آیا لویه جرگه می‌تواند زمینه توافق صلح را فراهم آورد؟

احزاب سیاسی، حکومت را به کوتاهی در امر صلح متهم می‌کنند

ورود رئیس جمهور افغانستان، اشرف غنی، به محل برگزاری لویه جرگه در کابل، آوریل ۲۰۱۹- RAHMAT GUL / POOL / AFP

محمد عمر داود زی، رئیس ستاد تیم انتخاباتی دولت‌ساز روز یکشنبه در نشست خبری به رسانه‌ها گفت که برای رسیدن به یک اجماع درباره صلح به برگزاری لویه جرگه (نشست بزرگان محلی) نیاز است. 

او افزود که‌ این لویه جرگه باید بعد از مراسم سوگند ریاست جمهوری برگزار شود. آقای داود زی همچنین گفته است که گفت‌وگوی طالبان با نمایندگان آمریکا برای پایان اشغال افغانستان حرف بدی نیست. 

به گفته داود زی، اگر کسی معتقد است که افغانستان اشغال نشده است، با او مذاکره کند. اظهارات رئیس ستاد انتخاباتی تیم دولت‌ساز دقیقا زمانی مطرح می‌شود که اپوزیسیون حکومت و احزاب سیاسی دیگر نیز طرح‌های بدیل صلح ارائه داده‌اند. 

بحث این طرح‌ها پس از آن به میان آمد که عده‌ای‌ از سیاستمداران، محمد اشرف غنی را متهم کردند که علاقه چندانی به حل جنگ در افغانستان ندارد و آتش‌بس را بهانه‌ای‌ برای حضور نیافتن در مذاکرات صلح قرار داده است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

بحث مذاکرات صلح وارد مرحله پیچیده‌تری شده است. به‌رغم آنکه تا دو ماه گذشته، افکار عمومی آماده آغاز نخستین مرحله طرح صلح بود، که همانا آتش‌بس موقتی است، از دو ماه پیش مشخص شده است که گفت‌وگو‌های صلح، چنان که از ظاهر آن برمی‌آمد، به نتیجه روشنی نرسیده است. 

سیاستمداران حکومت گفتند که طالبان در تلاش است گفت‌وگو‌های صلح را به نوعی تخطئه کند و بدون دادن امتیاز ویژه‌ای به دولت افغانستان و نیرو‌های آمریکایی، توافق خروج آمریکا از افغانستان را به امضا برساند و شاهد خروج آمریکایی‌ها، به سود خود باشد. همچنین، به دنبال آن، فشار‌ بر حکومت را افزایش داده و زمینه سلطه دوباره بر افغانستان را فراهم سازند.

 دولت آمریکا نیز پس از آخرین دور گفت‌وگو‌ها اعلام کرد که هنوز هیچ پیشرفتی در زمینه صلح به وجود نیامده است. با این حال آمریکایی‌ها خوش‌بین بودند که مذاکرات در مسیر درستی در حال حرکت است.

طالبان پس از آن کوشید تا حکومت افغانستان و آمریکا را مقصر نشان دهد. سخنگویان این گروه در تماس با رسانه‌ها گفته‌اند که اختلاف میان دولت افغانستان و آمریکا باعث عدم امضای توافق صلح شده است.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، می‌گوید مذاکرات صلح را توییت‌های ترامپ، زیاده خواهی‌های آمریکا و اختلاف‌ها در واشینگتن و کابل به هم ریخته است. 

منظور سخنگوی طالبان این بوده که آنان تقریبا آماده رسیدن به توافق هستند ولی طرف آمریکایی بهانه‌تراشی می‌کند. اما واقعیت این است که هیچ گونه ظرفیتی در طالبان، برای رسیدن به صلح به وجود نیامده. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز بر این مسئله تاکید دارد. او از یک سو از نزدیک شدن به توافق صحبت می‌کند، اما از سوی دیگر می‌گوید که اراده طالبان برای رسیدن به توافق ضعیف است.

پس از ایجاد تنش در مسیر گفت‌وگو‌های صلح، برای نخستین بار گروهی از سیاستمداران، که در رأس آنان حامد کرزای، رئیس جمهوری سابق افغانستان، حضور دارد، در پی ایجاد طرح بدیل حکومت برای صلح شد. این گروه که به نحوی خود را اپوزیسیون دولت نیز می‌دانند، اعلام کردند که ظرف یک هفته طرح صلح همه‌جانبه‌ای ارائه خواهند داد. 

احزاب سیاسی دیگر نیز برای این که از قافله عقب نمانند، به دنبال تدوین طرح‌ صلح رفتند، هرچند هنوز هیچ یک از طرح‌های بدیل صلح ارائه داده نشده است. در این میان، گروهی از سیاستمداران بر ‌این عقیده‌اند که باید فراخوانی برای لویه جرگه سنتی یا نشست بزرگان محلی در افغانستان داده شود، تا بتوان به اجماع عمومی در مورد صلح رسید.

تجربه نشان داده است که با وجود برگزاری لویه جرگه‌های متعدد برای صلح، اجماع آن‌چنانی در این رابطه شکل نخواهد گرفت. به نظر نمی‌رسد که لویه جرگه بتواند درباره اجماع برای صلح حرف جدی و تازه‌ای داشته باشد. تنها اراده دولت و از آن سو طالبان برای صلح، می‌تواند این کشتی شکسته را به ساحل نجات رهنمون شود.

بیشتر از