گروهی از زنان افغانستان به منظور تحریم نشست سومین دور نشست دوحه که قرار است اواخر ژوئن با حضور مقام‌های سازمان ملل و طالبان برگزار شود، کارزاری اعتراضی راه‌اندازی کردند.

دو دور قبلی این نشست که در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به میزبانی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، و با هدف آغاز گفت‌وگوهای ملی برای تشکیل دولت فراگیر در افغانستان و پاسخگو کردن طالبان در قبال تعهداتشان به جامعه جهانی برگزار شد، بدون نتیجه پایان یافت.

در بیانیه گروه زنان معترض افغانستان که همراه با ویدیوهایی از صحبت‌های این زنان برای رسانه‌ها فرستاده شده، آمده‌ است: «سازمان ملل متحد از طالبان دعوت کرده‌ است تا در سومین دور نشست دوحه به نمایندگی از افغانستان صحبت کنند. شماری از فعالان حقوق بشر، فعالان حقوق زنان و نمایندگان سازمان‌های امدادرسان نیز به این نشست دعوت شده‌‌‌اند و هنوز هیچ یک از این شرکت‌کنندگان از تحریم این نشست خبر نداده‌اند. زنان معترض افغانستان از دعوت‌شدگان می‌خواهند که در اعتراض به وضعیت جاری در افغانستان و به‌ویژه محدودیت‌های وضع‌شده برای زنان و دختران این نشست را تحریم کنند.»

این زنان معترض که عموما به دلیل سرکوب شدید، خشونت و بازداشت‌های گسترده طالبان از افغانستان خارج شده‌اند و در کشورهای مختلف از جمله پاکستان، ایران و برخی کشورهای اروپایی به‌ سر می‌برند، در این بیانیه تصریح کردند: «طالبان یک گروه تروریستی است و مذاکره با این گروه در دوحه باعث شد افغانستان به این گروه واگذار شود.»

سازمان ملل متحد در دو دور پیشین نشست دوحه، از طالبان دعوت نکرد اما شماری از نمایندگان سازمان‌های حقوق بشری را برای بحث در مورد مسائل افغانستان فراخواند. در این نشست از نمایندگان همه کشورها در امور افغانستان نیز دعوت می‌شود تا درباره طرح سازمان ملل متحد برای آینده افغانستان به اتفاق نظر برسند.

منتقدان این نشست می‌گویند که دعوت از طالبان به دور جدید نشست دوحه، ادامه روند پیشین مذاکره با طالبان است که به بازگشت این گروه به قدرت منجر شد. به باور این افراد، مذاکرات فعلی برای تثبیت قدرت طالبان و ادغام آن‌ها در جامعه جهانی برگزار می‌شود.

امرالله صالح، معاون اول دولت پیشین افغانستان، در پیامی، برگزاری نشست دوحه را ادامه مذاکرات پیشین با طالبان در دوحه دانست و آن را تلاشی برای مشروعیت بخشیدن به توافقنامه امضاشده با طالبان دانست. صالح افزود: «دور سوم نشست دوحه در حقیقت تلاشی در راستای مشروعیت بخشیدن به دور نخست مذاکرات دوحه است؛ همان نشست بدنام که در ظاهر برای صلح، ولی در باطن برای واگذار کردن افغانستان به گروه طالبان در تاریکی و ابهام شکل گرفت.»

مذاکرات صلح میان طالبان و دولت آمریکا که به دستور دونالد ترامپ در اواخر ۲۰۱۸ آغاز شد، در فوریه ۲۰۲۰ و با امضای توافقنامه صلح پایان یافت. در نتیجه این توافق، آمریکا متعهد شد که تا ۱۴ ماه پس از امضای آن از افغانستان خارج شود و طالبان نیز متعهد شدند که به شهروندان، نظامیان و کارکنان نهادهای آمریکایی و دیگر نیروهای ائتلاف بین‌المللی حمله نمی‌کنند.

بسیاری از مخالفان طالبان، مذاکرات آمریکا با طالبان و توافق دوحه را «سند واگذاری افغانستان به طالبان» و عامل فروپاشی دولت جمهوری در افغانستان می‌دانند. در توافق دوحه، طالبان متعهد شدند که با دولت جمهوری افغانستان مذاکره می‌کنند تا برای تشکیل دولتی فراگیر با حضور طالبان در ساختار قدرت به اتفاق نظر برسند. طالبان همچنین متعهد شدند که حقوق بشر و حقوق زنان را نقض نکنند و به تعهدات افغانستان در قبال جامعه جهانی پایبند بمانند. در یکی از بندهای این توافق، طالبان تعهد کردند که روابطشان را با گروه‌های تروریستی قطع کنند و اجازه ندهند از خاک افغانستان تهدیدی متوجه دیگر کشورها باشد.

در متن این توافق، در کنار نام طالبان، عبارت «امارت اسلامی افغانستان» نیز درج شد که انتقادهای گسترده‌ای به دنبال داشت و منتقدان دولت آمریکا و مخالفان طالبان زلمی خلیل‌زاد، فرستاده ویژه آمریکا در امور افغانستان را که دونالد ترامپ برای مذاکره با طالبان مامور کرده بود، به خیانت و تلاش برای بازگرداندن طالبان به قدرت متهم کردند.

حوریه مصدق، فعال حقوق بشر اهل افغانستان، ۱۶ اردیبهشت در فرودگاه لندن با زلمی خلیل‌زاد مواجه شد و در نخستین کلام به او گفت: «آقای خلیل‌زاد افغانستان را تباه کردی.» مصدق که خود ویدیو این گفت‌وگو با خلیل‌زاد را منتشر کرد، در این دیدار از او خواست که بابت وضعیت دشواری که برای زنان و دختران در افغانستان پس از سلطه طالبان بر این کشور پیش‌ آمد، از مردم افغانستان و به‌ویژه زنان معذرت بخواهد اما خلیل‌زاد با رد این درخواست، ادعا کرد کسانی باید معذرت بخواهند که مسئول بحران افغانستان‌اند.

سازمان ملل متحد در زمستان ۲۰۲۳ طرحی را برای آینده افغانستان مطرح کرد و تلاش دارد با برگزاری نشست‌هایی در دوحه، راهی برای خروج افغانستان از بن‌بست کنونی پیدا کند. بر اساس گزارشی که فریدون سینیرلی اوغلو، هماهنگ‌کننده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور افغانستان، نوامبر ۲۰۲۳ از وضعیت این کشور تهیه کرد و به تایید آنتونیو گوترش و شورای امنیت رسید، برای تشکیل دولت فراگیر در افغانستان باید گفت‌وگوهای ملی انجام شود.

این گزارش که از آن به عنوان نقشه‌راه آینده افغانستان نیز یاد می‌شود، بر انتصاب یک فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در امور افغانستان تاکید دارد اما طالبان، روسیه، جمهوری اسلامی ایران و پاکستان با تعیین این فرستاده ویژه مخالفت کرده‌اند. به همین دلیل علی‌رغم تایید شورای امنیت و دبیرکل سازمان ملل، هنوز فرستاده ویژه‌ای مشخص نشده‌ است.