محققان برای اثبات این نظریه که بازار هوانان در ووهان چین کانون اولیه همه‌گیری کووید-۱۹ بوده است، شواهد بیشتری ارائه کردند و سناریوهای جایگزین دیگر را «نامحتمل» می‌دانند.

از زمان پیدایش همه‌گیری در دسامبر ۲۰۱۹، محققان در سراسر جهان تلاش کرده‌اند منبع احتمالی ویروس کرونای جدید را که تاکنون بیش از ۶.۴ میلیون قربانی داشته است، مشخص کنند.

ماه گذشته، یک گروه تخصصی که سازمان بهداشت جهانی برای کمک به بررسی منشا همه‌گیری تشکیل داد، اعلام کرد که برای تعیین چگونگی شروع کووید، به مطالعاتی بیشتر از جمله تجزیه‌وتحلیل مفصل‌تر احتمال وقوع حادثه‌ای آزمایشگاهی، نیاز است.

حالا دو مطالعه منتشرشده در مجله ساینس (Science) در روز سه‌شنبه، منشا شروع همه‌گیری را تا بازار ووهان ردگیری کرده‌اند؛ جایی که بلافاصله قبل از شروع همه‌گیری در آن  روباه‌، سگ‌راکون‌ و سایر پستانداران مستعد ابتلا به این ویروس را به صورت زنده می‌فروختند.

یافته‌های پیش از چاپ این تحقیقات در ماه فوریه در اخبار منتشر شد و قبل از چاپ در این مجله نیز تحت داوری علمی قرار گرفت.

در این پژوهش، محققان به سرپرستی مایکل وروبی، متخصص تکامل‌شناسی ویروس‌ها از دانشگاه آریزونا ایالات متحده، به این نتیجه رسیدند که ویروس سارس-کوو-۲ احتمالا اولین‌بار در دو رویداد جداگانه در اواخر نوامبر ۲۰۱۹، از حیوانات بازار هوانان به انسان سرایت کرد.

یکی از این مطالعات، مکان‌های اولین موارد شناخته‌شده ابتلا انسان به کووید-۱۹ و همچنین نمونه‌های آزمایشگاهی برداشته‌شده از سطوح مختلف بازار را بررسی کرد.

الگوی جغرافیایی موارد ابتلای به کووید-۱۹ در دسامبر ۲۰۱۹- اولین ماه شیوع بیماری- نیز ارزیابی شد.

در این پژوهش، محققان توانستند مکان تقریبا همه ۱۷۴ موردی را که سازمان جهانی بهداشت در آن ماه شناسایی کرده بود، تعیین کنند که ۱۵۵ مورد آن در ووهان بود.

یافته‌ها نشان داد تراکم این موارد در اطراف بازار هوانان بالا بود، در حالی که موارد بعدی به طور گسترده در سراسر شهر، که جمعیتی بیش از ۱۱ میلیون نفر دارد، پراکنده بودند.

محققان دریافتند درصد قابل توجهی از بیماران اولیه کووید بدون ارتباط مشخصی با بازار- که نه در آنجا کار می‌کردند و نه از آنجا خرید می‌کردند- در نزدیکی بازار زندگی می‌کردند.

به این ترتیب به خود شواهد رسیدم. اما از کجا بدانیم منشا آن طبیعت است نه آزمایشگاه؟ باید با بررسی نقشه شروع کنیم. اولین موارد ثبت‌شده ابتلا را داریم. حول بازار هوانان تجمیع شده‌اند نه موسسه ویروس‌شناسی ووهان که در طرف دیگر رود یانگ‌تسه قرار دارد.

دکتر آنجلا راسموسن(@angie_rasmussen) ۲۶ ژوییه ۲۰۲۲

بر اساس این یافته‌ها، محققان می‌گویند که بازار هوانان کانون همه‌گیری است و احتمالا ابتدا فروشندگان مبتلا شدند و در ساکنان محله‌های اطراف این منطقه، زنجیره‌ای از ابتلا ایجاد کردند.

