ایران این روزها مدام در صدر اخبار دنیا است اما در مهم‌ترین نشست رهبران دنیا این کشور موضوع اصلی نبود.
دیدار رهبران ۱۹ کشور قدرتمند دنیا و اتحادیه اروپا که در کنار هم «گروه بیست» را تشکیل می‌دهند امروز در اوساکای ژاپن خاتمه یافت. مهم‌ترین رویارویی این نشست بین رهبران دو بزرگترین اقتصاد دنیا، آمریکا و چین، بود. آن‌ها که نگران بالا گرفتن تنش‌ها بین عقاب و اژدها هستند نفس راحتی کشیدند چون فتیله تخاصم به نظر فعلا پایین کشیده شده.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، پس از دیدار با همتای چینی خود، شی جین‌پینگ، گفت مذاکرات بازرگانی ادامه پیدا می‌کنند و آمریکا فعلا تعرفه‌های خود بر بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار کالاهای چینی را افزایش نمی‌دهد. او به خبرنگاران گفت: «همچنان مذاکره می‌کنیم و من قول دادم که حداقل فعلا تعرفه‌هایمان بر چین را افزایش نمی‌دهیم».
مذاکرات این دو کشور هفت هفته پیش متوقف شده بود چون چین گفته بود قادر به پذیرش بعضی مواد نیست. آمریکا تهدید کرده بود تعرفه ۲۵ درصدی بر حدود ۳۰۰ میلیارد دلار کالای چینی وارد کند که شوک بزرگی به اقتصاد دنیا می‌بود.
در حرکتی غافلگیرکننده، آقای ترامپ در ضمن گفت آمریکا فروش تجهیزات آمریکایی به شرکت چینی هوآوی را ممنوع نمی‌کند. او در ضمن گفت چین قرار است «مقدار عظیمی» محصولات غذایی و کشاورزی از آمریکا بخرد.
AFP
شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن، نیز در نشست خبری انتهای کنفرانس به مسائل کلی اقتصاد جهان پرداخت و گفت: «تنش‌های تجاری ادامه دارند و این یک مخاطره است. باید این مخاطرات و تنش‌ها را بخاطر داشته باشیم. با این همه ما متحد شده‌ایم و توافق کرده‌ایم که باید اقتصاد جهان را رهبری کنیم».
ابه افزود: «باید اصول رهنمون ساختن اقتصاد جهان به سوی آینده را تعیین کنیم. اقتصاد آزاد و منصفانه که شامل همگان بشود و رقابت باز داشته باشد. رهبران حاضر در این نشست گروه ۲۰ بر این اصول تاکید کرده‌اند». او گفت دیجیتال‌سازی اقتصاد جهانی، آلودگی مواد پلاستیکی در دریاها و حقوق زنان از دیگر موضوعات اصلی صحبت‌ها بوده‌اند.
در بیانیه پایانی نشست گروه ۲۰ عباراتی را می‌خوانیم که حرف‌های آبه را تایید می‌کنند: «ما به دنبال تحقق فضایی آزاد، منصفانه، بدون تبعیض، شفاف، قابل‌پیش‌بینی و پایدار برای بازرگانی و سرمایه‌گذاری هستیم و خواهان باز نگاه داشته بازارهایمان».
این بیانیه اما افزود: «ما مجددا بر حمایت خود از ایجاد اصلاحات لازم در سازمان تجارت جهانی برای بهبود کارکردهای آن تاکید می‌کنیم». عبارت مشابهی در مورد لزوم اصلاح صندوق جهانی پول نیز آورده شده.
ایران در اوساکا
موضوع ایران البته به کلی از دستور کار گروه ۲۰ غایب نبود. جلسه متداول ایران و کشورهای باقی‌مانده در برجام (سه کشور اروپایی، چین و روسیه) دیروز برگزار شد و طرفین اعلام کردند به ادامه برجام متعهدند. ایران اخیرا اقدام به افزایش تولید اورانیوم غنی‌شده کرده اما هنوز از حدود مجاز در برجام فراتر نرفته. در عین حال اما برایان هوک، فرستاده ویژه آمریکا برای ایران، در لندن سخنرانی کرد و از اروپایی‌ها خواست برخورد سخت‌تری با ایران داشته باشند. او تاکید کرد که هر کشوری که از ایران نفت خام بخرد با تحریم مواجه می‌شود.
ترامپ هم در ژاپن گفت برای حل قائله به ایران «هیچ عجله‌ای در کار نیست». او افزود: «به هیچ وجه تحت فشار زمان نیستیم. به نظرم آخر کار قضیه حل می‌شود و امید من هم همین است. اگر شد که عالی. اگر نشد هم که خواهید فهمید».
