به گزارش «سازمان عفو بین‌ الملل» نیروهای امنیتی ایران برای سرکوب تظاهرات مسالمت‌آمیز که در اعتراض به ساقط کردن هواپیمای جت مسافربری اوکراین برگزار شده بود، از نیروی غیرقانونی استفاده کردند.   

مقامات ایرانی به طور خودسرانه ده‌ها معترض را بازداشت کردند. آنها معترضان را با باتوم کتک زده و آنان را آماج گلوله‌های پلاستیکی و ساچمه‌ای قرار داده‌‌اند که «استفاده از آنها در هر نوع وضعیت پلیسی کاملا نامناسب است». عفو بین الملل مدعی است که مدارکی همچون تصاویر رادیوگرافی برخی از قربانیان این اعمال را در اختیار دارد.   

یک شاهد عینی در گفت‌و‌گو با این نهاد حقوق بشری، گفت: «هم اکنون وضعیت در ایران از مرگ هم دردناک‌تر است. آنها ذره ذره ما را می‌کشند، دارند ما را زجرکش می‌کنند.»

پس از چند روز که در پی ترور قاسم سلیمانی کشور شاهد اتحاد ملی بی‌سابقه‌ای بود، انهدام هواپیمای اوکراینی – و پس از آن انکار مقامات – باعث شد که احساسات ضد حکومتی با حضور هزاران معترض که جان خود را به خطر انداختند، دوباره بروز پیدا کند. گفته می‌شود که برخی از تظاهرات کنندگان با سردادن شعار «مرگ بر دیکتاتور» -- که ارجاعی است به آیت الله علی خامنه‌ای – در واقع خطر اعدام را به جان خریدند.  

وبسایت ایندیپندنت پیشتر در گزارش خود صحنه‌هایی را به تصویر کشید که نشان می‌داد مامورانی که کلاه خود به سر داشتند، تظاهرات کنندگان را با باتوم مورد ضرب و شتم قرار می‌دادند و همزمان شبه‌نظامیان مسلح در خیابان‌هایی که بعضا به خون آغشته بودند، گشت می‌زدند. شاهدان وجود تنی چند از قربانیان تیراندازی را گزارش کردند، اما نیروی انتظامی منکر استفاده از نیروی مرگ‌‌بار شد.     

یک شاهد دیگر به «عفو بین الملل» گفت که نیروهای امنیتی برای جلوگیری از پیوستن مردم به تظاهرات به داخل راهروی ورودی مترو گاز اشک‌‌آور شلیک کردند. یک حساب کاربری در رسانه اجتماعی، تصویری از این واقعه را منتشر کرد.  

یکی از شاهدان گفت که حجم گاز اشک آور خیلی زیاد بود و افزود «من آنقدر از نظر روانی استرس داشته و مضطرب بودم که در ابتدا متوجه نشدم که مورد هدف گلوله قرار گرفتم ... نیروهای یگان ویژه پلیس به سمت مردم گلوله ساچمه‌ای شلیک می‌کردند.»   

این شاهد در ادامه گفت: «کت من اکنون سوراخ سوراخ شده و در بدنم چندین کبودی وجود دارد. خیابان‌ها پُر بود از نیروهای لباس شخصی که تیر هوایی شلیک کرده و مردم را با اسلحه تهدید می‌کردند. ماموارن امنیتی دیدند که مشغول فیلمبرداری از تظاهرات هستم و یکی از آنها من را دنبال کرد و در همان موقع بود پایم هدف گلوله ساچمه‌ای قرار گرفت.»

تصاویر رادیوگرافی که به دست «عفو بین الملل» رسیده به وضوح گلوله‌های ساچمه‌ای که در مفصل زانوی یکی از معترضان و مچ پای معترض دیگری قرار دارد را نشان می‌دهد.   

همان شاهد عینی مدعی شد که مقامات، پزشکان را تهدید کرده‌اند و به همین دلیل وی از سوی سه مرکز درمانی و حتی یک کلینک دامپزشکی مورد پذیرش قرار نگرفت.

این شاهد مدعی شد که روز سه‌شنبه یک پزشک از او خواست که فوراً بیمارستان را ترک کند، چرا که اگر حراست بیمارستان متوجه شود که وی در جمع معترضان بوده او را دستگیر خواهند کرد.  

در حالی‌ که گمان می‌رود بازداشت‌های زیادی در سراسر کشور صورت گرفته باشد، به گفته «عفو بین الملل» در تهران و آمل درباره سرنوشت و محل نگهداری بازداشت‌شدگان به خانواده‌های آنان اطلاعی داده نمی‌شود؛ موضوعی که باعث افزایش شمار ناپدیدشدگان قهری در این اعتراضات شده است.  

این سازمان حقوق بشری همچنین اتهاماتی مبنی بر اعمال خشونت جنسی بر روی دستکم یک زن دریافت کرده که به شکل غیرقانونی توسط نیروهای لباس شخصی بازداشت شده است. گفته می‌شود که این زن برای بازجویی به داخل اتاقی در یک پاسگاه پلیس برده شده و در آنجا یکی از مقامات امنیتی او را به رابطه جنسی دهانی مجبور کرده و تلاش داشته که به وی تجاوز کند.  

فیلیپ لوتر، مدیر مرکز پژوهش و حمایتگری در بخش خاورمیانه سازمان عفو بین الملل گفت: «نیروهای امنیتی ایران بار دیگر به حمله شرم‌آوری بر ضد حقوق مردم ایران در حوزه آزادی بیان و تجمع مسالمت‌آمیز دست زده و به روش‌های غیرقانونی و وحشیانه متوسل شدند.»   

وی افزود: «مقامات ایران باید فوراً این سرکوب را متوقف کرده و نیروهای امنیتی را به خویشتنداری حداکثری ملزم سازند. آنان همچنین باید به حقوق معترضان برای اظهارنظر و تجمع مسالمت‌آمیز احترام بگذارند. بازداشت‌شدگان می‌بایست در برابر شکنجه و سایر بدرفتاری‌های محافظت شوند و همگی آنانی که به طور غیرقانونی بازداشت شده‌اند باید آزاد گردند.»

اعتراض‌ها در ماه نوامبر با افزایش بهای سوخت و همزمان با تحریم‌های آمریکا – که ترامپ خواهان تشدید آنها شده – جرقه زده شد. سرانجام صدها هزار تن در اعتراض به فقر، فساد حکومتی و طبیعت اصلاح ناپذیر این رژیم به خیابان‌ها ریختند.   

گمان می‌رود که در حدود 300 تا 1500 تن در جریان اعتراض‌های ماه نوامبر کشته شده و هزاران نفر زندانی شدند اما قطع اینترنت از سوی حکومت باعث ابهام در جزئیات تظاهرات و تعداد کشته‌ها شد.  

این تظاهرات که گفته می‌شود بزرگ‌ترین اعتراض از زمان انقلاب 1357 تا کنون بوده، با قتل سلیمانی به دست ایالات متحده دچار وقفه شده بود اما با ساقط کردن پرواز 752 اوکراین به دست رژیم که جان 176 سرنشین این هواپیما را گرفت، دوباره شعله‌ور شد. هرچند که ابعاد اعتراض نسبت به قبل کمتر است اما از خشم موجود در آن کاسته نشده.

روز چهارشنبه، با ورود اعتراض‌ها به پنجمین روز خود، تصاویری منتشر شد که نشان ‌می‌داد عزاداران در شهر مهاباد پرچم جمهوری اسلامی را از روی تابوت یکی از قربانیان سقوط هواپیما برداشته و پاره می‌کنند.