صادرات ال ان جی آمریکا و امنیت انرژی ترکیه

اگر ایران نتواند قراردادش با ترکیه را تمدید کند تنها مشتری عمده گاز خود را از دست خواهد داد

AFP

انقلاب گاز شیل نه تنها باعث کاهش وابستگی آمریکا به منابع انرژی کشورهای خارجی بویژه منطقه خاورمیانه شده، بلکه این کشور را به صادر کننده انرژی تبدیل کرده است. ژئوپلتیک انرژی، پس از انقلاب گاز شیل دچار تغییر شده و انتظار می‌رود در سال‌های آینده این روند تداوم یابد. صادرات انرژی نقش مهمی در سیاست خارجی آمریکا بازی می کند و این کشور از صادرات انرژی برای تقویت روابط  با هم پیمانان خویش استفاده می‌کند. کاهش وابستگی به منابع خارجی این امکان را برای آمریکا فراهم کرده است تا بتواند از اهرم تحریم انرژی سایر کشورها هم برای تضعیف اقتصاد این کشورها بهره گیرد و هم بتواند مقاصد صادراتی این کشور را هدف قرار داده و بخشی از سهم این کشورها را در بازار منطقه‌ای و جهانی بخود اختصاص دهد.

طبق آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، این کشور با تولید روزانه ۹.۶ میلیارد متر مکعب در روز پس از قطر و استرالیا به سومین صادر کننده ال.ان.جی در جهان تبدیل شده است. آمریکا از سال ۲۰۱۶ اقدام به صادرات  ال.ان.جی به چندین کشور اروپایی از جمله پرتقال و لهستان نمود.

ترکیه یکی از بازارهای رو به رشد انرژی را دارد و اقتصادش نیازمند تامین انرژی مورد نیاز از منابع مختلف است. ترکیه بیش از ۹۰ درصد نفت و گاز مورد نیاز خود را وارد می کند. در بخش گاز طبیعی روسیه بزرگترین تامین کننده گاز طبیعی ترکیه است و بیش از ۵۰ در صد گاز این کشور را تامین می‌کند. ایران و آذربایجان دیگر کشورهای تامین کننده گاز ترکیه هستند و در بخش ال ان جی - قطر – الجزایر و آمریکا نقش عمده‌ای در بازار گاز طبیعی ترکیه بازی می‌کنند.

با توجه به اینکه متنوع سازی منابع انرژی، اصل اساسی سیاست ملی انرژی ترکیه است، این کشور در سال‌های اخیر چندین پروژه مهم ترانزیت گاز را اجرا کرده است و برخی پروژه‌ها نیز در سال‌های آینده به بهره بردای خواهند رسید. این پروژه‌ها در آینده نقش مهمی در تبدیل ترکیه به قطب انرژی بازی خواهند کرد. ترکیه در صورت فراهم آوردن شرایط لازم برای  احداث زیرساختار انرژی و آزاد سازی کامل بازار گاز این کشور می‌تواند در میان مدت به قطب (هاب) انرژی تبدیل شود.

 ترکیه از سال ۲۰۰۱ اقداماتی را برای آزاد سازی بازار انرژی شروع کرده است. آزاد سازی بازار گاز طبیعی ترکیه، با تصویب قانون مربوط به تسهیل ورود بخش خصوصی به بازار انرژی و امکان صادرات و واردات انرژی توسط این شرکت‌ها شروع شد که تصویب این قانون باعث ایجاد بازار آزاد و رقابتی شده است. بازار انرژی ترکیه در دهه اخیر به طور مداوم و پیوسته توسعه یافته است و شرکت‌های خصوصی و دولتی در همه بخش‌های انرژی سرمایه گذاری کلانی انجام داده‌اند. چنین حجم سرمایه‌گذاری در  بازار انرژی ترکیه باعث شد تا این بازار به محل رقابت کشورهای عمده تولید کننده گاز تبدیل شود.

تاناپ

پروژه خط لوله انتقال گاز ترانس آناتولی(تاناپ) با هدف انتقال گاز میدان شاه دنیز جمهوری آذربایجان به تركیه و اروپا  در سال ۲۰۱۸ به بهره بردای رسید. پروژه انتقال گاز میدان شاه دنیز به اروپا به ظرفیت ۱۶ میلیارد متر مكعب است که ۶ میلیارد متر مکعب در ترکیه مصرف خواهد شد و بقیه از طریق خط لوله ترانس آدریاتیك (تاپ) به یونان و از آنجا به اروپا صادر خواهد شد.

ترک استریم

فاز اول پروژه ترک استریم که گاز روسیه را از بستر دریای سیاه به ترکیه خواهد رسانید در پایان سال جاری به بهره برداری خواهد رسید. این خط لوله از دو رشته تشکیل شده و مجموع ظرفیت آنها ۳۱٫۵ میلیارد مترمکعب در سال خواهد بود. خط لوله نخست برای تأمین تقاضای گاز طبیعی ترکیه در نظر گرفته شده و گاز خط لوله دوم برای بازارهای جنوب اروپا در نظر گرفته شده است.

