قصرامان‌الله خان دوباره جان می گیرد

برگزاری جشن های استقلال افغانستان پس از 42 سال

عکس‌ها: فریدون آژند

از آغاز ماه مرداد یعنی تا چند روز دیگر‌، سلسله جشن‌های استقلال افغانستان برای اولین بار پس از ۴۲ سال خاموشی دوباره در سراسر کشور برگزار خواهد شد. آخرین بار در سال ۱۳۵۶ افغانستان شاهد این‌گونه جشن‌های استقلال بود و با پیروزی کودتای اردیبهشت که باعث روی کار آمدن حکومتی با دیدگاه‌های مارکسیستی شد، این جشن‌ها به فراموشی سپرده شده بود.

در زمان مجاهدین ماه اردیبهشت، به دلیل پیروزی آنان در این ماه، به‌عنوان روزهای جشن در نظر گرفته شد، ولی با حضور طالبان بساط هرگونه جشنی از افغانستان برچیده شد و حالا حکومت افغانستان به رهبری اشرف غنی این جشن‌ها را دوباره احیا کرده است. هرچند خیلی‌ها در مورد برگزاری جشن‌های استقلال میان دود و باروت جنگ تردید دارند و آن را برنامه‌ای بی وقت می‌دانند، ولی برای قصر تاریخی دارالامان و چند قصر دیگر، این جشن پیام زندگی دوباره دارد.

قصر تاریخی دارالامان که نماد استقلال و آزادی مردم در آغاز قرن بیست است، پس از نزدیک به ۳۰ سال می‌رود که دوباره در هیأت یک قصر تاریخی و با ارزش جلوه کند. این قصر و تعدادی از قصرهای دیگر به مناسبت صد سالگی استقلال افغانستان، از سوی دولت بازسازی شده و در روزهای جشن استقلال رسما افتتاح می‌شود.

ویرانه قصر دارالامان در حدود ۳۰ سال شاهد گردش روزگار و بدبختی‌های این مردم بوده است تا این که از چهار سال قبل زمزمه بازسازی این قصرو چند قصر تاریخی دیگر در افغانستان بر زبان‌ها افتاد. حالا قصر دارالامان می‌رود که به شکوه و عظمت گذشته خود باز گردد. قصر دارالامان با نام امیر امان‌الله شاه اصلاح‌طلب افغانستان و بنیان‌گذار نخستین هسته‌های مدرنیته در این کشور گره خورده است. امان‌الله خان در دوران حکومت ده ساله‌اش، به کمک مهندسان آلمانی تعدادی قصر و ساختمان‌های اداری برای حکومتش در گوشه و کنار شهر کابل ساخت.

قصر دارالامان که در سال ۱۳۰۶ شمسی توسط والتر هارتن، مهندس آلمانی ساخته شد، به‌عنوان مرکز حکومت امان‌الله خان انتخاب شد و با داشتن ۱۵۰اتاق، تمام دستگاه دولت امانی را در خود جا داده بود. پس از امان‌الله خان این قصر مدت‌ها بدون استفاده ماند تا در دهه شصت شمسی تبدیل به ساختمان اداری وزارت دفاع افغانستان شد. در ۱۶ بهمن سال ۱۳۶۸(شهنواز تنی) وزیر دفاع آن زمان علیه حکومت دکتر نجیب‌الله دست به کودتا زد. هرچند کودتا سرکوب شد اما بخشی از ساختمان قصر دارالامان که یکی از مراکز کنترل کودتا بود، توسط بمباران نیروهای وفادار به دکتر نجیب ویران شد. از این لحظه به بعد قصه تلخ قصر تاریخی دارالامان آغاز می‌شود.

در بهار سال ۱۳۷۱ شمسی مجاهدین توانستند بر افغانستان مسلط شوند و از فردای همان روز جنگ‌ها میان گروه‌های مختلف جهادی هم در کابل و هم در بیشتر نقاط افغانستان آغاز شد. شهر کابل در زمان تسلط مجاهدین تبدیل به ویرانه‌ای شد که آن را فقط می‌توان با شهرهای برلین و استالینگراد در اواخر جنگ دوم جهانی مقایسه کرد. قصر دارلامان که روزگاری نماد روشنفکری، مشروطه خواهی و مدرنیته در افغانستان بود، تبدیل به ویرانه‌ای رقت‌انگیز شد و تا همین چهار سال قبل بر همین منوال باقی مانده بود. پس از سقوط رژیم طالبان و شکل‌گیری حکومتی با پایه‌های دموکراتیک و مردم سالار، چند بار حکومت افغانستان به فکر بازسازی این بنای تاریخی افتاد. ولی هر بار به دلیلی این کار به تاخیر افتاد.

عده‌ای از چهره‌های مطرح سیاسی بر این عقیده بودند که قصر دارالامان به عنوان سمبل جنگ خانمان سوز داخلی همانگونه ویران باقی بماند تا عبرت تاریخ شود، ولی در سال ۱۳۹۵ حکومت افغانستان سرانجام با هزینه‌ ۱۶میلیون دلار آمریکایی کار بازسازی و نوسازی این قصر تاریخی را آغاز کرد. اشرف غنی رییس جمهور فعلی افغانستان در ۱۶ خرداد ۱۳۹۶ نشست کمیسیون توسعه شهری را در میان ویرانه‌های این قصر برگزار کرد و پس از آن بازسازی این قصر ادامه یافت. دولت افغانستان گفته است که این قصر تبدیل به موزه می‌شود و همچنن به‌عنوان یک ساختمان تاریخی با عظمت برای پذیرایی از مهمان‌های عالی‌رتبه خارجی در نظر گرفته می‌شود.

ولی عده‌ای دیگر می‌گویند به دلیل این که قصر دارالامان نماد حکومت داری مدرن در افغانستان است، باید همچنان به عنوان بخش انکار ناپذیر دولت و حکومت مورد استفاده قرار بگیرد. با این که قصر تاریخی دارالامان هنوز تکمیل نشده و کار روی آن به سرعت جریان دارد، اما اپوزیسیون حکومت اشرف غنی می‌گویند، رییس جمهور افغانستان می‌خواهد با تکمیل قصر دارالامان در مردادماه از آن به‌عنوان ابزاری برای کارزارهای انتخابات ریاست جمهوری که در مهرماه امسال برگزار می‌شود، استفاده کند.