اصرار محمد رضا عارف برای نشستن بر صندلی ریاست مجلس شورای اسلامی به‌رغم همه پیش‌بینی‌ها و توصیه‌ها در مخالفت با نامزدی او، هم نایب رئیسی دوم را پس از سه سال از علی مطهری سلب کرد، هم دست بالا را در هیات رئیسه به اصول‌گرایان داد و هم علی لاریجانی را با حمایت بیشتری، برای دوازدهمین سال متوالی در سمت ریاست مجلس ابقا کرد.
محمد رضا عارف که تهران را در مجلس دهم نمایندگی می‌کند، برای سومین بار در چهار سال اخیر، این رقابت را به علی لاریجانی باخت. در انتخابات هیأت رئیسه سال ۹۵، عارف ۱۰۳ رأی و لاریجانی ۱۷۳ رأی به دست آورد. سال ۹۷ رأی عارف به ۱۲۳ رأی افزایش یافت، اما باز هم لاریجانی با ۱۴۷ رأی از مجموع ۲۷۶ رأی در سمت خود باقی ماند.
در انتخابات صبح یکشنبه، در حالی که همه تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌ها از پیروزی علی لاریجانی حکایت داشت، عارف باز هم نامزد شد و این بار ۱۰۵ بر ۱۵۵ رقابت را به لاریجانی واگذار کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که دست کم ۲۰ درصد اعضای فراکسیون امید مخالف نامزدی عارف به عنوان رئیس این فراکسیون بودند و از قبل، از دست رفتن صندلی نایب رئیسی مطهری را پیش‌بینی کرده بودند. غلامحسین کرباسچی، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی در این زمینه می‌گوید که «به همت» آقای عارف و دوستان ایشان علی مطهری از نایب رئیسی مجلس حذف شد.
این در حالی است که فراکسیون رهروان ولایت و مستقل‌ها، قبل از برگزاری انتخابات هیأت رئیسه برای ائتلاف با فراکسیون امید اعلام آمادگی کرده بودند. اما در نهایت عارف نامزد شد و غلامعلی ایمن آبادی، رئیس فراکسیون مستقل‌ها نیز گفت «دیگر با امیدی‌ها کاری نداریم». مهرداد لاهوتی، سخنگوی این فراکسیون پیش‌تر گفته بود که تنها شرط آن‌ها برای ائتلاف با امیدی‌ها، ریاست لاریجانی است.
به این ترتیب مستقل‌ها به ولایی‌ها نزدیک شدند و در روز انتخابات به دیدار لاریجانی رفتند. در نتیجه این ملاقات، لاریجانی رئیس ماند، عبدالرضا مصری، نامزد اصول‌گرایان، نایب رئیس شد و مسعود پزشکیان به لطف آرای قومیتی نایب رئیس اول.
شاید عارف به امید اصول‌گرایان منتقد لاریجانی برای سومین بار وارد این رقابت شد، یا شاید در جستجوی وجهه‌ای بود که کناره‌گیری او در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ به نفع حسن روحانی را جبران کند. اما آنچه در عمل اتفاق افتاد، همراهی ولایی‌ها و مستقل‌ها با علی لاریجانی و تضعیف بیش از پیش فراکسیون امید است که از آغاز نیز با به عضویت گرفتن «نمایندگان سفید»، بدون جهت‌گیری و سابقه مشخص، وضعیت شکننده‌ای داشت.
عملکرد ضعیف فراکسیون امید و سکوت و انفعال عارف در برابر بدیهی‌ترین موضوعات مربوط به آنچه که اصلاح طلبی نامیده می‌شود، جای مانور زیادی برای آن‌ها باقی نگذاشته است. غلامرضا تاجگردون، عضو فراکسیون امید می‌گوید که اصلاح‌طلبان باید علی مطهری را به عنوان «خط قرمز» خود در ترکیب هیأت رئیسه مجلس حفظ می‌کردند که با «بی تدبیری» آن را از دست دادند.
اکنون وزن کشی پارلمان در ۱۰ ماه باقی مانده، تا یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، به نفع اصول‌گرایان است. اما حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، دو سال دیگر پیش رو دارد. روحانی در سال‌های گذشته، به خصوص در جریان مذاکرات هسته‌ای و اجرای توافق، به کمک رئیس مجلس، از سد جبهه پایداری عبور کرد. اما روشن نیست که از این پس علی لاریجانی می‌خواهد رویه سابق را ادامه دهد یا مانند بسیاری دیگر، از روحانی عبور کند.
روحانی در روزهای اخیر دو بار درخواست بهره‌مندی از اختیارات ویژه برای اداره کشور را مطرح کرده که ۳۲ سال قبل در جریان جنگ ایران و عراق به آیت‌الله علی خامنه‌ای، رئیس جمهور وقت، داده شد. او به طور دقیق به نوع اختیارات مورد نظرش اشاره نکرده اما به وضوح از شرایط دشوار جنگ اقتصادی سخن گفته که دولت را در تنگنا قرار داده است.
وی همچنین برگزاری رفراندوم در مسأله هسته‌ای را به عنوان برون رفت از بن‌بست جاری مطرح می‌کند. در صورتی که او در این پیشنهاد جدی باشد، طبق اصل ۵۹ قانون اساسی، به دو سوم آرای مجلسی نیاز دارد که هم اکنون به دست اکثریت اصول‌گرا اداره می‌شود.
