برای اولین بار پس از سه سال، نخست‌وزیر عراق به واشینگتن آمده است.

مصطفی الکاظمی از دیروز در واشینگتن است و امروز با دونالد ترامپ دیدار کرد.

از سه سال قبل که حیدر العبادی، نخست‌وزیرِ وقت، به آمریکا آمد، این اولین بار است که رئیس دولت بغداد چنین سفری انجام می‌دهد.

در این سه سال اتفاقات بسیاری در روابط بین دو کشور پیش آمده است. مهم‌تر از همه این‌که برای اولین بار از زمانی که نوری مالکی با حمایت ایران، عراق را به جمهوری اسلامی نزدیک کرد، نخست‌وزیری سر کار است که عزم خود را برای استقلال عراق در مقابل دخالت‌های ایران جزم کرده است.

کاظمی اخیرا اعلام کرد انتخابات زودهنگام در ماه ژوئن سال آینده انجام می‌شوند. با این حساب او قریب یک سال وقت دارد تا شرایط پیروزی بر احزاب نزدیک به تهران را آماده کند.

به گزارش جویس کرم، خبرنگار روزنامه «نشنال» امارات در واشینگتن، دیدارهای هیات عراقی با مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، دیروز چهار ساعت به طول انجامید. دور اول این دیدارها بین پمپئو و همتای عراقی‌اش، فوآد حسین، بود. سپس نوبت دیدار مستقیم پمپئو و کاظمی بود.

گفت‌وگو بین عراق و آمریکا برای تجدید رابطه راهبردی بین دو کشور از ماه ژوئن برقرار بوده است.

در این میان کشتار ده‌ها کنشگر عراقی در مناطق شیعه‌نشین، به خصوص شهر بصره در جنوب این کشور، چالشی بزرگ پیش روی کاظمی قرار داده است.

تحلیل‌گران می‌گویند جمهوری اسلامی احتمالا در بسیاری از این کشتارها دست دارد و این‌گونه می‌خواهد به کاظمی در مورد نزدیک شدن بیش از حد به آمریکا هشدار دهد.

علی البیاتی، سخنگوی نهاد نیمه‌دولتی «کمیسیون عالی حقوق بشر عراق» صحبت از «پاک‌سازی کاملا برنامه‌ریزی‌شده کنشگرانی که در جنبش اعتراضی اخیر نقش داشتند» کرده است. اشاره آقای البیاتی به جنبشی است که از ماه اکتبر سال گذشته در عراق پا گرفت و به وضع بد خدمات دولتی و شرایط اقتصادی و نفوذ جمهوری اسلامی در عراق اعتراض داشت. همین جنبش بود که باعث استعفای عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر قبلی عراق، و نهایتا جایگزینی او با کاظمی شد (دو نامزد دیگر پیش از کاظمی موفق به کسب آرای نمایندگان مجلس نشدند). کاظمی از ابتدا وعده داده بود تا خواسته‌های آن جنبش را محقق کند و کسانی که مسبب کشتار بیش از ۵۰۰ شهروند معترض عراقی بودند به دست عدالت بسپارد اما کشتار معترضین به دست نیروهای امنیتی در ماه‌های اخیر جای خود را به ترور کنشگران داده است.

به گفته آقای البیاتی، اخیرا حداقل شش مورد ترور کنشگران در بصره صورت گرفته است که دو موردش در ماه جاری میلادی (اوت) صورت گرفته است.

کاظمی روز دوشنبه، پیش از سفر خود به آمریکا، رئیس پلیس بصره را اخراج کرد و دستور تحقیقاتی جدید را درباره کشته شدن یکی از کنشگران در این شهر صادر کرد.

موضوع شبه‌نظامیان نزدیک به تهران طبیعتا از موضوعات اصلی گفت‌وگو بین عراقی‌ها و آمریکایی‌ها است.

پمپئو دیروز در نشست خبری خود با همتای عراقی خود گفت: «گروه‌های مسلحی که تحت سیطره کامل نخست‌وزیر نیستند جلوی پیشرفت ما را گرفته‌اند. این گروه‌ها باید در اسرع وقت جای خود را به نیروهای پلیس محلی بدهند. من به دکتر فوآد اطمینان دادم که ما می‌توانیم کمک کنیم و چنین خواهیم کرد.»

