جدیدترین آمار مبتلاشدگان به ویروس کرونا در افغانستان به رقم دوهزار نزدیک شده است. نزدیک به ۶۰ نفر هم در اثر ابتلا به این ویروس جان باخته‌اند. شیوع ویروس کرونا در سه شهر بزرگ کابل، هرات و بلخ سرعت بیشتری یافته است و به تناسب شهر‌های دیگر افغانستان، شمار مبتلایان و قربانیان در این سه شهر بیشتر است. این در حالی است که شهرهای کابل و هرات بیش از یک ماه است که در قرنطینه به سر می‌برند و در شهر‌های دیگر نیز تدابیر بهداشتی برای مهار و کنترل ویروس در نظر گرفته شده است. بر اساس آماری که وزارت بهداشت افغانستان به نشر سپرده است، میزان مرگ و میر به تناسب مبتلا‌شده‌ها در افغانستان افزایش یافته است. طبق این آمار، میزان مرگ و میر در اثر ویروس کرونا ۳.۳۴ درصد و میزان بهبود یافته‌ها ۱۳ درصد است. بر اساس همین گزارش، در حدود ۱۶۰ تن از کارکنان درمانی و بهداشتی، شامل پزشکان، پرستاران و کارمندان اداری بخش درمانی افغانستان به کرونا مبتلا شده‌اند. این آمار در حالی به نشر می‌رسد که بعضی از کارشناسان امور بهداشتی، آمار واقعی را در افغانستان بیشتر از این ‌می‌دانند. به گفته کارشناسان، به دلیل سطح پایین ظرفیت برای آزمایش افراد در آزمایشگاه‌های افغانستان، آمار منتشر شده نمی‌تواند واقعی باشد و در خوش‌بینانه‌ترین حالت، باید پنج برابر بیشتر از چیزی باشد که گزارش می‌شود. 

قرنطینه باید به فاصله‌گیری در اجتماع تغییر کند 

دولت افغانستان از حدود یک ماه قبل طرح قرنطینه شهر‌هایی را که آمار مبتلا شده‌ها در آن‌ها افزایش یافته بود، روی دست گرفت. در گام نخست، شهر هرات که کانون اولیه گسترش کرونا در افغانستان بود، به قرنطینه رفت و به دنبال آن در چند شهر دیگر افغانستان نیز محدودیت رفت‌و‌آمد اِعمال شد. با این حال، نه در دو شهر کابل و هرات و نه در شهر‌هایی که محدودیت رفت و‌آمد در آن‌ها برقرار شده بود، این تدابیر تاثیر چندانی نداشت. جز ادارت دولتی و بخش‌هایی از بازار‌ که مایحتاج اولیه را به فروش نمی‌رسانند، بقیه شهر کاملا مانند روز‌های پیش از شیوع کرونا شلوغ و پر ازدحام بود. تشدید تدابیر برای محدودیت رفت وآمد هم تنها خلاصه به حرکت خودرو‌ها شد که آن هم به‌راحتی با استفاده از راه‌های فرعی، قابل حل بود. 

عدم مراعات مقررات قرنطینه و محدودیت رفت وآمد در شهر‌های افغانستان، دو دلیل عمده داشت. یکی نیاز بخش عمده‌ای از مردم به کار و تامین معیشت روزمره و غذا، و دوم بی‌تفاوتی و بی‌باور بودن به خطرات ویروس کرونا. در آغاز هفته جاری، مردم در شهر هرات به طور کامل قرنطینه را شکستند و مغازه‌های خود را باز کردند. هرچند روز سه شنبه نیرو‌های انتظامی کوشیدند تا دوباره مغازه‌ها را ببندند، اما این تلاش موفقیت چندانی به‌دست نیاورده است. در کابل نیز روز به روز از تعداد کسانی که قرنطینه را مراعات می‌کنند، کم می‌شود. درطول هفته جاری تعدادی از مغازه‌هایی که در یک ماه گذشته بسته بودند، باز شده‌اند و رفت وآمد مردم در داخل شهر نیز بیشتر شده است. 

این امر باعث شده است تا کارشناسان بهداشت طرح فاصله‌گیری در اجتماع را به عنوان بدیل قرنطینه در افغانستان مطرح کنند. به گفته آنان، برای کشوری چون افغانستان که به شدت به تداوم نظام کار وابسته است و قرنطینه می‌تواند ضربه شدید اقتصادی به جامعه وارد کند، اجرای فاصله‌گیری در اجتماع خیلی بهتر از قرنطینه است. در طرح فاصله‌گیری اجتماعی، افراد می‌توانند به کار بروند یا از خانه‌های خود خارج شوند، اما فاصله دو متری را با فرد بعدی حفظ کنند، اجتماع‌های چندنفری ایجاد نکنند، تمامی ملاقات‌ها را لغو کنند، و مهم‌تر از آن، در هر زمانی فقط یک نفر از یک خانه  بیرون رود. با نهادینه‌سازی این طرح، می‌توان خوش‌بین بود که روند گردش ویروس در اجتماع کنترل شود و در کنار آن، فعالیت‌های اقتصادی نیز با رکود رو‌به‌رو نشود. 

آیا طرح فاصله‌گیری اجتماعی قابل اجرا است؟ 

به نظر می‌رسد که تبلیغات گسترده در سراسر جهان و افغانستان در مورد خطر ویروس کرونا  و قرنطینه شدن شهر‌های بزرگ و محدودیت رفت وآمد در شهر‌های کوچک، تا حدی فرهنگ فاصله‌گیری را ایجاد کرده باشد. 

برای نمونه، نماز‌های جماعت و اکنون هم نماز تراویح در ماه رمضان، در بیشتر مساجد در افغانستان برگزار نمی‌شود. در تعدادی از مساجد نیز که این نماز‌ها برگزار می‌شود، با حفظ فاصله انجام می‌گیرد. این بدان معنا است که فرهنگ مواجهه با ویروس کرونا تا حد زیادی در شهر‌ها پا گرفته است. به همین دلیل، می‌توان خوش‌بین بود که با شکستن قرنطینه و تطبیق فاصله‌گیری در اجتماع، بتوان هم گردش ویروس کرونا را کنترل کرد و هم اجازه داد که فعالیت‌های اقتصادی، در کشوری چون افغانستان را که دولتش توان حمایت از بخش فقیر جامعه را ندارد، همچنان تداوم یابد.