درست ۱۲ ساعت بعد از آنکه سازمان جهانی بهداشت به خاطر گسترش این بیماری از وضعیت اضطراری بهداشتی در سطح بین‌المللی هشدار داد، در روز جمعه تایید شد نتیجه آزمایش ابتلای دو بیمار به کروناویروس در بریتانیا مثبت بوده است.

این ویروس تا کنون باعث مرگ ۲۱۳ نفر و ابتلای ۹۹۶۲ شهروند در چین شده و به ۱۸ کشور دنیا از جمله استرالیا، کانادا، فرانسه، فنلاند، آلمان، ژاپن و ایالات متحده شیوع یافته است.

مقامات ارشد بهداشت بریتانیا سطح خطر این بیماری را از پایین به متوسط افزایش داده‌اند. این بیماری در حال حاضر هیچ درمان شناخته شده یا واکسنی ندارد.

اما عموم مردم چقدر باید درباره این بیماری که از طریق هوا، تنفس کشیدن و فرد به فرد قابل انتقال است نگران باشند؟ و آیا هیچ راهکاری عملی مانند زدن ماسک بر صورت برای کاهش خطر ابتلا به آن وجود دارد؟

ماسک‌های جراحی اولین بار در اواخر دهه ۱۷۰۰ در بیمارستان‌ها مورد استفاده قرار گرفتند ولی استفاده از آنها توسط عموم مردم تا سال ۱۹۱۹ و شیوع آنفلونزای اسپانیایی به طول انجامید.

این ماسک‌ها برای استفاده در محیطی ضدعفونی‌شده مانند بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها طراحی شده‌اند و استفاده اصلی آنها جلوگیری از ورود مایعات قابل مشاهده هنگام پاشیدن یا اسپری شدن است.

به گزارش رویترز، امروز تقاضای خرید ماسک صورت جراحی در چین به تعداد کل ۲۰۰ میلیون ماسک در روز رسیده است. تصویرهای شبکه‌های اجتماعی افراد پرشماری را نشان می‌دهد که در اماکن عمومی و مراکز حمل و نقل مانند فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های قطار که شاهد حضور جمعیت بالایی است، این ماسک‌ها را به صورت زده‌اند.

در بریتانیا گرچه این وضعیت کمتر دیده می‌شود ولی شهروندان بریتانیایی هم به شدت به دنبال خرید ماسک‌های صورت هستند و بوتس (Boots) یکی از داروخانه‌های مرکز شهر اظهار داشت بسته‌های شش تایی ماسک‌ صورت «نرم و امن» آن تمام شده است. تمام ماسک‌هایی هم که در آمازون برچسب «ضد ویروس آنفلونزا» داشتند نیز فروخته شده‌اند.

آیا ماسک صورت از شما محافظت خواهد کرد؟

دکتر جیک دانینگ، رئیس بخش بیماری‌های حیوانی و عفونی جدید در سازمان عمومی بهداشت انگلستان به ایندیپندنت گفت: «مدارک خیلی کمی در راستای تاثیر این ماسک‌ها در جلوگیری از گسترش» بیماری وجود دارد.

دکتر دانینگ توضیح داد دلایل مختلفی برای عدم تاثیرگذاری آنها وجود دارد. او گفت: «ماسک صورت باید به طریق درست زده شود، به طور مرتب عوض شود، به گونه‌ای مناسب برداشته شود، به شیوه‌ای امن دور انداخته شود و در ترکیب با رفتارهای بهداشتی عمومی به کار بسته شود تا تاثیرگذار باشد.»

و بسیاری از انواع کاغذی این ماسک‌ها فیلتر مناسب برای جلوگیری از ذرات مسری موجود در هوا را ندارند.

اگر این ماسک‌ها به صورت مناسب زده نشده و گشاد باشند بدان معنی است که باکتری به راحتی می‌تواند به دهان و بینی فرد وارد شود. به اخطار کارشناسان، کروناویروس همچنین می‌تواند از چشم‌ وارد بدن فرد شود.

