طبق یافتههای بررسی مهمی که در مورد روند تاریخی تغییرات دما انجامگرفته است انسان طی ۱۵۰ سال و اندی الگوی ۶ هزارساله سرمایش جهانی را معکوس کرده است.
گروهی از محققان روند متوسط دمای جهان در عصر هولوسن (۱۲ هزار سال تاریخ کره زمین بعد از آخرین عصر یخبندان) را بازسازی کردند.
طبق این یافتهها سرمایش زمین از حدود ۶۵۰۰ سال قبل آغاز شد که متوسط درازمدت دمای جهان حدود ۰.۷ سانتیگراد نسبت میانه قرن ۱۹ گرمتر بود یعنی زمانی که انقلاب صنعتی در بریتانیا شروعشده بود و در اروپا و آمریکا رو به گسترش بود.
بر اساس یافتههای این بررسی، در دوران قبل از صنعتی شدن، دمای جهان به پایینترین حد پس از آخرین عصر یخبندان رسید و در قرنهای اخیر به عصری موسوم به «عصر یخبندانک» منجر شد.
ازآنپس انتشار فزاینده گازهای گلخانهای در اقتصادهای صنعتی سبب شده است تا متوسط دمای جهان نسبت به میانه قرن نوزدهم یک درجه سانتیگراد افزایش یابد.
دارل کافمن استاد ارشد مدرسه عالی زمین و پایداری دانشگاه آریزونای شمالی که نویسنده اصلی این بررسی است میگوید: زمین پیش از گرمایش دچار سرمایش بود.
«طبق تحقیقات موثق، در گذشته جهان به مدت حداقل ۱۰۰۰ سال قبل، از میانه قرن ۱۹ بهطور طبیعی و تدریجی رو به سرد شدن میرفت و ازآنپس بود که با ایجاد گازهای گلخانهای روند متوسط دمای زمین برعکس شد. »
این بررسی که با اتکا به تجمیع گسترده و جدیدی از دادههای دیرینه-اقلیمی منتشر شده قبلی و تلفیق آن با تحلیلهای آماری جدید انجامگرفته است، اطمینانبخشتر از همیشه نشان میدهد که سرمایش هزارهای زمین حدود ۶۵۰۰ سال قبل شروع شد.
اوایل امسال گروهی بینالمللی متشکل از ۹۳ دیرینهاقلیمشناس، از ۲۳ کشور جهان به سرپرستی استاد کافمن و گروه وی، جامعترین دادههای دیرینهاقلیمی ۱۲ هزار سال گذشته شامل ۱۳۱۹ دادهگان مبتنی بر نمونههای برگرفته از ۶۷۹ محوطه در جهان را منتشر کردند.
محققان شواهد زیستبومی، زمینشیمیایی و زیستفیزیکی برگرفته از بایگانیهای اطلاعات دریایی و زمینی مثل رسوبات دریایی، تهنشستهای دریاچهها، پودهها و یخچالها را تحلیل کردند تا تغییرات دمای گذشته را به دست آورند. محققان بیشماری از سراسر جهان طی دهههای بسیار تحقیقاتی بنیادی انجام دادند و این پایگاه داده جهانی را تقویت کردند.
مایکل ارب استادیار پژوهشی دانشگاه که دماهای بازسازیشده را تحلیل کرده میگوید: آهنگ سرمایشی که بعد از اوج گرما رخ داد ناچیز و حدود ۰.۱ سانتیگراد در ۱۰۰۰ سال بود. این سرمایش به نظر میرسد ناشی از چرخههای کند مدار زمین باشد که مقدار آفتاب تابستانی در نیمکره شمالی را کاهش داد و در «عصر یخبندانک» در قرنهای اخیر به اوج رسید.
متوسط دمای زمین از سال ۱۸۸۰ به بعد فقط اندکی بیش از ۱ درجه سانتیگراد افزایشیافته است و نشان میدهد که متوسط گرمای جهان در دهه گذشته (۲۰۱۰-۲۰۱۹) بیش از هرزمانی در دوران پسایخبندان بوده است.
نیکلاس مککی استادیار دانشگاه و یکی از نویسندگان این بررسی خاطرنشان میکند که بازسازی دمای برخی دهههای منفرد ۱۲ هزار سال گذشته میسر نشده است و به همین دلیل هم سنجی با دهههای اخیر را دشوار کرده است.
او گفت: از سوی دیگر احتمالاً دمای دهه گذشته از متوسط دمای بقیه این قرن و پسازآن کمتر است که بهاحتمال خیلی زیاد همچنان یک درجه سانتیگراد بیش از دمای دوران پیشاصنعتی خواهند بود.
استاد کافمن افزود: احتمالاً آخرین باری که متوسط دمای پایدار یک درجه سانتیگراد بالای دمای قرن ۱۹ بود قبل از آخرین عصر یخبندان بود یعنی حدود ۱۲۵ هزار سال قبل که سطح دریا حدود ۶ متر از سطح امروزی بالاتر بود.
به گفته استاد کدی راتسون این بررسی به دانشمندان کمک میکند تا فرایندهای سببساز بحران اقلیم را کمیتسنجی کنند.
او گفت: الگوپژوهی تغییرات مکانی و زمانی دمای طبیعی در شناخت و کمیتسنجی فرایندهای سببساز تغییر اقلیم به ما کمک میکند و مهم است زیرا برای گستره کامل تغییرات اقلیمی طبیعی و انسانساخته در آینده آمادگی پیدا میکنیم.
«اقلیم آینده ما تا حد زیادی به اثرات عاملهای انسانی و بهویژه به ایجاد گازهای گلخانهای بستگی دارد اما از عاملهای طبیعی هم تأثیر میپذیرد و تغییرات طبیعی درون سامانه اقلیم به پیچیدگی آن دامن میزند. در آینده با بهتر در نظر گرفتن هر دو عامل طبیعی و انسانساخته میتوان تغییرات اقلیم را بهتر پیشبینی کرد.»
این پژوهش در بخش دادههای علمی مجله ساینتیفیک دیتا (Scientific Data) چاپ شده است.
© The Independent