واردات ال ان جی

آمریکا از سال ۲۰۱۶ به ترکیه ال ان جی صادر می کند و طبق آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا این کشور در سال ۲۰۱۶،  ۳.۵۳ میلیارد متر مکعب ال ان جی به ترکیه صادر کرد. این میزان در سال ۲۰۱۸ به ۵.۳۸ میلیارد متر مکعب رسید. این ارقام نشان می‌دهد که همه ساله صادرات ال ان جی آمریکا  به ترکیه در حال افزایش است و با توجه به سرمایه‌گذاری عظیم ترکیه برای افزایش سهم ال ان جی در سبد انرژی خویش باید شاهد افزایش واردات ال ان جی بویژه از آمریکا بود.

ایران

ترکیه در سال ۱۹۹۶ و در جریان سفر مرحوم نجم الدین اربکان نخست وزیر ترکیه به تهران، برای واردات گاز از ایران قراردادی امضاء کرد. طبق قرارداد ایران باید سالیانه ده میلیارد مترمکعب گاز به ترکیه صادر می‌کرد اما صادرات گاز ایران به ترکیه همیشه با مشکلاتی مواجه همراه بوده است.  قیمت و کیفیت گاز وارداتی ایران هیچ گاه مطلوب ترکیه نبود. این کشور بخاطر قیمت بالای گاز ایران در قیاس با گاز روسیه و آذربایجان بارها از ایران به دیوان بین‌المللی داوری شکایت کرده است. قطع جریان گاز صادراتی به ترکیه در ماه‌های سرد سال هم عامل دیگری بود که ایران تامین کننده مطمئنی برای ترکیه نباشد. قرارداد ایران و ترکیه در سال  ۲۰۲۶ به اتمام می‌رسد و مذاکرات دو کشور برای تمدید این قرارداد به نتیجه نرسیده است.

ایران خواستار افزایش حجم وادارتی ترکیه است و در عوض ترکیه خواهان تخفیف ویژه شده است. شبکه گاز رسانی در ترکیه به هم پیوسته نیست و این کشور به گاز وارداتی ایران برای بخش‌های شرقی این کشور که زمستان‌های سردی را سپری می‌کنند نیاز دارد، اما با تکمیل زیرساختار گاز در ترکیه و بهم پیوستن خط لوله گاز رسانی در ترکیه نیاز ترکیه به گاز ایران تا حد زیادی برطرف خواهد شد.

در اجلاس اخیر سران  گروه ۲۰ که در اوزاکای ژاپن برگزار شد، اردوغان و ترامپ در حاشیه این دیدار گفتگو کردند. در حال حاضر حجم تجارت بین دو کشور ۲۰ میلیارد دلار است و دو کشور در نظر دارند حجم تجارت را در میان مدت تا ۷۵ میلیارد دلار افزایش دهند که صادرات ال ان جی می‌تواند در افزایش حجم تجارت دو کشور نقش ویژه‌ای ایفا کند. افزایش واردات ال ان جی از آمریکا به معنای افزایش رقابت بین کشورهای عمده صادر کننده گاز به ترکیه خواهد بود.

ترکیه در حال متنوع سازی منابع انرژی بویژه در بخش گاز است. این کشور سومین پروژه ذخیره‌سازی و تبدیل ال ان جی به گاز طبیعی را در دست احداث دارد و در عین حال اقدام به خرید کشتی‌های بزرگی کرده است که می‌تواند ال ان جی را به گاز طبیعی تبدیل نماید. این سرمایه گذاری‌ها منجر به تقویت رابطه آمریکا و ترکیه در بخش انرژی خواهد شد.

هر کشوری که بخواهد سهم خویش را در بازار رو به رشد انرژی ترکیه افزایش دهد باید قیمت مطلوب و شرایط مورد نظر ترکیه را در قراردادهای آتی مد نظر قرار دهد. افزایش واردات ال ان جی آمریکا می‌تواند به معنی کاهش وابستگی ترکیه به گاز ایران باشد. اگر دو کشور برای تمدید قرارداد گاز به توافق نرسند، با توجه به افتتاح پروژه‌های تاتاپ و ترک استریم، در کنار واردات ال ان جی آمریکا، شانس ایران برای حفظ سهم خود در بازار گاز ترکیه کاهش خواهد یافت. ترکیه تنها مشتری عمده  گاز ایران است و اگر ایران نتواند قرارداد گاز با ترکیه را تمدید کند تنها مشتری عمده گاز خویش را از دست خواهد داد.

بیشتر از اقتصاد