حتی اگر افراد در آغاز از این توصیه‌ها پیروی کنند، مطالعه‌ها نشان می‌دهد با گذر زمان و در طولانی مدت ایشان به تدریج خسته شده و کمتر احتمال پیروی از آنها را دارند.

تحقیقی که در سال ۲۰۰۸ در ژورنال بین‌المللی بیماری‌های عفونی (International Journal of Infectious Diseases) منتشر شد نشان داد پیروی از قواعد درست زدن ماسک در کمتر از ۵۰ درصد افراد مورد مطالعه مصداق داشت که یعنی بیش از نیمی از ایشان ماسک‌ها را آنگونه که به آنها توصیه شده به صورت نزدند.

چه تحقیقات دیگری درباره ماسک صورت وجود دارد؟

دیگر سازمان‌های بهداشتی نیز پیام سازمان عمومی بهداشت انگلستان را تایید کرده‌اند، از جمله سازمان عمومی بهداشت ولز و مرکز ملی ایالات متحده برای بیماری‌های تنفسی و سیستم ایمنی بدن که اظهار داشتند مدارک چندانی درباره کارآمدی این ماسک‌ها یا الزام عموم مردم به پوشیدن آن وجود ندارد.

جیمی ویتورث، استاد بهداشت عمومی بین‌المللی در دانشکده بهداشت و داروهای گرمسیری لندن (London School of Hygiene and Tropical Medicine) به ایندیپندنت گفت:‌ «مدرک خیلی ناچیزی از تاثیر و عملکرد آنها در دست است. این ماسک‌ها بیشتر وقتی تاثیرگذار هستند که خود مریض هستید و می‌خواهید از شیوع آن به دیگران جلوگیری کنید تا این که بخواهند از شما در برابر ابتلا به بیماری محافظت کنند.»

تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ بعد از شیوع بیماری سارس که در آن هم این ماسک‌ها به صورت گسترده در آسیا مورد استفاده قرار گرفتند صورت پذیرفت نشان دهنده عدم قطعیت تاثیر آنها بود. گزارشی از این تحقیق اظهار می‌دارد: «نتایجی ناهمگون در بررسی نظام‌مند استفاده از این ماسک‌ها برای محافظت از سیستم تنفسی افراد به دست آمد.»

به جای زدن ماسک چه کاری برای محافظت از خود می‌توان انجام داد؟

دکتر دانینگ می‌گوید اگر مردم می‌خواهند از خود در برابر ابتلا به این بیماری مسری محافظت نمایند راه‌های کارآمدتری هم وجود دارد از جمله «رعایت کامل بهداشت شخصی، سیستم تنفسی و دست‌ها.»

سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند افراد مرتبا دستان خود را با مایعی الکلی یا صابون و آب گرم بشویند، دهان و بینی خود را هنگام عطسه یا سرفه کردن با آرنج خمیده یا دستمال کاغذی بپوشانند و از تماس نزدیک با هر کسی که تب دارد یا سرفه می‌کند خودداری نمایند.

همچنین گفته شده است اگر افراد تب دارند، سرفه می‌کنند یا در تنفس مشکل دارند سریع به دکتر مراجعه کرده و سابقه سفرهای خویش را با دکترها و پرستاران به اشتراک گذارند.

همچنین از صرف خام یا کاملا نپخته محصولات حیوانی خودداری کرده و هنگام کار با گوشت، شیر یا هرگونه اعضا و جوارح دیگر حیوان‌ها مراقب باشند تا غذای پخته شده به باکتری‌های غذاهای خام آلوده نشود.

سخنگوی داروخانه بوتس گفت: «وقتی از خانه بیرون هستید ژل و صابون ضد شیوع بیماری نیز خیلی مفید فایده خواهد بود.»