«قطر به هیچ عنوان جای مناسبی برای مذاکرات صلح افغانستان نیست» 

گزارشی از میزگرد انستیتوی مطالعات استراتژیک افغانستان درباره سیاست خارجی قطر

 خطرناکترین ترویست‌های القاعده و طالبان و اخوان‌های فراری از مصر، در قطر پناه جسته‌اند-Giuseppe CACACE / AFP

انستیتوی مطالعات استراتژیک افغانستان میزگردی مجازی درباره سیاست خارجی قطر و نقش این کشور کوچک خلیج فارس در میانجیگری بحران‌های منطقه‌ای برگزار کرد که در آن کارشناسان و روزنامه‌نگاران برجسته، به ارزیابی نقش قطر پرداختند. 

کاملیا انتخابی‌فرد، سردبیر روزنامه ایندیپندنت فارسی، عبدالمتین امین، کارشناس امور خاورمیانه، و حسین احسانی از سخنرانان اصلی این میزگرد بودند. 

کارشناسان با توجه به تلاش قطر به عنوان کشوری کوچک با جاطلبی‌های بزرگ در عرصه مسایل منطقه‌ای و جهانی، به این نکته پرداختند که تمام اقدامات دوحه برای پایان بخشیدن به منازعات منطقه، از لیبی تا سودان و از حماس و فتح تا یمن، ناکام بوده است و ابراز نگرانی کردند که میزبانی مذاکرات دولت – ملت افغانستان با طالبان در قطر نیز خالی از خطر نباشد.

عبدالمتین امین ضمن مقایسه‌ای بین سیاست خارجی و اقتدار کشورهای مهم منطقه مانند ترکیه، عربستان سعودی، ایران و اسراییل با قطر، توضیح داد که سیاست خارجی قطر در امور خارجی همواره در نوسان بوده است و «گاهی با ایران دوست و گاهی در برابرش قرار گرفته است. گاهی روابطش با عربستان سعودی و ترکیه و دیگر بازیگران در منطقه مثبت بوده است و گاهی عکس آن.» 

او گفت، با وجود ترکیه (با اتکای آن به جغرافیای وسیع، جمعیت بزرگ و همراهی ارتش قدرتمند ناتو) و عربستان سعودی (که با رهبری سنتی جهان اسلام و داشتن حرمین شریفین و به عنوان یک قدرت، بزرگترین کشور در غرب آسیا به شمار می‌رود) و اسراییل (با رابطه فوق استراتژیک با آمریکا) و ایران (با رهبری جهان اسلام شیعه) که هر یک ابزارهای زیادی برای اعمال سیاست خارجی دارند، قطر در جایگاهی نیست که با آنها رقابت کند و با جمعیت ۳۰۰ هزار نفر بومی‌اش از شمال و جنوب احساس تهدید می‌کند.

پیام اصلی آقای امین این بود که در نتیجه، قطر برای رفع این نقیصه به قدرت‌های بزرگ متکی شده است و با تبلیغات رسانه‌ای می کوشد هزینه حمله به خود را بالا ببرد و با پادرمیانی برای حل منازعات منطقه‌ای، خود را یک کشورش صلح‌پرور معرفی کند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

خانم انتخابی‌فرد نیز با بخش عمده‌ای از این سخنان ابراز موافقت کرد و توضیح داد که قطر از ابتدای تاسیس به عنوان یک کشور مدرن، دارای هیچ نوع عشیره شناخته شده‌ای نبود که از میان آن کسی به عنوان حاکم یا امیر قابل قبول معرفی شود. او توضیح داد که سیاست خارجی قطر در محور پرورش و حمایت از گروه‌های تروریستی بوده است. 

خانم انتخابی‌فرد گفت:‌ «کشور قطر پناهگاه و خاستگاه بزرگترین تروریست‌های جهان است. خطرناکترین ترویست‌های القاعده و طالبان و اخوان‌های فراری از مصر، در قطر پناه جسته‌اند.»

خانم انتخابی‌فرد میزبانی طالبان در قطر را نیز در راستای رشد و حمایت از بنیادگرایی در منطقه دانست و گفت که باور ندارد که برگزاری مذاکرات صلح افغانستان با طالبان، به نتایج مثبت برسد. 

