیستی. در حالی که اگر در خدمت ما باشی، بورسیه می‌دهیم، امتیاز و سهمیه می‌دهیم که در کنکور خیلی موفق‌تر عمل کنی.»
