کشف مولکول بسیار عجیب در اتمسفر قمر زحل

 این مولکول چیزی نیست که اینجا، روی زمین، با آن روبه‌رو شوید

ماه آبی بر فراز وله شانتی تاون در کاراکاسFederico PARRA / AFP

مولکول عجیبی در اتمسفر یکی از قمرهای زحل پیدا شده است. دانشمندان ناسا ترکیب عجیبی به نام سیکلوپروپنیلیدن در قمر تایتان یافته‌اند. این مولکول پیش از این در هیچ اتمسفر دیگری شناسایی نشده بود. با وجود این، این نمونه ترکیب بر پایه کربن می‌تواند ماده اولیه ترکیبات پیچیده‌تری باشد که ممکن است مواد اولیه شکل‌های حیات را بر روی این قمر تشکیل دهد یا  آن را تامین کند. دانشمندان زمانی متوجه وجود این مولکول (که از سه اتم کربن و دو  اتم هیدروژن تشکیل شده است) شدند که در حال تحلیل و بررسی نشانه‌های نوری به دست آمده از آرایه میلی‌متری بزرگ آتاکاما ALMA در شمال شیلی بودند.

کانر نیکسون، دانشمند علوم سیاره‌ای در مرکز فضایی گادرد ناسا که این پژوهش را سرپرستی کرده است، می‌گوید: «زمانی که متوجه شدم در حال نگاه کردن به سیکلوپروپنیلیدن هستم، اولین فکری که از سرم گذشت این بود که بسیار خوب! این واقعا برخلاف انتظار بود.»

اگر چه این ترکیب در نقاط دیگر کیهان یافت شده است، اما تا کنون در هیچ اتمسفری دیده نشده بود. دلیل آن هم این است که این ماده به راحتی با سایر مولکول‌ها وارد کنش و واکنش می‌شود. این مولکول پیش از این فقط در ابرهای گازی و گرد و غبار معلق میان سامانه‌های ستاره‌ای یافت شده بود که برای انجام واکنش‌های شیمیایی بسیار سرد هستند. اما تایتان مکان مناسب‌تری برای شکل‌گیری چنین مولکولی است. زیرا در لایه‌های فوقانی اتمسفر این قمر، گازهای کمتری برای واکنش‌های شیمایی با سیکلوپروپنیلیدن وجود دارد. 

دانشمندان هنوز نمی‌‌دانند چرا سیکلوپروپنیلیدن به طور اخص در اتمسفر تایتان وجود دارد، ولی در سایر اتمسفرها چنین نیست. نیکسون می‌گوید: «تایتان در منظومه شمسی ما بی همتاست»، «ثابت شده است که این قمر گنجینه‌ای از مولکول‌های جدید است.» ترکیبات اتمسفر تایتان، شبیه به زمین اغلب از نیتروژن با متان بیشتر تشکیل شده است. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

واکنش‌های شیمیایی ایجاد شده توسط حرارت و نور خورشید باعث شکست این ترکیبات شده است؛ مسئله‌ای که دانشمندان از آن برای انجام ماموریت‌های اکتشافی نظیر کاوشگر دراگون فلای (Dragonfly) ایده گرفته‌اند تا به کمک آن دنبال سنگ بنای تشکیل دهنده حیات بگردند. 

دراگون فلای در سال ۲۰۲۶ به فضا پرتاب خواهد شد، اما تا سال ۲۰۳۴ به قمر زحل نخواهد رسید. زمانی که دراگون فلای به قمر تایتان برسد، به مناطق مختلفی از این قمر سر خواهد زد تا به دنبال شواهد فرایندهای شیمیایی شبیه به آنچه در شرایط اولیه زمین رخ داده است، بگردد. روزالی لوپس، پژوهشگر ارشد آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا، می‌گوید: «ما تلاش می‌کنیم دریابیم که آیا قمر تایتان زیست‌پذیر است یا خیر. ما می‌خواهیم بدانیم که چه ترکیباتی از اتسمفر آن به سطح قمر می‌رسد و در ادامه آیا این مواد می‌توانند از غشای یخی به اقیانوس زیرین برسند یا نه. زیرا فکر می‌کنیم که این اقیانوس جایی است که شرایط زیست‌پذیری در آن وجود دارد.»

مولکول‌های قمر تایتان می‌‌توانند از تاریخچه زمین رمزگشایی کنند، زیرا شرایط آن بسیار به شرایط چهارمیلیارد سال پیش سیاره ما شباهت دارد. ملیسا ترینر، اخترزیست‌شناس مرکز گادرد ناسا، می‌‌گوید: «ما به تایتان به چشم یک آزمایشگاه واقعی نگاه می‌کنیم. جایی که می‌توانیم شیمی مشابه به زمین اولیه را، زمانی که حیات روی آن شکل گرفت، مشاهده کنیم.» ترینر می‌گوید: «ما به دنبال مولکول‌های بزرگتر از سیکلوپروپنیلیدن هستیم. اما لازم است بدانیم که در اتمسفر آن چه اتفاقی می‌افتد تا بدین وسیله واکنش‌های شیمیایی را که به شکل‌گیری مولکول‌های پیچیده زیستی می‌انجامند و به سطح آن می‌رسند، درک کنیم.»

سیکلوپروپنیلیدن یک مولکول حلقوی یا حلقه بسته است. این نوع از ترکیبات، شالوده اصلی شکل‌گیری بازهای نوکلئوتیدی در DNA و RNA (ریبونوکلئیک اسید) هستند. دانشمندان می‌گویند جریان اطلاعات ژنتیکی در یک سلول از DNA از طریق RNA به پروتئین‌هاست.

تنها مولکول حلقوی دیگری که در اتسمفر تایتان یافت شده است، بنزن است که تا به حال به عنوان کوچکترین واحد مولکولی هیدروکربن‌های حلقوی در هر اتمسفری در نظر گرفته می‌شد. اما اینک سیکلوپروپنیلیدن که نصف بنزن اتم کربن دارد، جای آن را گرفته است. شواهدی مبنی بر وجود نمونه‌های با بار الکتریکی آن نیز یافت شده است.

مایکل مالاسکا، دانشمند آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا، می‌گوید: «این مولکول کوچک بسیار عجیب و غریب است و از آن دسته مولکول‌هایی نیست که در شیمی دبیرستان یا حتی در شیمی دانشگاه چیزی درباره آن یاد گرفته باشید. این مولکول چیزی نیست که اینجا، روی زمین، با آن روبه‌رو شوید.»

© The Independent

بیشتر از جهان