گزارش تحقیقی بی بی سی از آزار جنسی توسط عالیترین مقامات در سطح وزیر و مشاور رئیس جمهور پرده برداشته و بار دیگر نگاهها را به شرایط کاری زنان در افغانستان جلب کرده است. چند زن افغان که تا مرز استخدام در دولت تا میز کار پیش رفته در این گزارش گفتهاند به خاطر تن ندادن به تقاضای جنسی مقامات بالا عطای کار را به لقایش بخشیدهاند.
اما سوال اساسی این است که این ادعاها چقدر مبنای واقعی دارد و اگر بدرفتاری با زنان چنان شایع است که بلندپایهترین مقامهای دولتی درگیر آن هستند چه کاری میتوان کرد که جلو آن گرفته شود؟
چندی پیش که دولت افغانستان یک زن را به مقام ارشد امنیتی کشور منصوب کرد، بعضی از نظامیان درجه دار برای شکایت به دفتر مشاور امنیت ملی کشور رفتند و ادعا کردند پذیرش زنی که به گفته آنها مورد آزار جنسی همکارانشان قرار گرفته در یک مقام بالای دولتی برایشان دشوار است. هرچند هیچ دلیلی مبنی بر اثبات این شکایت ارائه نشده است، اما منابع ایندیپندنت فارسی میگویند که مشاور امینت ملی به آنها گفته به جای سرزنش این زن بهتر است همکاران دولتی خود را سرزنش کنند که دست به چنین کاری زدهاند.
همزمان با آن، فوتبالیستهای زن افغان ادعاهای سنگینی علیه کرام الدین کریم، رئیس فدراسیون کشور مبنی بر آزار و تجاوز جنسی زنان ورزشکار مطرح کردند. فیفا ظرف چند هفته تصمیم به اخراج و محرومیت همیشگی آقای کرام از دنیای ورزش گرفت.
در افغانستان اما، ۹ پرونده مدعیان آزار جنسی از طرف آقای کرام به سرانجام نرسیده است.
اینها تنها مشت نمونهای خروار بدرفتاری جنسی با زنان در افغانستان است.
نگاه اغلب مردان افغان به زنان در این جامعه سنتی شدیدا جنسیتی و آزاردهنده است. بهعنوان یک زن، که حتی سرو کاری در کوچه و خیابان کابل با مردان نداشته باشید، بدرفتاری جنسی را احساس میکنید. این تجربه یک یا دو زن نیست و در میان ما زنان شایع است. از نگاههای هوسران تا متلک و از شانه زن تا لمس کردن در میان زنان به امر ناراحت کننده اما عادی تبدیل شده است.
فراتر از این تجربهها، گزارشهای متعددی درباره زنانی منتشر شده که ناچار شدهاند به تقاضاهای جنسی مردان تن بدهند یا از خیر کار بگذرند.
اخیر ژنرال حبیب احمدزی، مشاور امنیتی رئیس جمهور که از مقامش کناره گرفت و رابطهاش با ارگ تیره شد، ادعاهایی درباره سوءاستفاده جنسی نزدیکان رئیس جمهور از زنان مطرح کرد. آقای احمدزی گفت یکی از این مشاوران در ازای رابطه جنسی با زنان زمینه پیروزی آنها در مجلس افغانستان را فراهم کرده است.
مریم وردک، مشاور پیشین شورای امنیت ملی هم این ادعاها را تکذیب نکرد و خواستار تحقیق درباره سوءاستفاده جنسی از زنان برای کار در دولت شد.
اکنون انگشت انتقادها متوجه اشرف غنی، رئیس جمهور کشور است. هرچند شاید آقای غنی از این سطح سوءاستفاده آگاه نباشد، اما اکنون با بالا گرفتن ادعاها همه چشمها به رئیس جمهور دوخته شده که چه اصلاحاتی برای بهبود اوضاع انجام خواهد داد.
افغانستان جامعه به شدت سنتی است و زنی که ناچار است در این جامعه زندگی کند، حاضر نمیشود درباره تجربه خود آشکار صحبت کند. سخنانی که میتواند بازی با مرگ باشد.
اما لب به سخن باز نکردن به زیان زنان افغان تمام شده است. این بدرفتاریهای جنسی نه تنها پایان نیافته است که در بالاترین سطوح دولتی گزارش میشود.
بدرفتاری جنسی اما پدیده جدیدی در دولت افغانستان نیست. در سالهای گذشته مواردی از این دست منتشر شده است.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان چندی پیش گزارش داد که تا ۸۵ درصد زنان در محل کارشان مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفتهاند.
قدیره یزدانپرست از اعضای این کمیسیون گفت: یک نظرسنجی که کمیسیون حقوق بشر از طریق مصاحبه با زنان انجام داده نشان میدهد که از ۱۵۳۰ خانم ۱۳۰۷ تن آنان گفتهاند در محل کارشان مورد آزار جنسی قرار گرفتهاند که این شمار ۸۵.۴ درصد کل مصاحبه شوندگان را تشکیل میدهند.
اما پنهانکاری و نادیده گرفتن هیچ گرهی از این مشکل باز نکرده است. مشکلی که خطرات چندگانهای را متوجه افغانستان ساخته است.
انتشار گزارش سکس در ازای کار بسیاری از مردان خانواده را که تصمیم گیرنده اصلی هستند، به جلوگیری از کار، آموزش و حتا از خانه بیرون رفتن بستگان زن ترغیب کرده است. از سوی دیگر، این امر آسیب بزرگی به جایگاه اجتماعی زنان وارد کرده است، زنانی که در این ۱۸ سال برای رسیدن به مقامهایی که شایستهشان است گام به گام قربانی دادهاند.
چالش دیگر آزار زنان آب به آسیاب طالبان ریختن است. شورشیانی که جنگ تبلیغاتی شدیدتر از جنگ خونین مسلحانه علیه دولت و جامعه افغانستان راه انداختهاند، با پخش چنین گزارشها جشن میگیرند.
داوود خان مایار، از طرفداران طالبان در صفحه تویئترش نوشت: «یعنی به اندازهای سکس و مشروب در ارگ و ادارات دولتی آزاد است که مسوولین در ملاقات اول تقاضای سکس و مشروب دارند».