رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، از گردهمایی مهم کشورهای آسیایی استفاده کرد تا توجه‌ها را به موضوع فلسطین جلب کند. با این‌که ترکیه از معدود کشورهای مسلمان است که روابط نزدیک دیپلماتیک با اسرائيل دارد، موضوع فلسطین در قلب تلاش اردوغان برای مطرح کردن نام خودش به عنوان رهبر جهان اسلام بوده است.
آقای اردوغان در پنجمین نشست سران «کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادساز در آسیا» (سیکا) که در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان برگزار می‌شود گفت: «ما تلاش‌هایی را که در مورد بیتالمقدس انجام می‌شود تا همگان را در عمل انجام شده قرار دهد، رد می‌کنیم». اشاره آقای اردوغان به به رسمیت شناختن رسمی بیتالمقدس (اورشلیم) به عنوان پایتخت اسرائیل بود، اقدام جنجالی رئيس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ. اردوغان گفت آنکارا موضعی فعال در زمینه فلسطین دارد.
قطعنامه‌های سازمان ملل و اکثریت قریب به اتفاق کشورهای جهان، بیتالمقدس را به عنوان پایتخت رسمی اسرائیل قبول ندارند. موضع جامعه جهانی این است که وضعیت نهایی این شهر باید به عنوان بخشی از مذاکرات حل مساله فلسطین تعیین شود. خواست سنتی طرفداران «راه‌حل دو دولتی» این بوده که بیتالمقدس شرقی به عنوان پایتخت دولت مستقل فلسطینی به رسمیت شناخته شود.
طرح تشکیل سازمان سیکا از پس از سقوط شوروی توسط نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور وقت قزاقستان که تا همین دو ماه پیش در همان سمت مانده بود مطرح شد. سازمان بالاخره در سال ۱۹۹۹ تشکیل شد و مقر آن در شهر نورسلطان (آستانه سابق)، پایتخت قزاقستان، است. این سازمان امروز متشکل از ۲۷ کشور آسیایی و هشت کشور ناظر (از جمله آمریکا) است و سازمان ملل و سازمان‌های منطقه‌ای نیز جزو سازمان‌های ناظر آن به حساب می‌آیند.
اسرائيل نیز یکی از اعضای کامل این سازمان است، نکته‌ای که در بیشتر گزارش‌های رسانه‌ای غایب است. سیکا از معدود سازمان‌های بین‌المللی است که هم اسرائیل در آن عضو است و هم دولت‌هایی مثل ایران، عراق و افغانستان که به شدت مخالف این دولت هستند و آن‌را به رسمیت نمی‌شناسند.
دیپلمات‌هایی از اسرائیل نیز در نشست دوشنبه حضور داشتند و مورد استقبال رئیس‌جمهور تاجیکستان، امام‌علی رحمان، قرار گرفتند که ریاست دوره‌ای «سیکا» را بر عهده دارد. تاجیکستان یکی از شش کشور مسلمان غیرعرب آسیا است که اسرائيل با آن‌ها روابط دیپلماتیک دارد. دیگر کشورها عبارتند از قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان و مالدیو.
موضوع اسرائیل ۹ سال قبل هم در نشست ۲۰۱۰ سیکا که در استانبول برگزار می‌شد، خبرساز شده بود. در آن سال، عبدالله گل، رئیس‌جمهور وقت ترکیه و رئیس وقت سیکا، در سخنان پایانی خود گفت تمام اعضای «سیکا» اسرائیل را بخاطر حمله به فلوتیلای کمک به نوار غزه محکوم کرده‌اند. آقای گل گفته بود اسرائیل در جهان منزوی شده و «تاوان اشتباهش را خواهد داد».
در اجلاس دوشنبه علاوه بر اردوغان، حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، و سران دو کشور قدرتمند منطقه، چین و روسیه، نیز حضور داشتند. از لحظات به یادماندنی اجلاس کیکی بود که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، به مناسبت تولد شصت و ششمین سالگرد همتای چینی‌اش، شی ژینپینگ، به او اهدا کرد. به گزارش وب‌سایت کرملین، پوتین به شی گفت: «تولدتان مبارک! خشنودم که دوستی مثل شما دارم».
پوتین و شی این اواخر یکدیگر را زیاد دیده‌اند. این دو یک روز قبل از نشست دوشنبه در اجلاس «سازمان همکاری شانگهای» در بیشکک، پایتخت قرقیزستان، شرکت کردند. هفته قبل هم آقای شی دیداری سه روزه از روسیه داشت که در طی آن پوتین را «بهترین دوست» خود نامیده بود و گفته بود: «شما از اعتبار بسیاری در قلب مردم چین برخوردارید».
ست فرنتزمن، ستون‌نویس روزنامه «اورشلیم پست» اسرائیل، برگزاری نشست‌های بیشکک و دوشنبه را نشانی از «جهان بدون نفوذ آمریکا» دانست و گفت مسائل مهم دنیا امروز در نشست‌های اینچنینی بدون حضور کشورهای غربی مورد بحث قرار می‌گیرد. البته فرنتزمن هم به حضور اسرائیل اشاره‌ای نکرد — مساله‌ای که در گزارش دیگر روزنامه اسرائيل، هاآرتز، هم مورد توجه قرار نگرفته بود.
مجموعا ۱۳ نفر از سران کشورهای آسیایی در نشست دوشنبه شرکت کردند از جمله عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی افغانستان و روسای جمهور آذربایجان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، بنگلادش و سری‌لانکا. کشورهایی همچون اسرائیل، ویتنام، مصر، هند، پاکستان، عراق، قطر، آمریکا و ژاپن نیز در سطوح پایین‌تر شرکت داشتند.
اردوغان در صحبت‌های خود به جنگ داخلی سوریه هم اشاره کرد و یادآوری کرد که کشورش میزبان نزدیک به چهار میلیون پناهنده سوری است. او گفت آنکارا تلاش می‌کند این جنگ به پایان برسد و سوریه وارد ثبات شود. او مطابق معمول بر لزوم مبارزه با گروه‌های تروریستی تاکید کرد و این‌را هم شامل داعش دانست و هم شامل نیروهای «حزب کارگران کردستان» و «یگان‌های مدافع خلق». ترکیه این نیروهای کرد چپ‌گرا را تروریستی می‌داند اما آن‌ها هم متحد آمریکا هستند و هم در صدر شبه‌دولتی که در یک سوم شمالی خاک سوریه به صورت بالفعل تشکیل شده.
© The Independent