دکتر وروبی توضیح می‌دهد: «در شهری با بیش از سه هزار مایل مربع (۷۷۷۰ کیلومتر مربع) مساحت، منطقه‌ای که بیشترین احتمال را داشت خانه یکی از اولین موارد ابتلا به کووید-۱۹ در جهان در آن باشد، به اندازه چند ناحیه شهری وسعت دارد و بازار هوانان هم دقیقا در دل آن واقع است.»

دکتر وروبی می‌گوید: «این به ما می‌گوید انتشار ویروس رمزورازی نداشت و در واقع خاستگاه آن همین بازار بود و از همان‌جا گسترش یافت.»

خواه این موارد از لحاظ همه‌گیری‌شناسی با این بازار مرتبط باشند یا نباشند، این موضوع صادق است. این الگو با زنجیره‌های نوپای انتقال از کانون به بیرون همخوانی دارد. همانند زمین‌لرزه که از کانون به بیرون انتشار می‌یابد.

دکتر آنجلا راسموسن(@angie_rasmussen) ۲۶ ژوییه ۲۰۲۲

محققان برای جلوگیری از هر گونه سوگیری، حذف موارد از تحلیل خود را شروع کردند و به فاصله دورتری از بازار حرکت کردند و دوباره آمارگیری کردند.

آن‌ها دریافتند حتی زمانی که دوسوم موارد حذف شدند، یافته‌ها یکسان بودند.

دکتر وروبی می‌گوید: «حتی در آن سناریو هم که اکثر موارد حذف شد، متوجه شدیم محل زندگی موارد باقی‌مانده به بازار نزدیک‌تر از آن بود که در صورت فقدان هرگونه همبستگی جغرافیایی بین این ابتدایی‌ترین موارد ابتلا به کووید و این بازار، انتظار می‌رفت.»

بعد با گسترش ویروس در سراسر ووهان، این الگو پراکنده‌تر می‌شود. باز هم این وضعیت با وضعیت بروز بیماری در بازار در اواخر نوامبر یا اوایل دسامبر ۲۰۱۹ و سپس شیوع در سراسر ووهان (و در نهایت بقیه چین و جهان) همخوانی دارد.

دکتر آنجلا راسموسن(@angie_rasmussen)۲۶ ژوییه ۲۰۲۲

در این پژوهش مشخص شد نمونه‌هایی که از سطوحی همچون زمین و قفس‌های بازار هونان پس از تعطیلی این بازار برداشته شدند و نتیجه آزمایش ویروس سارس-کوو-۲ آن‌ها مثبت شد، با غرفه‌های فروش حیوانات زنده ارتباط قابل‌توجهی داشتند.

پژوهشگران می‌گویند پستاندارانی که اکنون مستعد ابتلا به سارس-کوو-۲ شناخته می‌شوند، از جمله روباه قرمز، گورکن گرازی و سگ‌راکون، در هفته‌های پیش از ثبت اولین مورد ابتلا به کووید-۱۹ در بازار هوانان به صورت زنده به فروش می‌رسیدند.

همچنین می‌دانیم که چندین گونه حیوانی که مستعد ابتلا به سارس-کوو-۲ شناخته می‌شوند، در نوامبر و دسامبر ۲۰۱۹ در بازار هوانان به فروش می‌رسیدند. این شامل سگ‌راکون، روباه قرمز و سایر حیوانات مانند گورکن، خرگوش، خارپشت و گوزن فریادکش می‌شود که احتمالا مستعدند.

دکتر آنجلا راسموسن(@angie_rasmussen) ، ۲۶ ژوییه ۲۰۲۲

پژوهشگران با تهیه نقشه مفصلی از این بازار نشان دادند نمونه‌های اوایل سال ۲۰۲۰ که پژوهشگران چینی جواب آزمایش آن‌ها را مثبت اعلام کردند، آشکارا به بخش غربی این بازار مربوط بودند که در اواخر سال ۲۰۱۹، حیوانات زنده یا کشتار تازه در آنجا فروخته می‌شدند.

اما از کجا بدانیم بازار هونان صرفا یکی از جاهای بزرگ ابَرگسترنده ویروس نبود؟ مقام‌های بهداشت و درمان زودتر خبردار شدند که مبتلایان با این بازار مرتبط بودند؛ پس آیا آنجا را صرفا بیشتر بررسی نکرده‌اند؟ ووهان شهر بزرگ ۱۱ میلیونی است و جاهای دیگری هم وجود دارد که ممکن است این همه‌گیری از آنجاها آغاز شده باشد.

