گزارش سالانه وزارت خارجه ایالات‌متحده آمریکا درباره وضعیت آزادی‌های مذهبی در جهان طی سال ۲۰۲۳ موارد متعددی از آزار و اذیت سازمان‌یافته پیروان ادیان و مذاهب مختلف در ایران را شامل می‌شود.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، روز چهارشنبه ششم تیر (۲۶ ژوئن) ضمن ارائه این گزارش به سرکوب، آزار و اذیت بهائیان در ایران اشاره کرد و گفت ایالات‌متحده در کنار شرکایش به تلاش برای پیشبرد آزادی‌های مذهبی در سراسر جهان ادامه می‌دهد.

او در ادامه افزود که در حال حاضر میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به دلیل اعتقادات دینی‌شان مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند.

گزارش سالانه آمریکا از آزادی‌های مذهبی در سال گذشته میلادی، وضعیت پیروان ادیان و مذاهب مختلف در دست‌کم ۲۰۰ کشور جهان از جمله چین، پاکستان، برمه، افغانستان، آفریقای جنوبی و ایران را بررسی کرده است.

در بخش مربوط به ایران این گزارش به تدوین قانون اساسی برمبنای اصول فقه شیعه اشاره شده و آمده است که همه قوانین و مقررات جمهوری اسلامی با «تفسیر از شرع» و «مطابق با معیارهای اسلامی» تصویب شده‌اند.

همچنین قانون اساسی جمهوری اسلامی به صراحت اعلام کرده که شهروندان در صورت رعایت «موازین اسلامی» از حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی و غیره برخوردار خواهند بود.

به همین ترتیب قوانین جزایی جهموری اسلامی نیز مبتنی بر شرع است و قوه قضاییه برای متهمان و محکومان «مجازات شرعی» از جمله قطع عضو، شلاق و سنگسار صادر می‌کند. همچنین افراد با اتهام «محاربه» به معنای دشمنی با خدا و «سب‌النبی» به معنای توهین به پیامبر اسلام اعدام می‌شوند.

بخش دیگری از گزارش سالانه آزادی‌های مذهبی به فتواهای مراجع تقلید شیعه در ایران اشاره کرده است که زمینه را برای اعدام افراد فراهم می‌کند. همچنین در گزارش به این اشاره شده است که طبق قوانین جمهوری اسلامی، هرگونه فعالیت آموزشی یا تبلیغاتی که با شریعت مقدس اسلام مغایر باشد یا تداخل داشته باشد، جرم تلقی می‌شود و تا ۱۰ سال حبس در پی دارد؛ این مقررات اقلیت‌های دینی و مذهبی را در معرض خطر آزار و اذیت قرار می‌دهد و شهروندان مسلمان را از تغییر عقاید مذهبی‌شان منع می کند. قانون اساسی جمهوری اسلامی تنها ادیان زرتشتی، یهودی و مسیحی را به رسمیت می‎شناسد، ولی حتی پیروان این ادیان نیز به شکل محدود می‌توانند برنامه‌های دینی‌شان را اجرا کنند.

بر مبنای گزارش سالانه آزادی‌های مذهبی، جمهوری اسلامی نه تنها پیروان ادیان و مذاهب را آزار می‌دهد که معترضان را که به‌شکلی مسالمت‌آمیز اعتراضشان را بیان کرده‌اند با عنوان اتهامی «دشمنی با خدا»، «توهین به مقدسات دینی» و «تبلیغ علیه دین» محکوم و اعدام می‌کند.

در این گزارش همچنین آمده است که دولت به‌طور نامتناسبی برای افراد متعلق به اقلیت‌های قومی، از جمله بلوچ، عرب و کرد احکام اعدام صادر کرده است. داده‌های آماری سازمان اتحاد برای ایران نیز نشان می‌دهد که در پایان سال گذشته میلادی دست‌کم ۱۱۵ شهروند به دلیل اعتقادات دینی در زندان بودند. شمار زیادی از آنان بهائیان بودند. علاوه بر این، تعداد قابل‌توجهی از شهروندان بهائی به دادگاه احضار شده‌اند یا در حبس خانگی به سر می‌برند. برخی نوکیشان مسیحی نیز با احضار و امضای تعهدنامه از فعالیت درباره اعتقادات دینی‌شان منع شده‌اند.

در گزارش سالانه ایالات‌متحده آمریکا درباره وضعیت آزادی‌های مذهبی همچنین اشاره شده است که اوایل مهرماه سال گذشته، مجلس شورای اسلامی با تصویب لایحه موسوم به «حجاب و عفاف» رعایت پوشش اسلامی را برای همه افراد الزامی و برای هرگونه مخالفت با آن جرم تعیین کرد.

ایران به‌دلیل نقض شدید آزادی‌های مذهبی و دینی از سال ۱۹۹۹ در فهرست کشورهای  «در وضعیت نگران‌کننده آزادی‌های دینی» قرار گرفته است.

ایالات متحده اعلام کرده است که برای دستیابی مردم جهان به آزادی‌های دینی بیش از ۱۰۰ میلیون دلار را به این موضوع اختصاص داده و از ابتکاراتی که مانع خشونت‌های مبتنی بر دین و مذهب شوند، حمایت می‌کند.