وارونگی اقتصادی در ورزش ایران: تعطیلات سودآور با کرونا

جریان زیان‌بار ورزش حرفه‌ای و دولتی ایران با تعطیلی دچار خسارت نمی‌شود

عکس آرشیوی از بازی ایران و کامبوج در استادیوم آزادی، اکتبر ۲۰۱۹- ATTA KENARE / AFP

ورزش ایران ساختار اقتصادی عجیبی دارد. ورزش دولتی و حرفه‌ای که ملغمه‌ اقتصادی ناسازگار و غریبی را ساخته است. واکنش این ساختار مقابل پراکنش ویروس کرونا، با واکنش‌های بدیهی در اقتصاد ورزش جهان متفاوت است. 

پراکنش کرونا برای ورزش جهان زیان‌بار شده اما ورزش ایران که سوددهی باشگاه‌ها هرگز در آن معنا نداشت، با تعطیلی بازی‌ها نه تنها با زیان مواجه نیست، چه بسا سود می‌کند!

بحران ورزش در جهان این است که نمی‌داند در آینده چطور زیان‌های بزرگ اقتصادی جبران خواهد شد. مقاومت انتقاد برانگیز بسیاری از کشورها برای ادامه رقابت‌های ورزشی بدون تماشاگر، با توجه به جنبه‌‌های اقتصادی ورزش ادامه یافته، اما مقاومت‌ها شکسته می‌شوند و چاره‌ای جز تعطیلی ورزش نیست.

المپیک توکیو ۲۰۲۰ شاید با تعویقی یک ساله برگزار شود. فدراسیون جهانی تنیس تمام رقابت‌ها را تا ۲۰ آوریل لغو کرد. تست کرونای رودی گوبرت، سنتر بوتاجاز، مثبت اعلام شد و همین یک خبر کافی بود تا تمام بازی‌های «اِن‌بی‌اِی» تعطیل شود، تعطیلی با آغاز دوباره در تاریخ نامعلوم. این تعطیلی‌ها خسارت‌های بزرگ اقتصادی برای ورزش جهان دارند. 

«فرمول یک گرندپری استرالیا» به رغم خسارت‌های بزرگ مالی لغو شده و سهام فرمول یک، ۱۰ درصد سقوط داشته و تا دیروز خسارت‌ها به ۲.۶ میلیارد دلار رسیده و این رقم خیلی زود چند برابر خواهد شد.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در افغانستان اما مسابقات بزکشی از روز چهارشنبه هفته گذشته آغاز شده و همچنان ادامه دارد. تفاوت در واکنش‌ها می‌تواند نگرانی جهانی پدید آورد، اگرچه در فرانسه نیز تماشاگران پاری‌سن ژرمن، به رغم دستور برگزاری بازی پاریس - دورتموند بدون تماشاگر، بیرون از محوطه ورزشگاه تجمع کردند. 

در آلمان برای بازی‌های بدون تماشاگر، لقب بازی اشباح را انتخاب کرده‌اند و لغو بازی‌ها یا برگزاری بازی‌های اشباح در ورزشگاه‌های بدون تماشاگر، زیان‌های مالی بزرگی دارد. حتی ‏باشگاه پرتماشاگر کیکرس اوفن‌باخ، که در دسته چهارم آلمان بازی می‌کند، برای دریافت کمک از هوادارانش، بلیت بازی اشباح را آنلاین می‌فروشد.

ورزش ایران تا پایان فروردین ماه تعطیل شده اما پراکنش ویروس کرونا شاید رقابت‌های ورزشی را پس از فرودین‌ماه نیز تعطیل کند. 

امکان پایان نیمه‌کاره لیگ‌های ورزشی بسیار زیاد است و فدراسیون فوتبال ایران هم که اصرار به برگزاری بازی‌ها داشت، می‌داند که شاید مجبور به اعلام پایان مسابقات شود.

تعطیلی لیگ‌های ورزشی در دنیا خسارت‌های اقتصادی بزرگی برای باشگاه‌ها دارد، اما در ایران این خسارت‌ها قابل محاسبه نیستند و حتی شاید باشگاه‌ها با تعطیلی مسابقات سود کنند. 

روزنامه مارکا در اسپانیا نوشته بود خسارت برگزار نشدن دو بازی در لالیگا حدود ۷۰۰ میلیون یورو محاسبه می‌شود، اما ورزش ایران که با برگزاری بازی‌ها در ساختاری غیرحرفه‌ای و دولتی همیشه زیان‌آور بوده، حالا با تعطیلی به دلیل شیوع کرونا با زیان مواجه نیست. اما این نشان‌دهنده یک تشکیلات معیوب است که همیشه زیان می‌کند اما در میانه‌ یک بحران بزرگ و با تعطیلی مسابقات، در واقع یک جریان زیان‌آور در ایران متوقف می‌شود.

در ایران باشگاه‌ها درآمدهای شفافی ندارند. حتی قرارداد با اسپانسرها در معامله‌هایی خارج از قواعد ورزشی بسته می‌شوند. در ایران سال‌های اخیر فقط اپراتورهای تلفن همراه که نهادهای خصوصی نیستند، اسپانسر تیم‌های فوتبال می‌شوند و با کدهای دستوری در تلفن همراه از کاربران خود درآمدزایی می‌کنند. 

بسیاری از کاربران ندانسته وارد این سامانه‌ها می‌شوند و مبلغی از حساب تلفن همراه‌شان کاسته می‌شود و چون این مبالغ برای هر کاربر ناچیز به نظر می‌رسد، هیچ‌کس پیگیر شکایت از اپراتورها نیست.

از محل این درآمدها، بزرگ‌ترین باشگاه‌های دولتی ایران اداره می‌شوند و باشگاه‌های دیگر که پرتماشاگر نیستند و نمی‌توانند به درآمد از چنین منابعی دسترسی داشته باشند، با بودجه مستقیم شرکت‌های دولتی اداره می‌شوند. درآمدزایی به روش‌های مرسوم، در ورزش حرفه‌ای ایران معنا ندارد و سود و زیان باشگاه‌ها هرگز محاسبه نمی‌شوند. 

هواداران در ورزش ایران هرگز پی نمی‌برند که باشگاه‌شان در یک فصل چقدر سود یا زیان کرده و در باشگاه‌ها حتی صورت‌های مالی شفاف نیست و میزان زیان سالیانه هرگز مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرد. همیشه فقط مشتی بدهی از باشگاه‌ها به جا مانده و پرونده‌های شکایت بازیکنان و مربیان که باشگاه‌ها از پرداخت بدهی‌ها نیز سر باز می‌زنند.

در چنین آشفته‌بازاری، تعطیلی مسابقات ورزشی هزینه‌های جاری تیم‌ها را حذف کرده و نه تنها برای ورزش ایران زیان‌آور نیست، بلکه باشگاه‌ها از شر هزینه‌ها خلاص می‌شوند. 

باید پرسید این چه ورزش حرفه‌ای عجیبی است که تعطیل کردنش سودآور می‌شود؟ این وارونگی نشان می‌دهد که ورزش ایران با چه ساز و کاری مدیریت می‌شود و اقتصادش تا چه اندازه بیمار است. یک باشگاه تعطیل می‌تواند پرسودترین باشگاه سال در ورزش حرفه‌ای ایران باشد.

بیشتر از ورزش