ملا عبدالحق واثق، مذاکره‌کننده عضو هیات طالبان است. گروه طالبان از او به عنوان «رئیس بخش اروپایی دفتر سیاسی امارت اسلامی افغانستان» یاد می‌کند. آقای واثق سال‌ها است در دفتر سیاسی طالبان در دوحه مستقر است و در مذاکرات طالبان با آمریکا که به موافقتنامه صلح قطر انجامید، نقش داشته است. هرچند سابقه او چیز دیگری است.

طالبان پس از توافق با آمریکا ظاهرا سرمایه‌گذاری زیادی روی روابط بین‌المللی کرده و جهان را به حوزه‌های مختلف تقسیم و برای هر بخش آن افرادی گماشته است. امروز از واثق به عنوان «رئیس بخش اروپا در تشکیلات» شورشیان افغان یاد می‌شود. اما او تحصیلات مذهبی و تجربه اطلاعاتی دارد.

در حالی که عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه افغانستان خبر می‌دهد که نخستین دور مذاکرات صلح هفته آینده (اوایل سپتامبر) در دوحه برگزار می‌شود، ترافیک دیپلماتیک مقام‌های بین‌المللی از جمله در تازه‌ترین مورد استیفانو پونتیکورو، نماینده ویژه ناتو به پایتخت قطر افزایش یافته است. مذاکرات صلح که تاکنون چند بار به تعویق افتاده است، بار دیگر احتمال برگزاری‌اش بالا رفته است.

در ادامه رشته گزارش‌های ویژه ایندپندنت فارسی درباره اعضای دو هیات مذاکره کننده دولت افغانستان و طالبان، به زندگینامه ملا عبدالحق واثق می‌پردازیم.

آقای واثق در دوران پس از طالبان، به نام «زندانی شماره ۴» شناخته می‌شد. با هجوم آمریکا به افغانستان و سرنگونی رژیم طالبان، بازداشت و به زندان مخوف گوانتانامو در خلیج کوبا هزاران کیلومتر دورتر از افغانستان منتقل شد. اتهام‌های او سنگین بود.

عکس از ویکی‌پدیا

عبدالحق واثق ۴۹ سال پیش در استان باستانی غزنی که در جنوب کابل در راه قندهار خاستگاه قرار دارد، به دنیا آمده است.

او از قبیله خوگیانی پشتون از استان غزنی است.

واثق نیز مانند سایر نیروهای طالبان یک طالب است و دروس معاصر فرانگرفته است. تحصیلات مذهبی بالایی ندارد و عمدتا در نقش یک مامور اطلاعاتی برای طالبان کار کرده است.

بیشتر دروس خود را در مدرسه دینی ضیاءالمدارس کویته پاکستان فراگرفت و پس از تصرف کابل به دست گروه طالبان در ۱۳۷۵، با قاری احمدالله، وزیر اطلاعات طالبان ارتباط پیدا کرد و به زودی معاونش شد.

او از جمله کسانی بود که با ملا محمدعمر، رهبر طالبان ارتباط مستقیم داشت. در نبود قاری احمدالله ملا واثق عملا رهبری تشکیلات پرقدرت اطلاعاتی طالبان را به دست داشت. از ملا واثق به عنوان کسی نام برده می شد که در کانون تلاش‌های طالبان برای اتحاد گروه‌های تندرو اسلامی و هماهنگی آنها با طالبان قرار داشته است.

آقای واثق در دورانی که طالبان کابل را در کنترل داشت و معاون وزیر استخبارات، اداره مشترک هماهنگی بین القاعده و طالبان ایجاد کرده بود. او در برخی جنگ‌های طالبان نیز سهم می‌گرفت از جمله در جنگ خونین قندوز شخصا حضور داشت و فرماندهی می‌کرد.

به گفته مقام‌های آمریکایی، آقای واثق با شبکه القاعده از نزدیک کار می‌کرد و یک عضو مصری القاعده به نام حمزه زبیر را برای آموزش نیروهای اطلاعاتی طالبان استخدام کرده بود. او همچنان با قاچاقچیان مواد مخدر رابطه داشت که در تامین انبارهای اسلحه برایش در استان غزنی کار می‌کردند.

اما تمام این ترتیبات با حمله آمریکا به افغانستان بر هم خورد.

پس از یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ و شروع عملیات نظامی برای آزادسازی افغانستان از چنگ طالبان، ملا محمد عمر، رهبر طالبان وزیر استخباراتش را از کابل به قندهار فراخواند. اما او پیشنهاد داد به عوضش واثق برای ارایه اطلاعات به ملا عمر که همچنان در قندهار بود، به جنوب کشور برود.

ملا واثق در راه سفر در شهرستان مقر غزنی بازداشت و به پایگاه نظامی بگرام منتقل شد. او سپس یکجا با سایر رهبران طراز اول طالبان مانند ملا عبدالسلام ضعیف، سفیر طالبان در پاکستان، ملا خیرالله خیرخواه، وزیر داخله، ملا فاضل، فرمانده شمال که به کشتار شیعیان متهم است، ملا نورالله نوری، فرمانده طالبان در مزارشریف، نبی عمری، عضو پیشین تشکیلات مشترک طالبان و القاعده به گوانتانامو منتقل شدند.

اما پس از ۱۳ سال حبس در زندان گوانتانامو و در پی مذاکرات پیدا و پنهان آمریکا با طالبان، او و چهار فرمانده دیگر طالبان با بو برگدال، سرباز آمریکایی مبادله شدند. اما شرط آزادی این بود که پنج مقام طالبان دیگر به افغانستان برنگردند و در دفتر قطر بمانند و به مذاکرات صلح آمریکا با طالبان کمک کنند.

منابع آمریکایی می‌نویسند که واثق در دوران حبس شکنجه شده، سر و صدای زیاد می‌کرده، گاهی حاضر به خوردن غذا هم نمی‌شده و نماز می‌خوانده است. آمریکایی‌ها در زندان گوانتانامو می‌کوشیدند از او اطلاعاتی برای یافتن موقعیت ملا عمر، دفاتر اطلاعاتی طالبان و شناسایی اعضای گروه القاعده دریافت کنند. اما روشن نیست که او چنین اطلاعاتی را در اختیار بازرسان آمریکایی قرار داده است یا خیر.

اکنون چرخ روزگار بار دیگر ملا واثق را در برابر آمریکا و دولت افغانستان قرار داده است، اما این بار نه به عنوان پیام‌آور جنگ یا زندانی شکنجه شده، بلکه به عنوان مذاکره کننده صلح.