جمهوری اسلامی ایران و روسیه در شماری از عرصه‌ها از جمله مخالفت با غرب و نظام بین‌الملل و موضع در برابر ایالات متحده دیدگاه‌های مشترکی دارند. بر اساس نظریه موازنه قدرت در روابط بین‌الملل، روسیه و جمهوری اسلامی ایران کشورهایی ضدهژمونیک و مخالف وضع موجود در نظام بین‌الملل محسوب می‌شوند و از مواضع یکدیگر در راستای تغییر نظام بین‌الملل حمایت می‌کنند. بنابراین وحدت و همسویی تهران و مسکو احتمالا تا مدت‌ها یکی از ویژگی‌های پایدار چشم‌انداز سیاسی خاورمیانه خواهد بود.

جنگ در اوکراین را می‌توان نقطه عطفی برای مسکو و ماهیت روابط آن با تهران دانست. در حالی که چالش تحریم‌های غرب و سیاست‌های آمریکا همچنان ادامه دارد، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، چندی پیش اعلام کرد که مسکو و تهران در راستای نهایی‌سازی توافقنامه همکاری راهبردی بلندمدت آخرین گام‌ها را برمی‌دارند و روسیه با سرمایه‌گذاری ۲.۷۶ میلیارد دلار در ایران به بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خارجی در این کشور تبدیل شده است.

مسکو و تهران در قبال موضع غرب در قبال روسیه و جمهوری اسلامی ایران، دیدگاه یکسانی دارند و افزون بر اینکه غرب را یک تهدید مشترک می‌دانند، بر این باورند که قدرت‌های غربی منافع آن‌ها را تهدید می‌کنند و مانع تحرکات آن‌ها در عرصه بین‌المللی می‌شوند. روسیه و جمهوری اسلامی همچنین معتقدند که غرب با اعمال تحریم‌های بین‌المللی در تلاش برای منزوی کردن آن‌ها است و سعی می‌کند با تحریک مردم این کشورها روسیه و جمهوری اسلامی ایران را دستخوش اغتشاشات داخلی و بی‌ثباتی کند.

در مقابل، کشورهای غربی ابراز نگرانی می‌کنند که همکاری نظامی تهران و مسکو و انتقال تسلیحات جدید از روسیه به ایران می‌تواند موقعیت جمهوری اسلامی را در هر گونه درگیری احتمالی با ایالات متحده و اسرائیل تقویت کند.

البته بخش عمده‌ای روابط روسیه و جمهوری اسلامی ایران بر محور دور زدن تحریم‌های غرب و ایجاد چارچوب‌های چندجانبه به دور از نهادهای غربی متمرکز است. با این حال، میان جناح‌های مختلف رژیم جمهوری اسلامی در مورد ارزش و اعتبار روسیه به‌عنوان یک متحد واقعی و یک شریک راهبردی قابل اطمینان، اختلاف‌نظر و دودستگی وجود دارد. جناح تندرو، گسترش روابط با مسکو را نیازی مبرم برای مقابله با غرب می‌داند، بنابراین، هرگونه بهبود در روابط تهران و غرب به تضعیف موقعیت اصول‌گرایان از جمله سپاه پاسداران و حامیان آن منجر می‌شود. در حالی که سایر جریان‌های سیاسی در ایران بر این باورند که روسیه را نمی‌توان متحد یا شریک راهبردی مناسبی برای همکاری اقتصادی دانست.

با این حال به نظر می‌رسد دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی ایران و روسیه این است که کاهش همکاری میان دو کشور برای هر دو طرف زیان‌بار است، در حالی که تهران و مسکو فرصت‌های بسیاری برای همکاری مشترک دارند که می‌تواند به تامین منافع دو کشور منجر شود.

به همین ترتیب، شکست روسیه در هر زمینه نیز به ضرر رژیم تهران تمام می‌شود و به این معنی است که جمهوری اسلامی بزرگ‌ترین حامی‌اش را در صحنه بین‌المللی از دست می‌دهد. همچنین جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که ادامه جنگ اوکراین و وخامت روابط روسیه و غرب می‌تواند چتر امنیتی روسیه را به‌گونه‌ای گسترش دهد که جمهوری اسلامی نیز در سایه آن قرار گیرد. افزون بر اینکه علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، جدایی روسیه از غرب را پشتوانه‌ای برای رژیمش می‌داند تا جمهوری اسلامی همچنان به‌عنوان یک الگوی ضدآمریکایی در جهان باقی بماند.

با اینکه بین مسکو و تهران برای ایجاد یک ائتلاف همه‌جانبه هیچ تعهد رسمی وجود ندارد، دو کشور سعی دارند به تعهداتی نانوشته‌ که زمینه همکاری و تحکیم روابط میان نهادهای دولتی جمهوری اسلامی ایران و روسیه را فراهم می‌کند، پایبند بمانند.

برگرفته از ایندیپندنت عربی