ویروس کرونا که در جهان شایع شد واضح بود که رکود یکی از مهم‌ترین صنایع جهان یعنی صنعت گردشگری از تبعات شیوع این بیماری خواهد بود.

مرزهای میان کشورها بسته شد، رفت و آمدهای درون شهری و بین‌شهری با شرایط خاص، در ساعات و زمان‌هایی معین و تحت تدابیر و قراردادهای بهداشتی سفت وسخت انجام می‌شد و مردم از پشت حصار دیوارها یا صفحه‌های نمایشگر و تلفن‌های هوشمند به نظاره جهان نشستند.

همه‌گیری کرونا در ایران و ترکیه درست در بحبوحه سفر ایرانیان به شهرهای مختلف ترکیه رخ داد.

فصل برگزاری کنسرت‌ها و هم‌زمانی با تعطیلات نوروز که اغلب خانواده‌ها می‌توانستند فارغ از مشکلات روزهای عادی، اوقاتشان را به شادمانی سپری کنند.

با بسته شدن مرزهای زمینی و هوایی میان ایران و ترکیه، همه خطوط هوایی ایرانی و ترکیه که به صورت مستقیم بین این دو کشور حمل و نقل مسافران را بر عهده داشتند، پروازهایشان تا اطلاع ثانوی متوقف شد.

شهروندانی که اقامت ترکیه داشتند با مشقت و سختی و معطلی‌های طولانی برای عبور از مرز زمینی با شرایط ویژه در صف‌های طولانی ماندند، خانواده‌های بسیاری دوپاره- برخی این‌سو و برخی آن‌سوی مرزها- به استقبال سال تازه‌ای رفتند که هیچ نمی‌دانستند چه در آستین دارد.

در تمامی این مدت ترکیه علت بسته ماندن مرزها و لغو پرواز شرکت‌های هوایی مسافربری ایرانی را شیوع ویروس کرونا در این کشور اعلام کرد اما از تیرماه، و بعد از کنسل شدن چندباره پروازهای برنامه‌ریزی شده برای خطوط هوایی ایرانی و «ترکیش ایرلاینز»، حالا در اتفاقی عجیب خبر می‌رسد که مسافران ایرانی با صرف هزینه‌ای هنگفت و چند برابر آن چه به صورت معمول پرداخت می‌شود از طریق شرکت‌های هوایی قطر می‌توانند وارد خاک ترکیه شوند.

با رفع محدودیت سفر به ترکیه برای برخی کشورها، شرکت هواپیمایی قطر ایرویز در حساب توییترخود اعلام کرد: «بسیار خرسندیم که از ۱۳ ژوئن پروازهایمان به استانبول که یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ترکیه است از سرگرفته می‌شود.»

بنابر آن چه این شرکت هواپیمایی شرح داده بود پروازهای این شرکت به ۸۰ مقصد در جهان تا پایان ماه ژوئن برنامه‌ریزی شده بود و اعلام شد در صورت افزایش میزان تقاضا، پروازهای این شرکت به کشورهایی که محدودیت‌های مقابله با ویروس کرونا در آن اعمال شده آغاز خواهد شد.

«یاسی» یکی از مسافرانی است که به دلایل اضطراری ناچار شد با صرف مبلغی تقریبا پنج برابر معمول برای سفر به استانبول از خط هوایی قطرایرویز استفاده کند. او به ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «زمان کمی داشتم و برای شرکت در آزمون دانشگاه‌ها باید هرطور شده خودم را به استانبول می‌رساندم. یکی از دوستان من که در آژانس هواپیمایی کار می‌کند گفت تنها راهش این است که بلیط قطر ایرویز بگیرم. از تهران به دوحه، از دوحه به استانبول.»

او اواسط تابستان بلیط را تهیه کرد و بابت بلیط رفت و برگشت خود مبلغ ۲۰ میلیون تومان هزینه پرداخت کرد: «وقتی از فرودگاه دوحه به مقصد استانبول حرکت کردیم اضطراب داشتم. گفتم الان موقع خروج در فرودگاه ترکیه می‌بینند پاسپورتم ایرانی است و مهر خروج من از فرودگاه امام خورده و نمی‌گذارند وارد شوم اما اصلا کسی نه سؤالی پرسید و نه مانعی پیش آمد.»

«رضا جعفرزاده» سخنگوی سازمان هواپیمایی ایران در پاسخ به این پرسش که چرا نسبت به ورود مسافران ایرانی از طریق پروازهای شرکت هوایی قطری سختگیری به‌عمل نمی‌آید گفته است: «در پروازهای خط هوایی قطر از ایران به ترکیه شرایط دوحه- استانبول برای مسافران برقرار است نه شرایط تهران- استانبول بنابراین مسافران ایران می‌توانند برای سفر به ترکیه بدون نگرانی از کنسل شدن بلیط‌ها اقدام کنند.»

