به ‌افتخار ملکه ثریا نشان آبی‌رنگ هفت‌پیکر جایگزین نشان قاجاری آفتاب شد

نشان ساخته شده برای ثریا از معدود نشان‌های ساخته‌شده برای زنان خانواده سلطنتی است

ملکه ثریا اسفندیاری بختیاری- همسر دوم شاه ایران- AFP

در بیست سالی که فرح دیبا ملکه بود، سیاست در ایران با پدیده جدیدی روبه‌رو شد که در تاریخ چند هزارساله پادشاهی در ایران نمونه آن دیده نشده بود.

حضور یک زن در مقام رسمی همسر پادشاه که تا پیش از او در میان پرشمار همسران شاه تقسیم می‌شد و ثمره‌ای جز پرده‌نشینی و تلاش برای فرزند آوری برای همسران شاه نداشت در زمان سلطنت محمدرضا پهلوی تغییر کرد.

محمدرضا پهلوی شش‌ساله بود که پدرش پادشاه شد.

برخلاف سنت مرسوم سلسله قاجار در منزوی نگه‌داشتن ولیعهد، محمدرضای نوجوان برای تکمیل تحصیلات خود به مدارس درجه اول سوئیس فرستاده شد.

۲۲ ساله بود که شاه شد و زمام امور را در کشوری به دست گرفت که تا نیمه از شمال و جنوب در اشغال قوای بیگانه بود.

شاید شکل‌گیری شخصیت او درجایی به‌دوراز سنت‌های مرسوم درباری و تحصیل طولانی‌مدت در اروپا باعث شد نگاه او به وضعیت زنان با تمام شاهان گذشته ایران تفاوت اساسی داشته باشد.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

 

هر چه بود اما حضور فرح دیبا نقشی انکار نشدنی در به ثمر نشستن ایده‌های مترقی محمدرضا شاه داشت.

 

 

شاید اگر ازدواج دوم محمدرضا پهلوی با ثریا اسفندیاری به علت نداشتن فرزند به پایان نمی‌رسید، شاه جوان در نظر داشت که ثریا این نقش پررنگ را به‌عنوان ملکه در ایران بر عهده گیرد.

برای او به‌عنوان ملکه ایران نشانی طراحی و ساخته شد که تا به امروز از معدود نشان‌های ساخته‌شده برای زنان خانواده سلطنتی است و البته زیباترین آن‌ها.

 نشان آبی‌رنگ هفت‌پیکر که جایگزین نشان آفتاب قاجاری شد، به‌افتخار ملکه ثریا ساخته شد. ثریا نام دیگری برای خوشه پروین یا هفت‌پیکر است.

این نشان سلطنتی از طلا ساخته‌شده و با جواهرات تزئین شده است.

سطح دایره مرکزی با مینای آبی پوشید شده و یک حلقه مینای سفید آن را در برگرفته است که روی آن ۲۴ ستاره طلایی نقش شده است. سپس شش جفت نیم حلقه طلایی به آن افزوده‌شده و در بالای آن تاج پهلوی سلطنتی حک‌شده است.

 

 اما ثریای تحصیل‌کرده، جوان و زیبا که می‌توانست به‌راحتی الگوی موردنظر همسرش در ایران باشد، علاقه چندانی به مقام سلطنتی و ایفای وظایف درباری نداشت.

نشان هفت‌پیکر پس از او بر سینه فرح دیبا نشست. دختر جوان دانشجویی که ملکه ایران شد.

شهبانوی جدید برخلاف دو همسر قبلی شاهنشاه، اجازه نداد مناسبات سنتی درباری او را از وظایفی که به‌عنوان اولین ملکه رسمی ایران به او داده‌شده بود، دور کند.

تولد ولیعهد باعث شد که دغدغه جانشینی و ولایت‌عهدی بعد از سال‌ها از دربار ایران دور شود.

 

نشان هفت‌پیکر بعدها با نشان رسمی دیگری که اختصاصاً برای فرح پهلوی طراحی و ساخته‌شده بود جایگزین شد. این نشان که دارای طرحی خورشیدی شکل است در مرکز با مینای سرمه‌ای‌رنگ تزیین‌شده که تاج پهلوی به رنگ طلایی در مرکز این دایره قرارگرفته است.

تمامی این نشان‌ها با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران از اعتبار ساقط شدند و اعتبار خود را از دست دادند، همچون بسیاری از قوانین پیشرو که محمدرضا پهلوی باوجود مخالفت روحانیون مذهبی در ایران، تصویب و اجرا کرد.

بسیاری بر این عقیده هستند که توانمندی ملکه در اداره امور مربوط به دفتر او که از هنر و بهداشت تا آموزش‌وپرورش را در برمی‌گرفت و اصرار و تلاش او باعث شد که آخرین شاه ایران در اجرای این قوانین پیشرو مصمم‌تر باشد.

برای اولین بار در ایران در زمان محمدرضا شاه پهلوی، همسر شاه علاوه بر مقام ملکه تا رسیدن ولیعهد به بیست‌سالگی، نایب‌السلطنه ایران بود.

حضور فرح پهلوی در سیاست ایران در قرن بیستم تنها به نشان‌ها و افتخارات سلطنتی و تشریفات درباری مربوط به ملکه ختم نمی‌شود.

تأثیر او در تغییر روح سیاست مردانه ایران و تلاش برای ارتقا وضعیت زنان و کودکان باعث شده است که چهل سال پس از مرگ محمدرضا پهلوی، لبه تیز نقدهایی که به سلطنت محمدرضا پهلوی می‌شود، با رسیدن ملکه، کند می‌شوند.

بیشتر از زندگی