هدف طراحان پروژه توسعه شاهچراغ تخریب تمام ۳۶۰ هکتار بافت تاریخی شیراز است

کنشگران میراث فرهنگی: مالک معنوی بافت تاریخی شیراز ملت ایران‌اند و مسئولان باید پاسخگو باشند

سید احمد محیط طباطبایی، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران، از مداخله نابجا در بافت تاریخی شیراز انتقاد کرد و گفت با این کار نه‌تنها هویت تاریخی بلکه هویت مذهبی این شهر نیز از بین می‌رود زیرا حتی هویت مذهبی شیراز نیز در بافت تاریخی آن معنا پیدا می‌کند و حفظ بافت تاریخی به‌ منزله حفظ سنت، مذهب و هویت مردم منطقه است.

رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران با بیان اینکه نگاه مدرن به یک نشانه تاریخی مرتبه آن را در حد بازار و اقتصاد پایین می‌آورد، تاکید کرد نه شیراز و نه هیچ‌یک از شهر‌های تاریخی ایران بدون خطوط تاریخی، وجود خارجی ندارند.

محیط طباطبایی افزود: «چیزی که در کشور به آن توجه نمی‌شود، خطوط تاریخی است؛ در حالی‌ که همراه با تخریب آن، هویت، فرهنگ و سنت ما هم حذف می‌شود.»

این پژوهشگر تاریخ و فرهنگ در مصاحبه‌ با خبرگزاری رکنا، از طراحان پروژه توسعه حرم شاهچراغ در شیراز انتقاد کرد و گفت: «با اجرای این طرح حتی هویت تاریخ شیعی ایران هم نابود می‌شود ولی متاسفانه عده‌ای با شعار حفظ بافت دینی سعی دارند این اقدام نادرست را انجام دهند.»

 او اضافه کرد: «داشته‌های گذشته ما باید به دست آیندگان برسد اما افرادی که گذشته برایشان اهمیتی ندارد، به آینده نیز توجه نمی‌کنند.»

محیط طباطبایی سازمان اوقاف، شهرداری و میراث فرهنگی را مسئول حفظ بافت تاریخی شیراز دانست و گفت: «باید بررسی کنیم چرا برخی از این نهاد‌ها به وظیفه قانونی خود عمل نمی‌کنند.»

دولت جمهوری اسلامی ایران قصد دارد در محدوده حرم شاهچراغ و دیگر امامزاده‌های مدفون در شیراز مسیر‌های ارتباطی ایجاد کند. طراحان پروژه نام این طرح را «حرم تا حرم» گذاشته‌اند و ادعا می‌کنند با اجرای آن، شیراز به «بزرگ‌ترین شهر زیارتی خاورمیانه» تبدیل می‌شود.

بر اساس گزارش رسانه‌های محلی، در فاز اول اجرای این طرح، تخریب بنا‌های تاریخی محدوده شاهچراغ تا امامزاده ابراهیم از روز دوشنبه ۱۷ بهمن آغاز شده و قرار است ۶۰ پلاک از بافت تاریخی این محدوده تخریب شود.

تخریب بافت تاریخی شیراز به بهانه توسعه حرم شاهچراغ بازتاب وسیعی در رسانه‌ها داشت و بسیاری از کنشگران فرهنگی به آن اعتراض کردند. کارزار‌هایی نیز برای جلوگیری از ادامه روند تخریب بافت تاریخی شیراز به راه افتادند.

حدود ۲۰۰ تن از فعالان حوزه‌های معماری و میراث فرهنگی روز یکشنبه ۲۳ بهمن در بیانیه‌ای هشدار دادند برخلاف آنچه عنوان می‌شود، هدف طراحان پروژه تنها ۵۷ هکتار از بافت تاریخی شیراز نیست و به نظر می‌رسد تا پایان اجرای این طرح تمام آن، یعنی حدود ۳۶۰ هکتار، تخریب می‌شود.

کنشگران امضاکننده این بیانیه تاکید کردند وزارت میراث فرهنگی باید فورا بافت و بنا‌های ارزشمند تاریخی شهر شیراز را ثبت ملی کند تا از تخریب بافت تاریخی شیراز جلوگیری به عمل آید. این کنشگران و پژوهشگران فرهنگی بافت تاریخی شیراز از دوره زندیه تا امروز را تصویر گویای حیات اجتماعی و سیاسی این شهر توصیف و اعلام کردند: «توجه به بافت و محیط تاریخی موضوعی فراتر از تک‌ساختمان‌های ارزشمند است. احداث هرگونه ساختمان جدید در آن محیط و همچنین تخریب بنا‌ها به‌ طور کلی ممنوع است.»

در این بیانیه آمده است: «در سال ۱۳۹۳ با تخریب حجمی وسیع از بافت تاریخی شامل چند بنای شاخص مربوط به دوره قاجاریه و زندیه، حساسیت‌های عمومی به این اتفاق‌ها و بازتاب رسانه‌ای این تخریب‌ها و همچنین تلاش‌های فعالان میراث فرهنگی شیراز باعث شد این طرح در ظاهر متوقف شود؛ اما در عمل، مجریان این پروژه با تغییر رویه در تخریب بنا‌ها و ممانعت از ثبت ملی، پروژه را پیش بردند. اخیرا هم به گفته شاهدان، در سکوت با تصویب مصوبه‌ای برای تملک بنا‌ها، بدون اطلاع شورای عالی معماری و شهرسازی اقدام کردند.»

کنشگران میراث فرهنگی با تاکید بر اینکه ملت ایران مالکیت معنوی کلیه بنا‌ها ارزشمند تاریخی این سرزمین را برعهده دارند، نهاد‌های مسئول را به پاسخگویی در برابر هرگونه آسیب و گزندی به این بنا‌ها موظف دانستند.

بر مبنای گزارش‌های میدانی، با وجود تمام هشدار‌ها و انتقاد‌ها، لودر‌ها و بولدوزر‌ها در حال تخریب و آواربرداری بنا‌های تاریخی‌اند و ساکنان خانه‌ها در محدوده فاز اول اجرای طرح اخطار شفاهی گرفته‌اند که محل سکونت خود را ترک کنند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

پیش‌تر محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی بافت تاریخی شیراز، در مصاحبه‌ای گفت که یکی از مسئولان به او گفته بود: «ما داریم برای ظهور زمینه‌سازی می‌کنیم. امام زمان که بیاید، حرم‌های آن زمان باید گنجایش کافی داشته باشند.»

به گفته کلانتری، پهنه ۳۶۰ هکتاری بافت تاریخی شیراز، دو هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی ارزشمند دارد که تنها ۴۱۰ اثر آن در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند.

تخریب بافت تاریخی شیراز از دهه ۶۰ با تخریب چند خانه تاریخی شروع شد و در دهه ۷۰، هم‌زمان با زمزمه‌های اجرای طرح «بین‌الحرمین» در حجم وسیع‌تری ادامه یافت. سال ۱۳۸۹، هنگامی‌ که دولت دهم روی کار بود، طرح در شورای عالی معماری و شهرسازی تصویب شد. این طرح طی سال‌های اخیر به دلیل تلاش‌های دوستداران میراث فرهنگی تا حدودی به حالت تعلیق درآمده بود تا اینکه ابراهیم رئیسی مهر ۱۴۰۰ به شیراز رفت و به اجرای آن چراغ سبز نشان داد.