او افزود:‌ «خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و صلح با طالبان مهم است. ترامپ نتوانست با کره شمالی و ایران به صلح برسد. برگ آخری که می‌تواند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری بازی کند، صلح با طالبان خواهد بود. اما با توجه به شکست مسلم قطر در تمام تلاش‌ها برای صلح فتح و حماس، سودان جنوبی و شمالی و لیبی، این صلح افغانستان با طالبان نیز به شکست انجامیده است. صلح با طالبان ممکن است تا انتخابات (ریاست جمهوری امریکا) به صورت نیم‌بند بزرگنمایی شود، اما به نظر من تا سازمان ملل متحد و کشورهای مسلمان و اتحادیه عرب و چین و ایران در گفت‌وگوهای صلح شرکت نکنند، به نتیجه نمی‌رسد. نه پول قطر و نه هیچ چیز دیگری  نمی‌تواند این توافق با طالبان را به نتیجه برساند.»

از سوی دیگر، حضور نداشتن دولت و مردم این کشور در روند جاری صلح نیز این تصور را ایجاد کرده است که به گفته خانم انتخابی‌فرد، قطر با هزینه و دادن مزد به طالبان، روند صلح را یک‌جانبه «ربوده» است. 

حسین احسانی، استاد دانشگاه، در پرتو این مباحثات پیشنهاد داد که از آنجا که رابطه قطر با کشورهای منطقه قطع است و این کشور به عنوان حامی گروه‌های بنیادگرا شناخته می‌شود و تصمیماتی که تاکنون در دوحه گرفته شده است، ضمانت‌ اجرایی نداشته است، بهتر است روند صلح افغانستان دوباره به بن آلمان برگردد. 

او گفت که گروه طالبان نظام موجود و دستاوردهای ۱۹ ساله اخیر را به رسمیت نمی‌شناسد و برای بازگشت «امارت اسلامی» خود می‌کوشد. 

آقای احسانی افزود:‌ «روند بن که در سال ۲۰۰۱ در آلمان شکل گرفت، می‌تواند چارچوب پیشبرد مذاکرات صلح باشد. در ادامه این روند، مذاکرات صلح افغانستان و طالبان در بن برگزار شود. از زمان امضای توافقنامه امریکا با طالبان، طالبان و القاعده همکاری خود را حفظ کرده‌اند، چون این توافقنامه ضمانت اجرایی ندارد. داعش و القاعده در شمال مشترک کار می‌کنند و در بدخشان وضعیت پیچیده است. أوضاع ننگرهار هم نشان می‌دهد که تخطی‌های طالبان به صورت اساسی همچنان موجود است. اگر توافقنامه دوحه الزام‌آور می‌بود، نباید از آن تخطی می‌شد.» 

خانم انتخابی‌فرد نیز تاکید کرد که از زمان اجرای این توافقنامه، ۱۲ هزار نیروی افغان در نبرد با طالبان کشته شده‌اند و هزاران شهروند غیرنظامی نیز کشته یا مجروح شده‌اند.

او گفت:‌ «مذاکرات صلح را باید کشوری میزبانی کند که مورد اتفاق تمام بازیگران خارجی باشد، چون گروه‌های مختلفی در افغانستان فعالند که حامیان خارجی دارند و قطر مورد قبول تمام طرف‌ها نیست.» 

علاوه بر قطر، آلمان، اندونزی، ازبکستان و ایران نیز برای میزبانی گفت‌وگوهای صلح افغانستان تمایل نشان داده‌اند. کابل پس از فشارها و درخواست‌های فراوان از جانب قطر، طالبان و آمریکا، حاضر شد اجازه دهد که تنها دور اول مذاکرات در دوحه برگزار شود. 

این مذاکرات که قرار بود امروز در دوحه برگزار شود، به دلایل نامشخصی به تعویق افتاده است. اما دفتر سیاسی سازمان ملل متحد در کابل می‌گوید که این مذاکرات در هفته جاری آغاز خواهد شد.

بیشتر از