با نزدیک شدن جاشوا شپتیگای به خط پایان دو ۱۰ هزار متر مردان و شکستن رکورد (با زمان ۲۶ دقیقه و ۱۱ ثانیه) در روز چهارشنبه، مسیر اوگاندا به سوی افتخار با رنگ سبز روشن و روشن‌تر می‌شد. 

این دونده ۲۴ساله با گذشتن از مرزهای استاندارد، شگفتی چند ماه قبل خود را در رقابت‌های دو پنج هزار متری تکمیل کرد (با رکورد ۱۲ دقیقه و ۳۵ ثانیه). با برتری لتسنبت گایدی، قهرمان دو پنج هزار متر زنان که کفش‌های نایکی پوشیده بود، مسابقات دو و میدانی آن شب به اوج خود رسید. 

این قهرمانی افق‌های تازه‌ای را در این ورزش گشود که در سال ۲۰۲۰ و در عصر کووید-۱۹ بیشتر از هر چیزی مجبور به تحمل تغییراتی شد، از تعویق بازی‌های المپیک گرفته تا انجام مسابقاتی با این درجه از اهمیت در ورزشگاه تقریبا خالی که حالت و محیطی ساختگی از حضور جمعیت با سر و صدا و تشویق‌های پیوسته که به کمک فناوری ایجاد شده بود، اجازه نداد زحمات و تمرینات سخت ورزشکاران به هدر برود. 

در «روز شکستن رکورد جهانی» هزاران چشم به پاهای شپتیگای دوخته شده بود، که ۶ ثانیه از رکورد پیشین دونده اتیوپیایی، کنزیا بکل، که ۱۵ سال در جایگاه اول ایستاده بود، جلوتر دوید. علامت سبز براق نشانه کفش مدل زوم‌اکس سنجاقک نایکی است. این شرکت امیدوار است این مدل در دو ۱۰ هزار متر همان تحول را ایجاد کند که مدل آلفافلای در ماراتن برای الوئید کیپچوگ ایجاد کرد. این کفش‌ها هر دو، یک صفحه تمام قد با فومی انقلابی موسوم به پیباکس دارند که این شرکت مدعی است «سریع‌ترین کفش جهان» هستند. 

در مسیر دویدن شپتیگای چراغ‌هایی خاموش و روشن می‌شد که به فناوری «موج نور» معروفند. این چراغ‌ها علاوه بر این که برای بینندگان تلویزیونی آموزنده است، برای دوندگان امروزی هم که شمارش و طول تک‌تک قدم‌های خود را محاسبه می‌کنند، بسیار به کار می‌آید. 

روح بکل در سال ۲۰۰۵، البته در قالب چراغ‌های نئونی سبز رنگ، نتوانست به حرکت ریتمیک شپتیگای غلبه کند و با نزدیک شدن به المپیک توکیو، بحث بر سر عادلانه بودن استفاده از فناوری دوباره بالا گرفته است. 

به گفته جیک وایتمن، ورزشکار نیو بالانس که دو ماه پیش در موناکو دومین دونده بریتانیایی دو ۱۵۰۰ متر شد: «مهم‌ترین چیز برای من این است که از کفشی که به پا دارم راضیم. هیچ وقت احساس نمی‌کنم که از چیزی محرومم چون کفشی می‌پوشم که بهترین چیزی است که می‌توانم داشته باشم.» 

وی ادامه داد: «به نظر من کفش، کفش است و خیلی چیزی را عوض نمی‌کند. دشواری کار در زمان تمرین و در باشگاه است که ربطی به کفشی که هنگام مسابقه می‌پوشیم ندارد. 

بنابراین اگر با این فکر به مسابقه بروید که عادلانه نیست، از همان اول خودتان را در موقعیت ضعف قرار داده‌اید. به نظر من فرق دارد ولی تأثیر زیادی در مسابقه ندارد.» 

وی افزود: «به نظرم خوب نیست حالا که ورزشکاران بیرون می‌روند و ورزش می‌کنند، مردم به کفش‌هایشان نگاه ‌کنند. چرا به تمرینات و آمادگی جسمانی توجه نمی‌کنند؟» 

وی گفت: «کفش‌های شپتیگای حتی اگر هم برایش مزیتی آورده باشد، هنوز هم زیر ۲۶ دقیقه می‌دود. هنوز هم خیلی سریع است. ما الان نمی‌دانیم بدون این کفش‌ها مردم چگونه می‌دوند. پس نمی‌توان مقایسه کرد. ولی من مشکلی نمی‌بینم. به نظرم نابرابری وجود ندارد، کفش است دیگر.» 

بسیاری ممکن است فکر کنند رکورد چهارشنبه برای سر مو فرح، که قرار است سال آینده دوباره به زمین مسابقه برگردد، مأیوس‌کننده است. نایکی حمایتگر مالی او نیز شده است. ولی بهترین رکورد شخصی فرح در دو ۱۰ هزار متر ۲۶ دقیقه و ۴۶ ثانیه است که خیلی با رکورد شپتیگای فاصله دارد. آیا با این رکورد و ۳۷ سال سن هنوز هم می‌تواند حریف قدری باشد؟ 

وایتمن، که ماه گذشته بهترین رکورد شخصی‌اش در دو ۸۰۰ متر را ثبت کرد (۱ دقیقه و ۴۴ ثانیه و ۱۸ صدم ثانیه) و حالا سودای دو مداله شدن را در توکیو دارد، همان طور که فرح هم قبلا این کار را کرده، معتقد است فرصت و حضور قهرمان چهار دوره المپیک، می‌تواند موقعیت دارنده رکورد جهانی را به خطر بیندازد. 

وایتمن می‌گوید: «مو قهرمانی خود را در مقابل کسانی به دست آورد که در حد و اندازه شپتیگای نبودند ولی شما هر وقت او را ببینید، همیشه آمادگی برنده شدن را دارد.» 

وی ادامه داد: «او هر وقت روی نقطه شروع قدم می‌گذارد در وضعیت بسیار خوبی است و به نظر من شپتیگای حضور او را حس خواهد کرد. هیچ کس نمی‌تواند سابقه او را نادیده بگیرد. ولی در خط مسابقه چه اتفاقی بیفتد، معلوم نیست. 

خیلی جالب است؛ امتحان از این بهتر برای مو چه می‌تواند باشد؟ اگر برگردد و نتواند شپتیگای را مغلوب کند، حداقل می‌داند که زمان درستی به میدان برگشته. ولی اگر برنده شود، از آن هم بهتر می‌شود. آن وقت احتمالا برای همیشه بهترین دونده مسافت طولانی خواهد شد. در هر دو صورت، من هیچ اشکالی در این کار نمی‌بینم و منتظرم ببینم چه می‌شود.»