در حال حاضر مطابق بخشنامه‌ای که شرکت هواپیمایی قطر ایرویز صادر کرده است امکان پرواز غیرمستقیم (کانکشن) به چهار شهر استانبول، آنتالیا، آنکارا و بدورم برای ایرانیان فراهم آمده است. نگاهی به جدول قیمت‎ بلیط‌های این شرکت هواپیمایی نشان می‌دهد که در تیرماه بلیط پرواز غیرمستقیم تهران به استانبول به ۳۸ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسیده است. این پروازها با توقفی هشت ساعته در فرودگاه دوحه انجام می‌شوند. این یعنی سفر دوساعته به استانبول از تهران چیزی در حدود ۸ الی ۱۴ ساعت زمان خواهد برد.

مطابق همین بخشنامه برای پرواز توسط شرکت هواپیمایی قطری فقط بلیت رفت و برگشت قابل قبول است و در صورت تهیه بلیط یک طرفه، از سوار شدن مسافر ممانعت به عمل آمده و هزینه استرداد بلیط هم مطابق قوانین لغو پرواز به هنگام تخلف مسافر محاسبه خواهد شد.

چرا پروازهای ایرانی لغو می‌شود و پروازهای خارجی مجوز می‌گیرد؟

«مقصود اسعدی سامانی» دبیر شرکت‌های هواپیمایی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «ما هم نمی‌دانیم چرا این اتفاق می‌افتد و به نظر می‌رسد این ماجرا به توافق سیاسی بین دولت ترکیه و قطر مرتبط باشد.»

برخی مسافرانی که ناچارند به ترکیه سفر کنند و از این تغییرات مطلع شده‌اند می‌گویند در نیمه شهریورماه قیمت‌ها از آن چه بود بیشتر هم شده و حداقل مبلغ تعریف شده برای مسافران پرواز تهران- دوحه- استانبول ۴۷ میلیون تومان برای هر نفر تعیین شده است. در برخی ساعات و روزها قیمت بلیط تا ۵۲ میلیون تومان هم افزایش داشته است و این یعنی مسافران باید برای گرفتن بلیط رفت و برگشت خود در ازای هر نفر چیزی بالغ بر صد میلیون تومان هزینه کنند.

«حرمت‌الله رفیعی»، رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی ضمن تایید این قیمت‌ها در پاسخ به چرایی این موضوع می‌گوید: «ما اعتراضمان را به شرکت هوایی قطر اعلام کردیم. از مجلس هم خواسته‌ایم به این مساله ورود کنند که چطور ممکن است یک شرکت هوایی بتواند با چنین ارقامی پروازهای خود را انجام داده و مسافران ایرانی را که هر کدام به دلیلی ناچار به سفرند جابه‌جا کند چرا شرکت‌های هوایی ایرانی و حتی ترکی چنین امکانی را ندارند؟»

خطوط هوایی ایرانی در چه حالند؟

مقصود اسعدی سامانی - دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی - درباره‌ آخرین وضعیت پروازهای ترکیه به ایسنا، گفته است بر اساس آخرین توافقات صورت گرفته میان دولت‌های ایران و ترکیه، قرار بود پرواز شرکت‌های ایرانی و ترکیش ایرلاینز از اول سپتامبر مصادف با ۱۱ شهریور از سر گرفته شود اما این پروازها دوباره لغو و به ۱۱ مهر ماه یعنی اول اکتبر موکول شد. اگر چه او تاریخ جدید اعلام شده را هم قطعی نمی‌داند.

دولت ترکیه بعد از این که موفق شد شیب ابتلا به ویروس کرونا را در کشور خود نزولی کند، برخی مقررات سختگیرانه‌ای که برای ورود و خروج مسافر به کشور لحاظ کرده بود را با رعایت قراردادهای بهداشتی برداشت.

به گفته دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران در حال حاضر فقط دو شرکت هواپیمایی پروازهای خود را به صورت خالی به ترکیه انجام می‌دهند، اگر مسافرانی در این کشور باشد آن‌ها را به ایران باز می‌گردانند و به نظر می‌رسد عادی‌سازی برقراری پروازها بستگی به وضعیت شیوع ویروس کرونا و کنترل آن دارد.

در ابتدا قرار بود از ۲۸ تیرماه پروازهای ایران- ترکیه توسط شرکت‌های هواپیمایی داخلی از سر گرفته شود اما با اعلام ابتلای ۲۵ میلیون ایرانی به کرونا در گفته‌های حسن روحانی، درحالی که فقط چهارساعت تا انجام اولین پرواز باقی مانده بود شرکت هوایی ترکیش ایرلاینز اعلام کرد این پرواز لغو شده است.

مهار ویروس کرونا در ترکیه با صرف هزینه بالایی صورت گرفته است. طبیعی است که مقامات این کشور نسبت به هر عاملی که منجر به شیوع مجدد ویروس کرونا و صعودی شدن روند ابتلا و افزایش مرگ و میر در ترکیه شود، حساس باشند اما به نظر می‌رسد در مورد ورود مسافر از ایران به ترکیه حساسیت چندانی وجود ندارد چرا که در صورت وجود چنین حساسیتی پرواز غیرمستقیم هم نباید مجوز داشته باشد مسافران ایرانی را از تهران به ترکیه وارد کند.