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، دیروز در اوساکا با ترامپ دیدار کرد و گفت با او در مورد ایران صحبت کرده و در این مورد که «چگونه می‌توانیم وارد روند مذاکره در این مورد شویم که من قویا از آن جانبداری کردم».
آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، هم گفت جهان نمی‌تواند شاهد تخاصم دیگری باشد و افزود که «ضروری است که اوضاع آرام شود» و از درگیری جلوگیری شود.
AFP
اما فرای این صحبت‌های متداول یک سوال بزرگ این است که موضع پکن در این مورد چیست و آیا آقای شی تلاش کرده در دیدار با ترامپ از ایران پشتیبانی کند؟
رئیس‌جمهور چین در صحبت‌هایش گفت منطقه خلیج فارس «در دو راهی جنگ و صلح» قرار گرفته و تاکید کرد: «چین همیشه طرفدار صلح است و مخالف جنگ». او از همه طرفین خواست آرام بمانند و گفتگو را تشویق کرد.
برخی تحلیل‌گران ایرانی با امید از این گفته‌اند که پکن در مقابل تحریم‌های آمریکا کنار تهران بایستد. اما برخی تحلیل‌گران دیگر می‌گویند چین در این زمینه محتاطانه و در چارچوبی محدود عمل خواهد کرد. مثلا لی جئونگ هو، تحلیل‌گر کره‌ای روزنامه «ساوت چاینا مورنینگ پست» هنگ کنگ که از معتبرترین روزنامه‌های قاره آسیا است. آقای لی گفت «ناظرین می‌گویند پکن باید مراقب تخاصم مستقیم با آمریکا باشد چرا که چنین چیزی می‌تواند نفوذ استراتژیک چین در خاورمیانه را به خطر بیاندازد». این تحلیل‌گر یادآوری کرد که چین همچنان بزرگترین شریک تجاری عربستان سعودی است که تبادل کالاهایشان سال گذشته به ۶۳ میلیارد دلار آمریکا رسید. دو سال پیش بود که ملک سلمان، پادشاه عربستان، دیدار مهمی از چین داشت و دو طرف توافق‌هایی به ارزش ۶۵ میلیارد دلار در زمینه انرژی و فن‌آوری امضا کردند.
عربستان سعودی جزو کشورهای مهم نشست امسال بود چرا که به عنوان میزبان سال گذشته جزو گروه سه کشوری است که در صدر این گروه قرار دارند. ریاض بدین ترتیب در تعیین سیاست‌های کلی در مورد اقتصاد جهانی نقش دارد. این اولین بار است که کشوری عرب در این موضع قرار می‌گیرد و نشست نوامبر سال آینده نیز اولین نشست گروه بیست در کشوری عرب خواهد بود.
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، از طرف پادشاه کشورش به اوساکا آمده بود. او امروز صبح با ترامپ دیدار کرد و با حمایت قاطع او مواجه شد. ترامپ از ولیعهد تنها کشور عرب عضو گروه بیست به عنوان «دوست من» یاد کرد و از او بخاطر «عملکرد عالی»اش تشکر کرد. ترامپ افزود: «در کنار ولیعهد عربستان سعودی بودن مایه افتخار است… او مردی است که در پنج سال گذشته در گشودن عربستان سعودی واقعا کارهایی انجام داده… کارهای او مثل انقلابی بسیار مثبت است».
کاخ سفید پس از دیدار ترامپ و بن سلمان در گزارش خود گفت «اهمیت مسائل حقوق بشری» جزو صحبت‌های طرفین بوده است.
AFP
بسیاری از ناظرین به مساله قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقدی، که در کنسولگری عربستان در استانبول کشته شد توجه داشتند. ترامپ در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران در این مورد گفت: «اگر نگاه کنید می‌بینید که سیزده نفر را دادگاهی کرده‌اند. بقیه را هم تحت تعقیب دارند. عربستان این مساله را بسیار بسیار جدی گرفته و همچنان چنین می‌کند».
ترزا می، نخست‌وزیر بریتانیا، اما در آخرین حضور خود در صحنه جهانی از عربستانی‌ها خواست با روند قضایی «باز و شفاف» قاتلین خاشقجی را مجازات کنند. مقامات بریتانیایی گفتند دو طرف بر سر اهمیت رابطه لندن و ریاض و «ثبات در منطقه» توافق کرده‌اند.
سه موضوع دیگر مهم نشست بیست از این قرار بودند: اختلافات بر سر تغییرات اقلیمی؛ دیدار اردوغان و ترامپ و این گفته رئیس‌جمهور ترکیه که آمریکا قبول کرده بر سر خرید سامانه پدافندی اس ۴۰۰ از روسیه این کشور را تحریم نکند؛ و سخنرانی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، که با اشاره به پیروزی ترامپ در آمریکا و پیروزی راست در اروپا گفت ایده‌های لیبرالیسم در حال شکست هستند.
