سرانجام پس از هجده سال جنگ خونین، نخستین گام برای ایجاد صلح در افغانستان برداشته و تفاهم نامه صلح میان گروه طالبان وآمریکا در دوحه قطر به امضاء رسید.

دولت آمریکا در نهایت پس از دو سال مذاکرات فشرده با نمایندگان گروه طالبان، به یک نقطه مشترک در مورد چند مساله مهم رسیدند. هرچند جزییات این توافق نامه به صورت رسمی به نشر نرسیده است، اما بخشی از این متن در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود.

طبق شنیده هااین توافق نامه چهار بخش دارد که در بخش اول روی مکانیزم خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان بحث شده است . بر این اساس ایالت متحده در ظرف ۱۳۵ روز تعداد افراد خود را به ۸۴۰۰ سرباز کاهش می دهد. ۸۴۰۰ نفر باقیمانده نیز طبق این توافق نامه ظرف ۱۴ ماه از افغانستان خارج خواهند شد.

بخش دوم این توافق در رابطه با سازوکار مبارزه با داعش توسط طالبان و تبری جستن از القاعده است . بخش سوم در مورد راهکار های ضمانت این توافق نامه و بخش چهارم هم در مورد برنامه آتش بس سراسری است.  عده ای نیز براین باورند که این تفاهم نامه بخش محرمانه ای نیز دارد که ممکن است هرگز افشا نشود. چرا که خواست رهبری طالبان چنین است . این توافق نامه توسط ملا عبدالغنی برادر رئیس هیئت گفت و گو کننده با آمریکا و ملا هبت الله رهبر طالبان با زلمی  خلیل زاد نماینده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان به امضا رسید. پیش از امضای توافق نامه صلح مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا که شاهد توافق مذکور در قطر بود در سخنرانی گفت که طالبان باید رابطه خود را با القاعده را قطع کرده و جنگ با داعش را آغاز کنند. وی همچنین گفت که افزایش خشونت ها در افغانستان میتواند توافق صلح را برهم بزند. همچنین ملا عبدالغنی برادر معاون رهبر طالبان در سخنانش تنها به گفتن تبریک به طالبان و تشکر کردن از کشورهایی مانند پاکستان، ایران و روسیه بسنده کرد. وی این جمله را نیز افزود که امیدوار است پس ازخروج نیرو های آمریکایی از افغانستان صلح به افغانستان برگردد.

پس از امضای تفاهم نامه ،طالبان سریعا آماده آغاز گفت و گو های میان افغانی خواهند شد تا نقشه راه برای صلح در افغانستان ساخته شود. سخنگوی طالبان قبل از امضای قرارداد به رسانه ها گفت که پس از آزادی زندانیان گفت و گو های میان افغانی آغاز خواهد شد.

هرچند تعداد این زندانیان از سوی سخنگوی طالبان عنوان نشده، اما گفته میشود که حدود ۵۰۰۰ طالب در زندانهای دولت افغانستان زندانی هستند. اما بحث گفتگوهای میان افغانی بیشتر برروی چگونگی ساختار نظام، نحوه حضور طالبان در نظام و آینده سیاسی افغانستان متمرکز خواهد بود.

آیا طالبان پیروز میدان شده اند؟

ملا شیر محمد استانکزی رییس دفتر سیاسی طالبان در قطر پیش از امضای توافق نامه صلح گفته بود که امروز روز پیروزی طالبان است. او برای جنگجویانش این روز ( روز فتح ) را تبریک گفته و افزوده بود که به زودی شاهد برقراری یک نظام اسلامی در افغانستان خواهند بود.

از طرف دیگر در دو روز گذشته بحث عمده شبکه های اجتماعی در مورد تفاهم صلح و آینده افغانستان شدت گرفته است. بخش بزرگی از افراد که تحلیل های خود را در شبکه های اجتماعی و حتی رسانه ها مطرح کرده اند، روی این مساله تاکید دارند که آیا واقعا امضای تفاهم نامه به معنای شکست امریکا و پیروزی طالبان است ؟

تعدادی  به این باور هستند که تاریخ تکرار شده و همان گونه که روس ها پس از نزدیک به ده سال جنگ فرسایشی ناگزیر به خروج از افغانستان شدند، اینک نیز آمریکایی ها به همان نحو ناگزیرند تا از افغانستان بیرون روند.

اما به نظر نگارنده ، بازنده اصلی در این میان طالبان اند. گروه طالبان امروز پای سندی راامضا میکنند که اگر هجده سال قبل این کار را میکردند ، نه نیازی به سقوط رژیم شان از سوی امریکا احساس میشد و نه هزاران نفر از گروهشان قربانی ندانم کاری های رهبری این گروه می شدند. در سال ۲۰۰۱ زمانی که القاعده حادثه تروریستی یازدهم سپتامبر را رقم زد ، دولت آمریکااز طالبان فقط یک درخواست داشت؛ تحویل اسامه بن لادن و برچیدن پایگاه های آموزشی تروریستان از افغانستان.

در آن زمان تعدادی از رهبری طالبان با این درخواست امریکا موافق بودند. اما ملا محمد عمر رهبر طالبان با رد درخواست آمریکا زمینه سقوط رژیم طالبان را سریعا فراهم ساخت.

امروز طالبان مجبور شدند سندی راامضا کنند که آنان را مجبور میسازد از القاعده بریده و در صورت نیاز در مقابل آنان قرار بگیرند.

در کنار آن بر اساس اعلامیه مشترک میان افغانستان و آمریکا که تعهدات دو کشور را در قبال یکدیگر مشخص میسازد، آمریکا همچنان آماده است که بر اساس خواست دولت افغانستان برای حمله به تروریستان از جمله القاعده و داعش شاخه خراسان و دیگر گروه های تروریستی اقدام کند. به این معنا که آمریکا این ظرفیت را برای خود نگه خواهد داشت که در صورت نیاز هرگونه عملیات نظامی را در صورت خواست دولت افغانستان در داخل خاک افغانستان انجام دهد.

توافق نامه سیاسی میان طالبان و آمریکا هرچند برای طالبان روز پیروزی تعبیر شده است، اما در واقعیت تنها جنگ میان آمریکا و طالبان را خاتمه داده و هیچ گونه نقش تاثیرگذاری بر روند گفتگوهای میان افغانی نخواهد داشت.

حتی چنانچه که گفتگو های میان افغانی به نتیجه نرسد توافق صلح از بین رفته و نیرو های آمریکایی در افغانستان باقی خواهند ماند. به همین دلیل زمان بندی چهارده ماهه برای این توافق در نظر گرفته شده است.از سوی دیگر اعلامیه مشترک آمریکا وافغانستان که هم زمان با امضای توافق صلح منتشر شد، حمایت های مورد نیاز دولت افغانستان را در عرصه های نظامی بار دیگر خاطرنشان می کند. چنین به نظر می آید که طالبان فقط روی کاغذ پیروز شده اند و هنوز برای پیروزی کامل خود سدی بزرگی مثل دولت افغانستان با پشتوانه جامعه جهانی را در پیش روی دارند.