دکتر آنجلا راسموسن(@angie_rasmussen) ، ۲۶ ژوییه ۲۰۲۲

کریسین اندرسن، یکی دیگر از نویسندگان این مطالعه از موسسه تحقیقات اسکریپس واقع در ایالات متحده، می‌گوید: «بررسی شواهد موجود آشکارا نشان می‌دهد این همه‌گیری در اواخر نوامبر ۲۰۱۹ و ابتدا از سرایت ویروس به انسان از حیواناتی که در بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی هوانان به فروش می‌رسیدند، آغاز شد.»

یک مطالعه دیگر، توالی‌های ژنومی ویروس کرونای جدید را با استفاده از نمونه‌های گردآمده از بیماران مبتلا به کووید-۱۹ در اولین هفته‌های آغاز همه‌گیری در چین بررسی کرد.

با بررسی اعلام وضعیت‌ها در رسانه‌های اجتماعی، می‌بینیم در مقایسه با سایر جاهایی که وجود ویروس محتمل بود (از جمله مکان‌هایی که به احتمال زیاد جاهای ابرگسترنده تلقی شدند)، تعداد موارد در هوانان کم بود و نسبت به صدها جای دیگر در ووهان احتمال بسیار بسیار کمتری وجود داشت که این بازار از مکان‌های ابرگسترنده ویروس باشد.

دکتر آنجلا راسموسن(@angie_rasmussen) ، ۲۶ ژوییه ۲۰۲۲

محققان مدلسازی همه‌گیری را با تحلیل‌ روند تکامل اولیه این ویروس بر اساس ژنوم‌های اولین نمونه‌های برداشت‌شده تلفیق کردند.

آنان دریافتند این همه‌گیری که ابتدا بر اثر شیوع دو نوع مجزای سارس-کوو-۲ رخ داد، احتمالا ناشی از دست‌کم دو مورد جداگانه سرایت از حیوان به انسان در بازار هوانان در نوامبر ۲۰۱۹ و شاید دسامبر ۲۰۱۹ بود.

این نشان می‌دهد احتمالا موارد زیاد دیگری از سرایت این ویروس از حیوان به انسان در این بازار وجود داشت که در موارد ثبت‌شده، ابتلا به کووید-۹ خود را نشان نداد.

این یافته‌های جدید از وجود دو سلسله رویداد احتمالی از جهش دو نوع ویروس کرونا از بدن حیوان به انسان در دو موقعیت جداگانه حکایت دارد که هر دو در بازار هوانان رخ داده‌اند.

پژوهشگران با اشاره به برخی محدودیت‌های این مطالعه می‌گویند ‌توانستند برخی داده‌های مکانی بیشتر موارد ابتلا به کووید را که سازمان بهداشت جهانی اوایل دسامبر شناسایی کرد، بازیابی کنند، اما نتوانستند به طول و عرض جغرافیایی دقیق همه این موارد دست یابند.

آنان نوشتند: «ما درباره وجود یک حیوان واسطه که چه در بازار هوانان و چه در مکانی مرتبط با زنجیره تامین این بازار نظیر یک مزرعه، به ویروس پیشرو سارس-کوو-۲ آلوده شده باشد، هم شواهد مستقیمی در دست نداریم.»

نویسندگان افزودند: «به علاوه، فهرستی حاوی موارد اولیه ابتلا به کووید-۱۹ که به ترتیب باشد، نداریم و جزئیات کامل نمونه‌برداری محیطی هم در دست نیست.»

نویسندگان می‌گویند محققان و مقام‌های دولتی باید در پژوهش‌های بعدی، درباره تجارت حیوانات وحشی زنده در چین و سایر جاها شناخت بهتری پیدا کنند و در ترویج اجرای آزمایش‌های جامع‌تر روی حیوانات زنده‌‌ای که در بازارها فروخته می‌شوند، بکوشند تا خطر وقوع همه‌گیری‌های آینده را کاهش دهند.