غرق شدن مهاجران افغان؛ ورود هیات عالی‌رتبه ایرانی به کابل

ریاست این هیات به عهده محسن بهاروند، معاون و از معتمدین جواد ظریف است

وزارت خارجه افغانستان تائید کرده که جمهوری اسلامی ایران سرانجام پذیرفته است هیات عالی‌رتبه‌ای را برای بررسی غرق شدن شهروندان مهاجر افغانستان در رودخانه مرزی هریرود به کابل بفرستد.

دفتر سخنگوی وزارت خارجه افغانستان با صدور بیانیه‌ای می‌نویسد:‌«بر اساس موافقت‌نامه کمیساران سرحدی ایران و افغانستان منعقده سال ۱۳۳۵ و به‌منظور تحقیقات همه‌جانبه پیرامون حادثه ۱۳ ثور/اردیبهشت ۱۳۹۹ در امتداد سرحد دو کشور هیات عالی‌رتبه دیپلماتیک ایران به کابل سفر خواهد نمود و در تحقیقات روی این حادثه با جانب افغانستان همکاری و اشتراک خواهد داشت.»

به گفت وزارت خارجه افغانستان، ریاست هیات ایرانی به عهده محسن بهاروند، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.

پس از ۱۹ روز تلاش پیگیر مقام‌های افغان این نخستین دستاورد دولت افغانستان در روند تحقیق درباره شکنجه و غرق شدن شهروندان افغانستان است.

دولت افغانستان می‌گوید اسناد، مدارک و شواهدی در اختیار دارد که نشان می‌دهد مرزبانان ایرانی هنگام ورود حدود ۵۰ مهاجر افغان آن‌ها را بازداشت،‌ شکنجه و وادار به پریدن در رودخانه کرده‌اند.  

حنیف اتمر، سرپرست وزارت خارجه افغانستان در نشستی به نمایندگان مجلس گفت که تاکنون ۱۶ جسد این افراد یافت شده و به همین تعداد نیز نجات داده‌شده‌اند؛ اما او گفته که نزدیک به ۲۰ نفر دیگر همچنان ناپدید هستند.

آقای اتمر همچنان با جواد ظریف، همتای ایرانی‌اش گفتگو کرده و بر تحقیقات مشترک تأکید کرده است.

همچنان علی شمخانی، مشاور امنیت ملی ایران با حمدالله محب، همتای افغانش گفتگو کرده و از رسانه‌ای شدن این خبر ابراز نارضایتی کرده است. هر دو مقام ارشد ایرانی اتفاق چنین حادثه‌ای را رد کرده‌اند.

ایران همچنان با تکذیب هر نوع بدرفتاری با مهاجران افغان، تمایل به تحقیقات مشترک با طرف افغانستان نشان نداده است.

در یکی از تازه‌ترین موضع‌گیری‌ها، عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت «در تاریخ موردنظر و در محدوده ادعایی چنان واقعه‌ای رخ نداده و مواجهه‌ای از هیچ نوع میان نیروهای جمهوری اسلامی ایران با اتباع افغان گزارش نشده است.»

اما این سخنان نتوانسته شعله‌های خشم مردم افغانستان را فرونشاند. شهروندان افغانستان در چند شهر ازجمله کابل و هرات، در مقابل سفارت و کنسولگری جمهوری اسلامی ایران تظاهرات اعتراض‌آمیز برگزار کردند و خواستار محاکمه افراد مسئول شکنجه، غرق و کشته شدن در مرز ایران شدند.

این معترضان در قطعنامه‌شان گفتند عاملان کشتار اخیر کارگران افغان در مرز ایران، باید شناسایی، بازداشت و به دست عدالت سپرده شوند. معترضان از جمهوری اسلامی ایران خواستند که باید در برابر این رفتار مأموران مرزی‌شان پاسخگو باشد و به خانواده‌های قربانیان نیز غرامت بپردازد. اما خیلی از بی‌میلی جمهوری اسلامی ایران سرخورده و خشمگین شدند و شماری ازجمله نمایندگان مجلس مسئله ارجاع این پرونده به دادگاه بین‌المللی لاهه و نهادهای حقوق بشری سازمان‌های بین‌المللی را مطرح کردند.

از سوی دیگر،‌ در میان اعتراض‌های مردم به خشونت با مهاجران افغان، مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا گفت که از گزارش‌ها دربار «شکنجه و غرق کردن شهروندان افغانستان به‌وسیله مأموران مرزی ایران شوکه» شده است. 

در چنین اوضاعی گرچه مقام‌های افغان و ایرانی چند جلسه‌ای در سطوح پایین برای بررسی ابعاد این حادثه انجام داده‌اند، اما این نخستین بار است که هیات ایرانی در سطح معاون جواد ظریف به کابل سفر می‌کند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

شهروندان افغان که در ایران زندگی می‌کنند، بارها از بدرفتاری مأموران انتظامی جمهوری اسلامی ایران به خاطر بازداشت، آزار، تبعید در اردوگاه‌های مانند سنگ سفید و تل سیاه و سرانجام رد مرز اجباری شکایت کرده‌اند،‌ اما غرق کردن مهاجران در تاریخ روابط دو کشور بی‌سابقه بوده است. ازاین‌رو است که عدم عقب‌نشینی و اصرار دولت افغانستان به روشن شدن ابعاد حادثه، جمهوری اسلامی ایران را واداشته است که ورزیده‌ترین دیپلمات خود در مسائل حقوقی و بین‌المللی را به کابل بفرستد.

از محسن بهاروند دست راست ظریف یاد می‌شود. او در حل‌وفصل بسیاری از پرونده‌های پیچیده جمهوری اسلامی ایران درگیر بوده است. مثلاً نام او با مذاکرات پنهان و محرمانه جمهوری اسلامی ایران با آمریکا در عمان هم گره‌خورده است. تازه‌ترین مورد، تبادلِ زندانیان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در ماه دسامبر گذشته در سويس بود. تهران و واشینگتن مسعود سلیمانی، استاد دانشگاه زندانی در آمریکا را با ژیائو وانگ، محقق آمریکایی دانشگاه پرینستون که محبوس در ایران مبادله کردند. آقای بهاروند در اتاقی شهروند ایرانی را با شهروند آمریکایی مبادله کرد که برایان هوک، مسئول گروه اقدام مشترک آمریکا برای ایران نیز حضور داشت. بهاروند هواپیمای ویژه دولتی را از تهران برای انتقال شهروند ایرانی بازداشت‌شده در آمریکا به سویس برده بود. خیلی او را به‌عنوان فرد دوم وزارت خارجه در قضایای حقوق می‌خوانند.

بنابراین، حضور آقای بهاروند در ترکیب هیات ایرانی در کابل چنان تصور را به وجود آورده است که جمهوری اسلامی ایران ادعاهای افغانستان را جدی گرفته و برای حل آن اقدام کرده است.

وزارت خارجه افغانستان می‌گوید خواسته افغانستان «روشن شدن جزییات حادثه، اتخاذ تصمیم بعدی از سوی دو دولت و جلوگیری از تکرار حوادث مشابه در آینده است.»

بیشتر از