وزیر خارجه عراق هم بدون اشاره به ایران گفت بغداد می‌خواهد با همسایگان خود روابط عادی و «بدون دخالت» داشته باشد.

ژنرال کنت مکنزی، رئیس ستاد نیروهای آمریکا در خاورمیانه و اطراف، اخیرا به حملات متعدد راکتی شبه‌نظامیان نزدیک به ایران به نیروهای آمریکایی در عراق اشاره کرده بود و گفته بود این می‌تواند باعث عقب‌نشینی آمریکا شود. ژنرال مکنزی گفته بود آمریکا نیروهایی را که می‌خواهد علیه داعش به کار ببندند مجبور است صرف دفاع در مقابل «گروه‌های پیکارجوی شیعه» کند. روزنامه «نیویورک تایمز» هم اخیرا گفته بود ترامپ قصد دارد ۵۲۰۰ نیروی آمریکایی را در عراق کاهش دهد.

وزیر خارجه آمریکا اما دیروز تاکید کرد کمک آمریکا به تلاش‌های عراق برای شکست بازمانده‌های گروه تروریستی داعش قطع نخواهد شد. پمپئو تاکید کرد: «ما هر دو در سنگر مبارزه با داعشیم و در همکاری با هم عناصر تروریستی را شکست می‌دهیم. ما می‌بینیم که ایالات متحده آمریکا متحد قوی عراق است و به پاسداشت اتحادمان ادامه می‌دهیم.»

دیپلمات ارشد آمریکا در ضمن از توافق‌های انرژی پیش رو بین دو کشور گفت. در اطلاعیه‌ای از وزارت خارجه آمریکا آمده است که توافق‌هایی در زمینه انرژی بین عراق و شرکت‌های آمریکایی همچون جنرال الکتریک، هانی‌ول و استلار انرژی امضا شده است. پمپئو گفت: «ما عراقی می‌خواهیم که عاری از فساد و مملو از رفاه باشد و کاملا در اقتصاد جهانی ادغام شود.»

کاظمی در سفر خود کمک‌هایی هم برای کشورش به ارمغان خواهد برد. آمریکا اعلام کرد ۲۰۴ میلیون دلار به عراق کمک بشردوستانه می‌کند. به گفته وزارت خارجه آمریکا این میزان شامل حدود ۱۳۳ میلیون دلار از «دفتر جمعیت‌ها، پناهندگان و مهاجرت» وزارت خارجه است و ۷۱ میلیون دلار «دفتر کمک بشردوستانه» آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا. این پول قرار است خرج ارائه خدمات درمانی و رساندن آب و غذا و سرویس‌های بهداشتی به مردم عراق شود.

در اطلاعیه وزارت خارجه آمریکا در مورد دیدارهای دیروز در ضمن آمده است که واشینگتن از توافق بودجه بین بغداد و دولت اقلیم کردستان و برگزاری انتخابات زودهنگام پشتیبانی کرده است.

تلاش برای استقلال

کاظمی در پاسخ به این سوال که آیا پیغامی از تهران به واشینگتن می‌برد یا نه گفت: «ما در عراق نقش پستچی را بازی نمی‌کنیم.»

اما مشخص است که ایرانی‌ها با نگرانی نظاره‌گر سفر او به واشینگتن و تلاش او برای احیای استقلال کشورش خواهند بود. کارشناسان نیز از همین منظر به کاظمی نگاه می‌کنند.

نیکولاس هراس، مدیر برنامه خاورمیانه در «موسسه پژوهش جنگ» به روزنامه «نشنال» گفت: «آقای کاظمی شاید آخرین و بهترین امید برای آمریکا است که نخست‌وزیری در عراق ببیند که با نفوذ ایران در کشورش برخورد کند.»

این کارشناس گفت: «فرق کاظمی با پیشینیانش این است که با چشم‌اندازی قوی در مورد چگونگی برخورد با چالش‌های عمده عراق وارد نخست‌وزیری شده: فساد همه‌گیر، شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران، زیرساخت‌های در حال سقوط، بیماری اقتصادی و جمعیت جوانی که شکیبایی‌اش را نسبت به نظام سیاسی-اجتماعی سرسخت عراق از دست داده است.»

مذاکرات امروز کاظمی و ترامپ در کاخ سفید گامی از تلاش این نخست‌وزیر برای عمل به این چشم‌انداز است.